Terencjusz
Imię pochodzenia łacińskiego, genetycznie nomen gentilicium utworzone od miejsca Terentus na Polu Marsowym (zob. TERENCJAN).
Odpowiedniki obcojęz.: łac. Terentius, ang. Terence, Terry, fr. Térence, niem. Térenzius, Terenz, wł. Terenzio.
W martyrologiach i synaksariach odnaleźć można ośmiu świętych tego imienia. Pominiemy jednak, jak zwykle, tych, o których prawie nic nie wiemy, a Sladem ich kultu są tylko wspomnienia martyrologiczne. Do takich należy Terencjusz, niekiedy wymieniany razem z Leoncjuszem i innymi męczennikami z Trypolisu (18 czerwca); oraz Terencjusz znajdujący się w grupie wspominanej w dniu 28 października (obejmującej Neonillę, Sarbyla, Niotę itd.).
Terencjusz, czczony w Pesaro. Wedle legendy pochodził z Pannonii. Za panowania Filipa Araba (244-249) uszedł z owdowiałą matką Emerencjaną do Italii. Do Rzymu dotarł w chwili, gdy Decjusz na nowo rozpętał prześladowanie chrześcijan. Udał się następnie do Pesaro. W drodze został zabity przez zbójców, którym, oddając ostatnie tchnienie, przebaczył. Miało się to stać 24 września 247 r. Dzięki anielskiemu powiadomieniu wdowa Teodozja mogła się zająć szczątkami świętego, a biskup Florencjusz złożyć je w kościele katedralnym. Już sama ta ostatnia wiadomość każe nam nieufnie odnieść się do legendy, zredagowanej bardzo późno. Należy raczej przypuszczać, że na powstanie takiej legendy wpłynęła znacznie późniejsza historia katedry w Pesaro. Złożono w niej relikwie, które mogły być relikwiami Terencjusza, czczonego w Luni.
Terencjusz, Afrykanus, Maksym i inni, męczennicy afrykańscy. Za takich uznało ich Martyrologium Rzymskie we wspomnieniu pod dniem 10 kwietnia. Zginąć mieli za Decjusza. Wszystko to przejęto z synaksariów, a te oparły się na legendarnej pasji. Istnieje przypuszczenie, że zespolenie męczenników w jedno wspomnienie jest przypadkowe lub sztuczne, a tytuł afrykańscy wywodzi się z nieporozumienia, to znaczy: z imienia lub z przydomka jednego z męczenników. Dodajmy, że synaksaria wzmiankowały ich pod rozmaitymi dniami: 28 października, 6 lub 10 kwietnia itd.
Terencjusz, czczony w Todi. Skojarzono go tam z rzekomym współmęczennikiem Fidencjuszem. Razem z nim do Todi miał przybyć z Chalcedonu. Śmierć męczeńską ponieśli podobno w czasie prześladowania dioklecjańskiego. O wszystkim tym opowiada pasja, która zachowała się w dwóch wersjach, ale dotąd nie została opublikowana. Po przebadaniu uznano ją za fabularną. Przypuszcza się, że miała uzasadniać kult jakiegoś wczesnego biskupa z Todi, podczas gdy kult Fidencjusza mógł być kultem przeszczepionym z północnej Afryki. Zaznaczmy na koniec, że wspomnienie Terencjusza i Fidencjusza znajduje się w Martyrologium Rzymskim pod dniem 27 września.
Terencjusz, biskup Metzu. Wedle dość późnych katalogów na stolicy tej zasiadał jako siedemnasty, około 500 r. Jego pontyfikat miałby trwać około dwudziestu lat. W bardzo późnych żywotach można wyczytać, że pochodził z Akwitanii i że potem pod Trewirem wiódł życie pustelnicze. Tam właśnie przymuszono go podobno do przyjęcia godności biskupiej. W IX w. jego relikwie przeniesiono z Metzu do opactwa w Neumünster. Wspomnienie obchodzono w dniu 29 października.
Terencjusz z Imoli. Wedle hipotetycznych dociekań żył w VI stuleciu. Pochodził z Imoli. W Faenzy, w szpitalu pod wezwaniem Krzyża Świętego, spełniał potem funkcje diakona. Usunął się następnie na miejsce zwane dziś San Pier Laguna i tam wiódł życie pustelnicze. Zmarł w dniu, który przepowiedział. Jego szczątki przeniesiono do Faenzy i złożono w kościele Krzyża Świętego. Od 1153 r. kościół ten określano już jego patronatem. Żywot świętego zredagowano jednak dopiero około 1530 r. Wspomnienie obchodzi się w dniu 30 lipca.
Terencjusz, biskup Luni. Żył może w VIII w., ale jego postać pogrążona jest niemal zupełnie w pomroce dziejów. Miał być biskupem, zginąć z rąk zbójów i to w czasie, gdy chciał porozdawać jałmużny ubogim. Wczesne ślady kultu odzwierciedliły się podobno w nazewnictwie, mimo to nie posiadamy jakichkolwiek danych historycznych, dotyczących jego biskupich rządów i chronologii życia. Przypuszczali inni, że zginął z rąk Saracenów, którzy pustoszyli te okolice. Zupełnie dowolnym okazało się też twierdzenie, że był adresatem listu papieża Pelagiusza z 15 lutego 556 r. Wspomnienie obchodzono 15 lipca.