Pamfil

Imię pochodzenia greckiego: Pámphilos 'wszystkich miłujący' lub Pámphylos 'złożony z różnych szczepów'.

Odpowiedniki obcojęz.: łac. Pamphilus, Pamphylus, ang., niem. Pamfil, Pamphil, wł. Pamfilo, Panfilo.

Co najmniej czterech świętych tego imienia odnajdujemy w martyrologiach. Mimo nikłego znaczenia kultowego niektórych z nich, przedstawimy tu zwięźle wszystkich.

Pamfil, męczennik z Cezarei Palestyńskiej. Urodził się w Bejrucie około r. 250, w rodzinie o pewnym znaczeniu. W Bejrucie też otrzymał staranne wykształcenie, po czym odznaczył się w sprawach publicznych. Udał się następnie do Aleksandrii, gdzie pod kierunkiem Pieriosa, -nowego Orygenesa-, zapoznał się z Biblią. Wróciwszy, osiadł w Cezarei Palestyńskiej. Tam także otrzymał święcenia kapłańskie. Kierował potem szkołą założoną przez Orygenesa i przyczyniał się do rozwoju biblioteki również przez Orygenesa zapoczątkowanej. Dodajmy jeszcze, że sam napisał Apologię Orygenesa. W czasie prześladowania za Maksymina Dai został aresztowany. Razem z jedenastoma towarzyszami zginął 16 lutego 310 r. Pamięć o Pamfilu utrwalili przede wszystkim jego mistrz Pierios z Aleksandrii oraz uczeń Euzebiusz z Cezarei. A oto imiona towarzyszy męczeństwa Pamfila: Walens, Paweł, Seleukos, Teodulos, Porfiriusz, Julian, Egipcjanin, którego imienia Euzebiusz nie zdołał odnotować, i inni. Do Martyrologium Rzymskiego wpisano ich pod dniem 1 lipca, natomiast w Martyrologium Hieronimiańskim widnieli pod 16 lutego i 2 lipca, a w synaksariach wschodnich wspominano ich pod pierwszą z tych ostatnich dat.

Pamfil, męczennik rzymski. To tylko o nim wiemy, że Itinerarium z VII w. wspominało jego grobowiec przy Via Salaria. Nie zachowały się jakiekolwiek inne przekazy. Usuardus odnotował męczennika pod dniem 21 września. Wedle tradycji, której sprawdzenie wydaje się niemożliwe, relikwie spoczywają w rzymskim kościele Św. Sylwestra.

Pamfil, biskup Capui. Na listach biskupów tego miasta nie widnieje. Późne miejscowe kalendarze liturgiczne wymieniały go pod dniem 7 września. Przypuszczano potem, że biskupem był może gdzie indziej, choćby w królestwie neapolitańskim. Inni wysuwali hipotezę, wedle której miał być identyczny z biskupem Valva-Sulmona, o którym poniżej. Pod wpływem duchownych z Capui Baroniusz wpisał tego nieznanego biskupa do swego martyrologium.

Pamfil, biskup Valva-Sulmona. Miał pochodzić z Epiru. Przybywszy do Italii, został biskupem w Corfinio i tam zmarł 13 maja nieokreślonego roku, może w VII stuleciu. Opowiadają o tym późne żywoty, które jednak ułożono z tekstów zapożyczonych z innych pism hagiograficznych. Stolicę biskupią przeniesiono później do Valva-Sulmona i tam też w r. 1042 wzniesiono ku czci biskupa kościół. Jego wspomnienie obchodzono 28 kwietnia.