Poncjan
Jest to imię pochodzenia łacińskiego, genetycznie cognomen, utworzone od nazwy geograficznej Pontus (gr. Póntos) w północno- wschodniej części Azji Mniejszej. Pontianus to pierwotnie 'człowiek z Pontu' (por. Adrianus, Cyprianus itp.).
W Polsce zawsze było to imię rzadkie. Dziś nie jest używane. W średniowieczu powstała bardzo popularna historia o Poncjanie z cyklu Historii o siedmiu mędrcach (Poncjan, który ma w sobie rozmaite powieści miłe bardzo ku czczieniu wzięte z Rzymskich dziejów, Kraków 1540).
Odpowiedniki obcojęz.: łac. Pontianus, fr. Pontien, wł. Ponziano.
W Martyrologium Rzymskim odnajdujemy sześć wspomnień pod tym imieniem. Siódme zaś znajduje się w martyrologium lokalnym, ósme w zapisach z czasów nowszych. Nie wszystkie te wspomnienia zasługują na odrębne omówienie. Te, które widnieją pod 2, 11 i 31 grudnia, są powtórzeniem innych wspomnień, mylnie zmodyfikowanych albo też mylnie jako męczenników podające tych, którzy zarządzali rzymskimi cmentarzami. Jedno ze wspomnień obejmuje natomiast Poncjana, autentycznego męczennika z Ugandy, ale o tym wystarczy przeczytać, co powiedziano pod hasłem Karol Lwanga i tow.
Poncjan, męczennik rzymski. Wymieniony jest razem z Euzebiuszem, Wincentym i Peregrynem pod dniem 25 sierpnia. Istnieje łacińska Passio, która o nich opowiada, ale jakiejkolwiek wartości historycznej utwór ten nie posiada. Mówi, że umęczono ich za panowania Kommodiusza (180-192) i że pochowano ich na Cmentarzu Kalepodiusza. Ani Dionizy, ani wczesne martyrologia, ani itineraria lub jakiekolwiek inne starożytne zapisy nie wzmiankują o tych męczennikach, a znajdujący się w złym stanie cmentarz nigdy nie został przebadany. Dopiero Ado wprowadził ich do swego martyrologium. Za Mikołaja I opat z Pothi-res uzyskał od papieża relikwie Poncjana i Euzebiusza. Pierwsze dostały się do Saint-P-re-sous-Vezelay. Inne relikwie Poncjana znajdowały się jednak w rzymskim kościele Św. Wawrzyńca in Lucina.
Poncjan, męczennik ze Spoleto. Passio, która nie zasługuje na wiarę, opowiada, że był laikiem i że przeciwstawił się zarządzeniom sędziego Fabiana, który przybył do miasta, aby wytępić chrześcijan. Zanim ścięto Poncjanowi głowę, zniósł wiele tortur. Pochowano go podobno in agro Luciano, w pobliżu bramy miejskiej. F. Lanzoni, wybitny historyk diecezji włoskich, zdecydowanie odrzuca historyczność tych twierdzeń, ale niektórzy sądzą, że jego krytycyzm osiągnął tu pewien stopień przesady. Wskazują oni na starożytny cmentarz chrześcijański, który znajdował się nieopodal Porta Ponziana w Spoleto. Wspomnienie obchodzono 19 stycznia.
Poncjan, papież. Liber Pontificalis mówi, że był rzymianinem. Stolicę św. Piotra objął 21 lipca 230 r. Synod, któremu przewodniczył, potwierdził decyzję Demetriusza z Aleksandrii dotyczącą Orygenesa. Większym utrapieniem jego pontyfikatu była schizma, która rozdzielała chrześcijan Rzymu i która trwała do czasów Kaliksta I. Zakończyło ją drakońskie zarządzenie cesarza Maksymina Traka, który zarówno Poncjana, jak i antybiskupa rzymskiego, Hipolita, skazał na wygnanie. Spędzili je na Sardynii, nie wiadomo jednak, czy ad metalla, tzn. w tamtejszych kopalniach. W każdym razie rychło doczekali się końca. Poncjan w dniu 28 września 235 r. zrezygnował z godności, aby nie utrudniać stosunków kościelnych w Rzymie. Według Depositio martyrum umrzeć miał w dniu 13 sierpnia. Papież Fabian sprowadził śmiertelne szczątki obydwóch do Rzymu. Poncjana pochowano wówczas na Cmentarzu Kaliksta, gdzie w r. 1909 odkryto napis nagrobny z jego imieniem. W Martyrologium Rzymskim wspominany był Poncjan dnia 19 listopada, ale zgodnie ze starym zwyczajem rzymskim przywrócono ostatnio dawny termin, uchodzący za jego dies natalis, tzn. 13 sierpnia. Poncjan jest pierwszym papieżem, którego pontyfikat oznaczony został źródłowo dokładnymi datami dziennymi.
Poncjan, biskup Todi. W Todi wspomina się go w dniu 9 lipca i czci jako męczennika. Ale znamy go z Acta S. Cassiani episcopi Tudertini, które powstały dopiero w XIV w. Za wiarogodne uchodzić nie mogą. Wedle nich Poncjan zginął w czasie prześladowania dioklecjańskiego. F. Lanzoni, którego wymienialiśmy powyżej, sądzi, że rzekomy biskup Todi jest repliką Poncjana czczonego w Spoleto.