Bez pamięci nie istniejemy

Pamięć odgrywa w naszym życiu fundamentalną rolę. Ona nas uczłowiecza, odróżnia od genetycznego czy mechanicznego gromadzenia informacji, jakie mamy w instynktach. Pamięć ludzka jest szczególna, bo nie tylko gromadzi informacje, jakoś je porządkuje w naszych ‘głowach’, ale przede wszystkim jest moja, jednostkowa, nadająca mi wyjątkowość i indywidualność.

Wydaje nam się, że mamy dzisiaj zbyt wiele rzeczy do zapamiętania. Nic więc dziwnego, że pojawiają się narzędzia i gadżety, które ułatwiają nam pamiętanie i robią to niejako za nas. Gromadzą potężne ilości informacji, z których możemy korzystać w miarę łatwo. To jest błogosławieństwo, choć może też stać się pułapką, bo nas rozleniwia. Przestaliśmy ćwiczyć naszą pamięć, wybierając świadomie to, co dla nas najważniejsze, a przyjmujemy strumień przypadkowych często nowin, z których niewiele dla nas wynika. Zbyt często oddajemy władzę nad naszą wyobraźnią i pamięcią w ‘ręce’ przypadkowych narzędzi medialnych.

Kilka miesięcy temu przeszedłem poważną operację pod narkozą, a ponieważ przedtem musiałem wszystkie swoje rzeczy, łącznie z telefonem przekazać do domu, to po wybudzeniu nie byłem w stanie łatwo przypomnieć sobie żadnego numeru, pod który mógłbym zadzwonić z użyczonego aparatu. Co prawda oddanie tych rzeczy okazało się trochę na wyrost, ale uświadomiło mi, jak jesteśmy zależni od czegoś, nad czym nie jesteśmy w stanie panować.

Mamy tak wiele ‘ułatwień’, gadżetów, które za nas zapamiętują rzeczy, wspomagają w odpowiedniej chwili, a jednocześnie jak czynią nas kompletnie bezbronnymi w sytuacjach kryzysowych. A to właśnie w takich sytuacjach najbardziej potrzebujemy ‘pamięci’, czyli dobrego, uczłowieczającego wsparcia.

Pamięć to nie tylko gromadzenie danych przydatnych nam do życia, to nie tylko jakiś terminarz pilnujący naszych spotkań, czy życiowych zadań. Nie chodzi o lepszą organizację życia, ale o pełniejsze człowieczeństwo.

Żyjemy, niestety, w czasach, kiedy mniej się liczy prawda od efektu czy wrażenia, jakie coś robi. Jesteśmy społecznościami sycącymi się plotkami, przekazami nastawionymi na zyskiwanie zasięgów, a nie na przekazywanie zrównoważonych treści, a na dodatek jeszcze szanujących innych i liczących się z następstwami. Nie wszystko bowiem powinno być upubliczniane i rozpowszechniane. I nie ma to nic z cenzury. Ma natomiast sporo do czynienia z wychowaniem, szacunkiem dla człowieka i troską o dobro wspólne.

‘Krzykliwość’ przekazu, szok, jaki wywołuje stawia wprost pytanie o intencje, jakie temu przyświecają. Obojętne, czy będzie to medium tradycyjne czy najnowsza ‘nowinka’ – ‘content’ i sposób jego prezentacji ma znaczenie. Przyzwyczailiśmy się do szybkości, błędów, skrótów myślowych w komunikatach. Przestajemy zwracać na to uwagę. Ale w tym tkwi także niemała pułapka. Źle się przyzwyczajamy. Pamięć przestaje wtedy pełnić swoją ważną, ‘uczłowieczającą nas’ funkcję.

Pamięć czasami może być trudna, bo przypomina o słabościach i pomyłkach. A to nigdy nie jest miłe. Chcielibyśmy wymazać z naszej historii to, co boli, czy nas obciąża. I to jest także naturalne i potrzebne. Dlatego ‘sensacyjność’ i ‘pudelkowe’ nastawienie zwłaszcza mediów społecznościowych nie pomaga. Nie chodzi o ukrywanie czegokolwiek, ale o szacunek dla człowieka, dla jego zmagań ze sobą, możliwych pomyłek i błędów, które ma prawo zachować dla siebie i rozwiązywać je w swoim sumieniu.

Potrzebujemy ‘dobrej pamięci’. Nie terminarza zadań i obowiązków. Nie notatnika na zapiski, nawet te elektroniczne. Potrzebujemy dobrej pamięci, która nas uczłowiecza, uczy wrażliwości, otwiera na drugiego człowieka, daje jakąś nową perspektywę na przyszłość.

W świecie, który nie sprzyja ciszy, narzuca się krzykliwie, musimy postawić na świadome kształtowanie samych siebie. Nikt za nas tego nie zrobi. Potrzebujemy tego, by nie stać się pionkiem na planszy, którym poruszają inni. Bądźmy twórcami i obrońcami własnej pamięci, bo bez niej nie istniejemy.