Szukanie nowych wrażeń a uzależnienia

Mechanizm odpowiedzialny zarówno za skłonność do poszukiwania mocnych wrażeń, jak i za podatność na uzależnienia odkryli w mózgu naukowcy z Zakładu Neurofarmakologii Molekularnej Instytutu Farmakologii PAN w Krakowie.

- Wyniki naszych badań* mogą być pomocne w rozwoju nowych terapii osób uzależnionych - ocenia współautor pracy prof. Ryszard Przewłocki, kierownik Zakładu Neurofarmakologii Molekularnej w Instytucie Farmakologii PAN w Krakowie.

Wcześniejsze badania wykazały, że nowe doświadczenia aktywują w mózgu tzw. układ nagrody w sposób podobny do związków uzależniających. Różnym zespołom naukowców udało się też zaobserwować, że chęć poszukiwania nowości i angażowania się w ryzykowne sytuacje ma związek z większą podatnością do uzależnienia od alkoholu czy narkotyków. Wiadomo było, że podłożem jednych i drugich zachowań jest aktywność tzw. układu dopaminowego w mózgu (w układzie tym komórki nerwowe komunikują się za pośrednictwem neuroprzekaźnika dopaminy).

W swoich najnowszych badaniach na myszach naukowcy z Krakowa wykazali natomiast, że kluczową rolę odgrywają tu receptory mGluR5 dla glutaminianu. Jest to jeden z kilku receptorów dla tego neuroprzekaźnika.

Doświadczenia prowadzono na myszach, które w wyniku wywołanej mutacji nie posiadały tego receptora na neuronach wrażliwych na dopaminę.

Okazało się, że tak zmienione gryzonie w mniejszym stopniu eksplorowały nową klatkę, do której zostały przeniesione i były mało zainteresowane nowymi przedmiotami umieszczanymi w ich otoczeniu oraz poszukiwaniem nowych wrażeń.

Gdy udostępniono im alkohol, spożywały go podobnie jak zwierzęta niezmienione genetycznie. Jednak po okresie przymusowej abstynencji nie piły go w zwiększonych ilościach, w odróżnieniu od myszy kontrolnych, które niemal podwoiły spożycie alkoholu.

Jak wyjaśnił PAP prof. Przewłocki, kompulsywne picie alkoholu przez gryzonie, po okresie braku dostępu do niego, jest przez naukowców traktowane jako zachowanie świadczące o uzależnieniu. Wyniki doświadczeń oznaczają zatem, że myszy bez receptora mGluR5 nie przejawiają skłonności do nałogowego picia alkoholu.

Brak tego receptora nie miał natomiast wpływu na inne aspekty zachowania zwierząt, takie jak zdolność uczenia się i zapamiętywania, wrażliwość na nagrody i stres.

- Rezultaty doświadczeń przeprowadzonych na myszach pozbawionych receptorów glutaminianu mGluR5 przybliżają nas do zrozumienia mechanizmu uzależnień - komentuje biorąca udział w badaniach doktorantka mgr Magdalena Sikora.

Według współautora pracy dr. hab. Jana Rodrigueza wyniki tych badań dowodzą, że istnieje wspólny molekularny mechanizm uzależnienia i poszukiwania wrażeń. Mogą one też pomóc w opracowaniu nowych leków stosowanych w terapii osób uzależnionych - podsumowuje prof. Przewłocki.

***

Dr hab. Jan Rodriguez Parkitna jest biologiem molekularnym w Instytucie Farmakologii PAN w Krakowie badającym neuronalne mechanizmy odpowiadające za zmiany w zachowaniu. Jest współautorem szeregu prac w renomowanych międzynarodowych czasopismach takich jak Neuron, Nature Neuroscience i PNAS.

Mgr Magdalena Sikora jest absolwentką Instytutu Psychologii Stosowanej Uniwersytetu Jagiellońskiego i od roku 2009 doktorantem w Zakładzie Neurofarmakologii Molekularnej IF PAN w Krakowie.

Prof. Ryszard Przewłocki jest neurobiologiem i farmakologiem. Jest współautorem wielu fundamentalnych szeroko cytowanych prac w renomowanych czasopismach naukowych, w tym w Science, Nature, PNAS, Genome Biology, Neuron, Journal of Neuroscience, Neuropsychopharmacology i Pain. W obszarze jego zainteresowań znajdują się mechanizmy działania endogennych opioidów, stresu, bólu i uzależnień lekowych a wśród aktualnych zainteresowań znajdują się mechanizmy molekularne i genetyczne działania leków psychotropowych oraz transkryptomika i genomika. Jest kierownikiem Zakładu Neurofarmakologii Molekularnej w IF PAN oraz Zakładu Neurobiologii i Neuropsychologii Instytutu Psychologii Stosowanej UJ w Krakowie. Jest członkiem korespondentem PAU.

*Ich praca została opublikowana w najnowszym numerze renomowanego pisma "Biological Psychiatry".

PAP - Nauka w Polsce