Sadok

Jest to imię hebrajskie (Saduk) o znaczeniu 'święty, sprawiedliwy'. Niektórzy uczeni identyfikują z imieniem Sadok imiona pojawiające się w Ewangeliarzu z Cividale oraz w liście Jana VIII. W zabytkach tych znajdujemy formy: Sondoke, Sadoke, Sundice. Prawdopodobnie jednak w tym wypadku (Sandoke, Sundice) chodzi o imię słowiańskie, które odpowiadać mogłoby polskiemu Sędzik. Ale to tylko przypuszczenie.

W Polsce imię znane jest od czasów średniowiecznych.

Odpowiedniki obcojęz.: łac. Sadoc, Sadochus, fr. Sadoc, Sadoch, niem. Sadok, ros. Sadof, Sadofij, wł. Sadoc.

Sadok i towarzysze, męczennicy sandomierscy. Wspominani są w martyrologiach polskich i dominikańskich. Ich życie i śmierć przypada na w. XIII, ale zbyt wiele o nich dla braku zachowanych źródeł nie wiemy. Nie wiemy też wiele o samym Sadoku, który był niewątpliwie przywódcą męczeńskiej grupy. Przypuszczają niektórzy, że był uczniem św. Dominika. Działał w Lorch, a w Zagrzebiu był przeorem. Apostołował potem wśród Połowców, realizując niejako marzenia świętego zakonodawcy. Niektórzy posuwają się jeszcze dalej, sądząc, że właśnie u Połowców poniósł śmierć męczeńską. Jego identyfikacja z przeorem dominikanów sandomierskich jest czysto hipotetyczna. To pewne, że większa ich grupa zginęła w Sandomierzu w czasie napadu tatarskiego. Historycy polscy skłaniają się do mniemania, że stało się to w czasie najazdu pod koniec stycznia lub na początku lutego 1259 lub 1260 r. Komendant załogi poddał wówczas niebacznie miasto w zamian za warunki, których najeźdźcy bynajmniej nie chcieli dochować. Dominikanie zginęli razem z wieloma mieszkańcami obojga płci już to w samym kościele Św. Jakuba, już to na błoniu pod miastem. Nie wiemy też dokładnie, ilu zostało zamordowanych dominikanów - towarzyszy Sadoka. Liczby podawane w stosunkowo późnych przekazach nie są stałe i nie zdradzają trwałej tradycji. Najczęściej jednak mówi się o czterdziestu dziewięciu. Tym mniej można ufać liście imion poszczególnych męczenników, która zdaje się być wymysłem Bzowskiego. Niewątpliwe są jednak wczesne ślady kultu. Jest ich zresztą dostatecznie dużo. Mimo to brak konsekwentnych starań sprawił, że kult ten zatwierdzony został dopiero w r. 1807. Wspomnienie Sadoka i towarzyszy jako błogosławionych umieszczono wówczas w dniu 2 czerwca (dla niektórych diecezji polskich i dla zakonu św. Dominika). Ta dzienna data zapewne nie jest właściwym dies natalis (jest nim może 2 lutego), ma jednak za sobą długą tradycję, przed którą ustąpić winna hipoteza oparta na dość słabych podstawach.