Ogeriusz (Ogleriusz)

Imię pochodzenia germańskiego, złożone z członów: -d- / -t- 'majątek dziedziczny, posiadłość, bogactwo' i -gar 'oszczep, dzida'. Forma Ogleriusz pochodzi z identyfikacji germańskiego -ger- z łac. -glor- (gloria 'chwała').

Odpowiedniki obcojęz.: łac. Ogerius, Oglerius, fr. Oger, Ogier, Ogé, wł. Oglerio.

Ogleriusz z Locedio. Pochodził z Trino, małego miasteczka położonego w pobliżu Vercelli. Urodził się około r. 1145. Nie wiemy, kiedy wstąpił do cystersów w Locedio. Później widzimy go, jak towarzyszy opatowi Piotrowi, gdy ten na życzenie papieża usiłuje doprowadzić do pokoju między zwaśnionymi miastami północnych Włoch. Celestyn III powierza im ponadto głoszenie krucjaty. W r. 1205 Ogleriusz objął rządy w Locedio. Tam też zmarł 10 września 1214 r. Jego kult Pius IX zaaprobował w r. 1875. Ogleriusz pozostawił po sobie dwa dzieła: Tractatus in laudibus Sanctae Dei Genitricis i Expositio super Evangelium in Coena Domini. Wywarły one znaczny wpływ na rozwój mariologii, ascezy i mistyki.

Expositio w PL 184, 879-950 (pt. Sermones). Omówienie obydwu dzieł oraz bibliografia w DSp 11 (1982), 733-736.

OJCOWIE KOŚCIOŁA - ŚWIĘCI OJCOWIE

Odniesieniem ojciec-syn starożytność chętnie posługiwała się wtedy, gdy chciała lapidarnie określić relacje łączące nauczyciela-mistrza z jego uczniem. Nie inaczej postępowała Biblia. Dostrzegamy to bez trudności zarówno w Starym, jak i w Nowym Testamencie (np. 1 Sm 10, 12; 1 Krl 20, 35; Mt 23, 8 n; 1 Kor 4, 15). Taki sposób wyrażania przyjęli pisarze pierwszych stuleci i to zarówno na Wschodzie, jak i na Zachodzie. Z czasem jednak pojawiły się semantyczne modyfikacje, określenie uległo ewolucji, stało się określeniem technicznym i zaczęło domagać się znaczeniowej precyzji. Próbowano ująć je w ścisłą definicję. Ewolucja przebiegała jednak na Zachodzie inaczej niż na Wschodzie. W słownictwie religijnym Zachodu wyrażenie ojciec związano z pojęciem Kościoła, a wtedy nabrało ono szczególnego wydźwięku. Coraz bardziej stawało się pojęciem teologicznym, domagającym się uściślenia. U kresu tego procesu obejmowało najwyraźniej cztery wyodrębniające się elementy: prawowierność głoszonej nauki, osobistą świętość życia, aprobatę kościelnych autorytetów oraz starożytność samego świadectwa. Gdy o trzeci element chodzi, z czasem - choć znacznie później - doszło do uroczystych deklaracji, a te doprowadziły do nowego tytułu: Doktora Kościoła. O nim mówiliśmy powyżej. Miało to swój wpływ na rozwój chrzecijańskiej ikonografii. Spotęgowało też kult niektórych ze starożytnych świętych, ale nie zaznaczyło się wyraźniej w zachodniej heortologii. Inaczej było na Wschodzie. Ojcami byli tam przede wszystkim upoważnieni do nauczania hierarchowie, przy czym epoki tych autorytetów w nauczaniu nie zamykano nazwiskami Jana Damasceńskiego i Izydora z Sewilli. Obejmowała ona także wybitnych bojowników z czasów obrazoburstwa, sięgała więc aż po zwycięstwo uwieńczone ustanowieniem Święta Prawowierności, a nawet po bogatą twórczość Grzegorza Palamasa. Cześć tych Ojców wyraźnie zaznaczyła się w liturgicznych wspomnieniach. Upamiętniono w nich 381 Ojców Soboru Konstantynopolitańskiego I (381 r., przeciw Macedoniuszowi); 200 Ojców Soboru Efeskiego (431 r., przeciw nestorianizmowi); 630 Ojców Soboru Chalcedońskiego (451 r., przeciw Eutychesowi i Dioskurowi); 165 Ojców Soboru Konstantynopolitańskiego II (553 r., przeciw orygenizmowi); 170 Ojców Soboru Konstantynopolitańskiego III (680-681 r., przeciw Honoriuszowi, Sergiuszowi i Pyrrusowi); oraz 367 Ojców Soboru Nicejskiego II (787 r., przeciw obrazoburstwu). Wszystkich wymienionych wedle soborów wspominano w dniu 18 lipca, natomiast osobne wspomnienie obrońców czci obrazów przypadało 11 października. Ponadto czczono Ojców kapadockich, aleksandryjskich itd. Miało to wpływ ogromny na rozwój wschodniej ikonografii. Na gromadnych przedstawieniach świętych Pańskich wielcy Ojcowie zajęli miejsca honorowe. Świętych mężów szeregowano tam wedle ścisłych kanonów, te zaś wyznaczała hierarchia ich znaczenia.

Ewolucja pojęcia i jego definicja w DThC 12 (1933), 1192-1215. Zwięźle w LThK 6 (1961), 272-274; Catholicisme 10 (1985), 1229- -1237; L. Bouyer, (w) Dictionnaire théologique, Paris 1990, 269-271. - U nas zwłaszcza Słownik teologiczny, pod red. A. Zuberbiera, Katowice 1998, 364 nn. - O świętach i ikonografii (z podaniem literatury) LCI 8 (1976), 535-537; 2 (1970), 529-538; 6 (1974), 455-457; 7 (1974), 273 oraz 312-314. Także w LM 5 (1991), 1185 n.