10 najważniejszych wydarzeń w Kościele w 2016

To był bardzo intensywny rok. Niektórzy mówią, że powinien już się skończyć, że był bardzo zły. Jednak nie dla Kościoła i papieża Franciszka, który nie zwalnia w głoszeniu Dobrej Nowiny.

1. Rok Miłosierdzia

Od 8 grudnia 2015 roku do 20 listopada 2016 roku trwał ogłoszony przez papieża Franciszka Nadzwyczajny Jubileusz — Rok Święty Miłosierdzia. W ciągu tego roku papież robił wszystko, by postawić Boże miłosierdzie w centrum wiary (i praktyki) katolików. "Nie zapominajmy, że Bóg przebacza wszystko i, że Bóg przebacza zawsze. Nie męczmy się nigdy proszeniem o przebaczenie" — mówił Franciszek podczas ogłoszenia Jubileuszu. Choć jubileusz obchodzony był we wszystkich diecezjach świata, to jednak wielu katolików przybyło z tradycyjną w latach świętych pielgrzymką do Rzymu. Przechodzili oni przez Drzwi Święte (tym razem zwane Bramą Miłosierdzia) w czterech papieskich bazylikach Wiecznego Miasta. Bramę Miłosierdzia w bazylice św. Piotra przekroczyło ponad 21,2 mln osób.

W 2016 roku jednym z najważniejszych elementów świętowania były "piątki miłosierdzia". Od stycznia do listopada papież raz miesiącu spotykał się z chorymi, uzależnionymi, z ludźmi zepchniętymi na margines.

Celem tych spotkań było zwrócenie uwagi na problemy wykluczonych. Siedem takich spotkań odbyło się w Rzymie, a po jednym w Ciampino, w Castel Gandolfo, w Grecji i w Polsce. Franciszek odwiedził dom dla osób starszych i chorych w stanie wegetatywnym, ośrodek dla uzależnionych od narkotyków, ośrodek dla uchodźców, osoby upośledzone intelektualnie, starszych wiekiem i chorych kapłanów, byłe prostytutki, szpitalny oddział neonatologii i hospicjum (chciał w ten sposób ukazać znaczenie początkowej i końcowej fazy ludzkiego życia), wioskę dla dzieci z rodzin przeżywających trudności, a także grupę byłych księży z ich żonami i dziećmi (spotkanie odbyło się w mieszkaniu jednego z nich).

Oprócz tego papież wraz z prawosławnym patriarchą Bartłomiejem z Konstantynopola i abp. Hieronimem z Aten odwiedził obóz dla imigrantów i uchodźców na greckiej wyspie Lesbos, a także modlił się w ciszy na terenie obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau, odwiedził chore dzieci w szpitalu pediatrycznym w Krakowie i przewodniczył Drodze Krzyżowej w ramach Światowych Dni Młodzieży.

<<10 najpiękniejszych wypowiedzi papieża w trakcie Jubileuszu Miłosierdzia>>

20 listopada odbyło się zamknięcie Jubileuszu Miłosierdzia. Ich symbolicznym zwieńczeniem było zamknięcie Drzwi Świętych bazyliki św. Piotra w Watykanie.

21 listopada opublikowano List apostolski "Misericordia et misera". - Pomimo, że zakończył się Nadzwyczajny Jubileuszowy Rok Miłosierdzia, to drzwi miłosierdzia naszego serca są zawsze szeroko otwarte - stwierdził papież. Ogłosił swą decyzję, że wszyscy kapłani będą mogli zwalniać z ekskomuniki związanej z popełnieniem aborcji, że księża należący do Bractwa Kapłańskiego św. Piusa X (lefebrystów) będą mogli ważnie udzielać rozgrzeszenia i że aż do odwołania swoją posługę pełnić będą misjonarze miłosierdzia. Ponadto Franciszek ogłosił XXXIII Niedzielę Zwykłą Światowym Dniem Ubogich.

2. Amoris Laetitia

8 kwietnia ogłoszono posynodalną adhortację papieża Franciszka "Amoris laetitia". Jest ona podsumowaniem III Nadzwyczajnego i XIV Zwyczajnego Zgromadzenia Ogólnego Synodu Biskupów nt. rodziny, które odbyły się w 2014 i 2015 r.

Dokument ten poświęcony jest niemal każdemu zagadnieniu związanemu z problemem chrześcijańskiej wizji rodziny. Papież podejmuje tę tematykę bardzo szeroko: analizuje wyzwania dialogu małżeńskiego, wychowania dzieci, przygotowania narzeczonych do ślubu, konieczności wspierania młodych par, kwestii imigracji i rozdzielenia rodzin, rozwodu czy ideologii gender.

Najwięcej dyskusji wzbudził rozdział ósmy, dotyczący sytuacji osób rozwiedzionych, żyjących w nowych związkach. Papież stwierdził, że "nie należy oczekiwać" nowych "norm ogólnych typu kanonicznego, które można by stosować do wszystkich przypadków. Możliwa jest tylko nowa zachęta do odpowiedzialnego rozeznania osobistego i duszpasterskiego indywidualnych przypadków, które powinno uznać, że ponieważ stopień odpowiedzialności nie jest równy w każdym przypadku, to konsekwencje lub skutki danej normy niekoniecznie muszą być takie same".

Nie wykluczył, że może to dotyczyć także dyscypliny sakramentalnej, "ponieważ po rozeznaniu można uznać, że w danej sytuacji nie ma poważnej winy". W punkcie 305. dodał również, że "ze względu na uwarunkowania i czynniki łagodzące możliwe jest, że pośród pewnej obiektywnej sytuacji grzechu osoba, która nie jest subiektywnie winna albo nie jest w pełni winna, może żyć w łasce Bożej, może kochać, a także może wzrastać w życiu łaski i miłości, otrzymując w tym celu pomoc Kościoła", przy czym w przypisie zawarto notkę, iż może to być również "pomoc sakramentów".

Kwestia ta podzieliła biskupów, którzy w różnych częściach świata inaczej interpretowali ten zapis. Jedni wskazywali, że "pomoc sakramentów" może dotyczyć jedynie tych osób żyjących w ponownych związkach, które żyją ze sobą niczym "brat i siostra". Biskupi Buenos Aires — miasta, z którego pochodzi Franciszek — napisali jednak, że "Amoris Laetitia" otworzyła możliwość dopuszczenia takich osób do sakramentów pojednania i Eucharystii. Papież napisał list, w którym wskazał, że "nie ma innych interpretacji".

Jesienią czterech kardynałów wystosowało do papieża list z prośbą o rozwianie budzących się w nich w związku z adhortacją wątpliwości (tzw. dubia), jednak pozostał on bez odpowiedzi. Po kilku tygodniach zdecydowali się oni upublicznić list i wezwali papieża do wyjaśnienia poszczególnych kwestii lub wycofania się z - jak pisali - "poważnych błędów". Sprawa jest daleka od rozwiązania.

3. Walka o pokój

"Niestrudzenie będziemy powtarzali, że imię Boga nigdy nie może usprawiedliwiać przemocy. Tylko pokój jest święty, a nie wojna!" - powiedział Franciszek w swym przesłaniu podczas końcowej ceremonii Światowego Dnia Modlitwy o Pokój w Asyżu. Te słowa podsumowują działania papieża na rzecz pokoju w 2016 roku. Papież Franciszek jest jednym z niewielu liderów na świecie, którzy konsekwentnie wskazują, że przemoc lub militarny konflikt nigdy nie są rozwiązaniem.

Franciszek uczestniczył 20 września w Światowym Dniu Modlitwy o Pokój pod hasłem: "Pragnienie pokoju. Religie i kultury w dialogu". Spotkanie odbywało się w dniach 18-20 września w Asyżu, a jego organizatorami byli: rzymska Wspólnota św. Idziego, franciszkanie oraz diecezja Asyżu. Uczestniczyło w nim ok. 500 przywódców religijnych i polityków z całego świata, a także 25 uchodźców. Podczas spotkania nazwał obojętność na ofiary i cierpienie związane z konfliktami "pogaństwem".

Już w dniach 12-17 lutego podczas pielgrzymki do Meksyku, papież jechał jako "misjonarz miłosierdzia i pokoju". W czasie tej podróży odwiedził najbardziej wykluczonych: ciężko chore dzieci, ofiary przemocy, handlu narkotykami i handlu ludźmi, a także więźniów. Podczas wizyty w sanktuarium Matki Bożej z Guadalupe wskazał, że jedynym ratunkiem dla Meksyku — od lat wstrząsanego wewnętrznymi napięciami i konfliktami — jest zaangażowanie się wielu w budowę innego, "społecznego" sanktuarium, gdzie mali, cierpiący i odrzuceni znajdą schronienie.

Na początku kwietnia w Niedzielę Miłosierdzia Bożego papież ogłosił zbiórkę pieniędzy na rzecz ofiar konfliktu na Ukrainie, która odbyła się 24 kwietnia we wszystkich kościołach katolickich Europy. W jej wyniku zebrano ponad 10 mln euro. Była to jedna z największych zbiórek ogłoszonych przez papieża.

Franciszek odebrał 6 maja w Watykanie międzynarodową Nagrodę Karola Wielkiego. Został nią uhonorowany przez niemieckie miasto Akwizgran za swe wybitne zaangażowanie "na rzecz pokoju i zrozumienia, współczucia i tolerancji, solidarności i ochrony stworzenia".

Również dwie ważne pielgrzymki — do Armenii oraz Gruzji i Azerbejdżanu — odbyły się kluczu głoszenia przesłania pokoju. W Armenii Franciszek oddał hołd ofiarom zagłady, po raz kolejny Metz Yeghérn - "Wielkie Zło" - rzeź 1,5 mln Ormian nazwał "ludobójstwem". Ormianie entuzjastycznie przyjęli papieski apel o pojednanie między narodem ormiańskim a tureckim, o to, aby pokój nastał również w Górskim Karabachu, gdzie od ponad 30 lat trwa konflikt Armenii z Azerbejdżanem. Podczas pobytu w Gruzji papież modlił się i apelował o pokojowe rozwiązywanie konfliktów (w kontekście okupacji od 2008 roku części terytorium Gruzji przez Rosję) oraz ostrzegał, aby nie wykorzystywać różnic etnicznych, językowych, religijnych i politycznych jako "pretekstu do przekształcenia konfliktów w niekończące się nieszczęścia".

Również w muzułmańskim Azerbejdżanie nawiązał do konfliktu z Armenią, wzywając do szukania pokojowych rozwiązań. W kontekście konfliktu o Karabach Górski zachęcił wszystkich do "poruszenia nieba i ziemi, aby osiągnąć zadowalające rozwiązanie obecnych napięć na Kaukazie". Podczas spotkania z Wielkim Muftim Kaukazu apelował o nie usprawiedliwiania przemocy względami religijnymi — "Nigdy więcej przemocy w imię Boga! Niech Jego święte imię będzie czczone, a nie bezczeszczone i poniewierane przez nienawiść i ludzkie konfrontacje"

Papież Franciszek jest również wyraźnie zaangażowany w szukanie pokojowego rozwiązania w Syrii. Oprócz wielu modlitw i wypowiedzi przypominających wiernym o toczonej w Syrii wojnie oraz jej ofiarach, papież wystosował 13 grudnia apel do prezydenta Syrii, Baszar al-Asada wspólnoty międzynarodowej o położenie kresu przemocy i o pokojowe rozwiązanie konfliktu, potępiając wszelkie formy ekstremizmu i terroryzmu, jakiejkolwiek strony by pochodziły, i wzywając prezydenta do zapewnienia pełnego przestrzegania prawa międzynarodowego w odniesieniu do ochrony cywilów i dostępu do pomocy humanitarnej. List Ojca Świętego przekazał nuncjusz apostolski w Damaszku, kard. Mario Zenari. Z wielu stron Kościoła dobiegają głosy krytyki wobec dotychczasowych działań wspólnoty międzynarodowej w związku z wojną w Syrii. "Wspólnota międzynarodowa ogranicza się do deklaracji i głosów oburzenia, pomijając całkowicie ludzki aspekt tragedii wyniszczającej Aleppo" - napisali biskupi Francji, wytykając niewystarczające działania w obliczu tej ogromnej tragedii humanitarnej. Konkretnym przykładem tej bierności są niewysłuchane apele o otwarcie korytarzy humanitarnych, którymi ludność cywilna mogłaby bezpiecznie uciec przed działaniami wojennymi, o niebombardowanie szpitali i szkół czy też o umożliwienie dostarczenia potrzebującym niezbędnej żywności i lekarstw. Papież Franciszek 11 grudnia po raz kolejny zaapelował o "zaangażowanie wszystkich, aby dokonano cywilizowanego wyboru: nie dla zniszczeń, tak dla pokoju, tak dla mieszkańców Aleppo i Syrii".

Stolica Apostolska mediuje w dialogu między rządem i opozycją w Kolumbii. W Watykanie odbyło się 16 grudnia historyczne spotkanie papieża Franciszka z prezydentem Kolumbii Juanem Manuelem Santosem i jego poprzednikiem Alvaro Uribe, który jest dziś głównym przeciwnikiem porozumienia pokojowego zawartego między rządem a lewicowymi partyzantami z Rewolucyjnych Sił Zbrojnych Kolumbii. Za jego zawarcie Santos otrzymał tegoroczną Pokojową Nagrodę Nobla, lecz mieszkańcy Kolumbii odrzucili je w referendum niewielką większością głosów.

Stolica Apostolska prowadziła podobną mediację również w Wenezueli, z tym, że w rozmowach w Caracas uczestniczyli papiescy wysłannicy. Jednak negocjacje te zostały na razie zawieszone.

4. Prześladowanie chrześcijan

Z okazji obchodzonego 13 listopada VIII Dnia Solidarności z Kościołem Prześladowanym Papieskie Stowarzyszenie Pomoc Kościołowi w Potrzebie opublikowało raport o sytuacji religii w 196 krajach. Obecnie ok. 200 mln ludzi nie może swobodnie wyznawać swojej wiary.

W 38 krajach mamy systematyczne prześladowania, a chrześcijanie najbardziej cierpią z rąk islamskich ekstremistów - wynika z dorocznego raportu. Wskazuje on, że w ponad 80 krajach prawo człowieka do wolności religijnej nie jest akceptowane lub przestrzegane, a 75 proc. przypadków religijnych prześladowań dotyczy chrześcijan. W ponad 40 krajach są oni wręcz dyskryminowani i uciskani.

Szacuje się również, że w 2016 r. zabitych zostało 90 tys. chrześcijan, a od 500 do 600 mln doświadczyło represji z powodu swej wiary. Wskazuje na to ostatni raport Centrum Studiów nad Nowymi Religiami.

W trakcie roku miało miejsce również kilka głośnych przypadków zabójstw lub porwań kapłanów i osób konsekrowanych.

4 kwietnia do klasztoru Zgromadzenia Misjonarek Miłości i prowadzonego przez nie domu opieki dla starców i niepełnosprawnych w portowym Adenie wtargnęła grupa uzbrojonych mężczyzn, którzy zastrzelili cztery pracujące tam siostry i 10 osób spośród personelu i pacjentów. Odchodząc z miejsca zbrodni uprowadzili posługującego tam kapłana, ks. Toma Uzhunnalila. Z masakry ocalała tylko przełożona klasztoru, której udało się ukryć w jednym z pomieszczeń placówki. Franciszek nazwał zabite zakonnice "męczennicami miłości". Pod koniec lipca aresztowano trzech terrorystów podejrzewanych o dokonanie zbrodni. Nadal nic nie wiadomo o losie uprowadzonego kapłana.

24 kwietnia dziesiątki chrześcijan wszystkich wyznań protestowało w Hongkongu wraz z kard. Josephem Zenem przeciwko niszczeniu krzyży i innych symboli chrześcijańskich przez władze komunistyczne. "Podobnie do tego, co się dzieje w innych regionach Chin, zaczyna się teraz dziać również w Specjalnym Regionie Administracyjnym, który był kiedyś kolonią brytyjską: wyraźne łamanie wolności religijnej" - skrytykował władze kard. Zen. Od końca 2013 r. gdy komuniści rozpoczęli kampanię przeciwko symbolom chrześcijańskim, w samej tylko prowincji Zhejiang usunięto lub zniszczono ok. 2 tys. krzyży.

26 lipca w Saint-Etienne-du-Rouvray na północy Francji dwaj dżihadyści muzułmańscy zamordowali 86-letniego ks. Jacquesa Hamela odprawiającego Mszę św. Franciszek nazwał go "świętym kapłanem, który zmarł w chwili ofiarowania modlitwy o pokój". W wypowiedziach biskupów francuskich i w niektórych mediach ks. Hamel został porównywany do bł. ks. Jerzego Popiełuszki, który również zginął jako kapłan z rąk wrogów Kościoła, chociaż dużo wcześniej i w odmiennych okolicznościach. Arcybiskup Rouen, Dominique Lebrun poinformował 2 października o rozpoczęciu procesu beatyfikacyjnego zamordowanego kapłana.

(fot. PAP/EPA/IAN LANGSDON)

5. Działania ekumeniczne i na polu międzyreligijnym

W 2016 roku miało miejsce kilka wydarzeń przełomowych dla dialogu międzyreligijnego i ekumenizmu.

W lutym na lotnisku w Hawanie (Kuba) odbyło się pierwsze w historii spotkanie głowy Kościoła katolickiego ze zwierzchnikiem Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego, patriarchą Moskwy i Całej Rusi, Cyrylem. Zakończyło się ono podpisaniem Wspólnej Deklaracji katolicko-prawosławnej, w której obaj przywódcy kościelni stwierdzają, że we współczesnym świecie katolicy i prawosławni są wezwani do braterskiej współpracy w głoszeniu Dobrej Nowiny zbawienia i do dawania wspólnego świadectwa godności i autentycznej wolności osoby ludzkiej, tak aby świat uwierzył. Zarówno Cyryl, jak i Franciszek wyrazili radość z przeprowadzonych "szczerych i otwartych" rozmów i podkreślili, że oba Kościoły mogą współpracować ze sobą dla dobra chrześcijan i całego świata.

Podczas wizyty w Armenii Franciszek oraz zwierzchnik Ormiańskiego Kościoła Apostolskiego Garegin II pokazali, że relacje między naszymi Kościołami są modelowe, czego dowodem było m.in. to, że papież gościł w Pałacu Apostolskim, siedzibie katolikosa w Eczmiadzynie a podczas Boskiej Liturgii wymieniono dwukrotnie imię papieża, co było wydarzeniem bez precedensu.

W dniach 30 czerwca-3 lipca odbywał się w Monachium 4. Kongres Europejski inicjatywy ekumenicznej "Razem dla Europy". Przebiegał on pod hasłem " Spotkanie-pojednanie-przyszłość", a jego tematami były m.in. prześladowania chrześcijan na świecie, droga do jedności chrześcijan, dialog z muzułmanami oraz polityka europejska. Wśród 1700 uczestników 17 paneli tematycznych i spotkań ogólnych byli przedstawiciele świata polityki, Kościołów i życia gospodarczego. W przesłaniach wideo do chrześcijan Franciszek i ekumeniczny patriarcha Bartłomiej zaapelowali, aby wspólnie działali na rzecz zjednoczonej Europy. Papież podkreślił, że nadszedł już czas, aby zewrzeć szeregi i "rozwiązywać problematykę naszych czasów w duchu doprawdy europejskim". "Być może nie było jeszcze dotychczas takiej potrzeby, aby być razem i razem działać. Dotyczy to zarówno Europy, jak i całego świata" - powiedział patriarcha Bartłomiej.

W prawosławnej, czteromilionowej Gruzji, w której "trudno być katolikiem", Franciszek, orędownik "ekumenicznego pokoju", przypomniał, że pomimo ograniczeń i niezależnie od wszelkich późniejszych zróżnicowań historycznych i kulturowych, Kościół katolicki i Gruziński Kościół Prawosławny (GKP) są w imię Ewangelii wezwane, by być "kimś jednym w Chrystusie Jezusie".

W czasie dziesięciogodzinnej wizyty Franciszka w Azerbejdżanie, która przebiegała ona hasłem: "Wszyscy jesteśmy braćmi", papież przypomniał, że Boga nie można przyzywać do własnych partykularnych interesów i celów egoistycznych ani nie może usprawiedliwiać On jakiegokolwiek fundamentalizmu, imperializmu lub kolonializmu. Ojciec święty wziął udział w międzyreligijnym spotkaniu z udziałem szejka Kaukazu i przedstawicieli innych wspólnot religijnych kraju.

Papież odwiedził również 17 stycznia rzymską Synagogę Większą. "Dzięki żydowskim korzeniom chrześcijaństwa istnieje wyjątkowa i szczególną więź w dialogu. Żydzi i chrześcijanie powinni czuć się braćmi, zjednoczeni przez tego samego Boga i wspólne bogate dziedzictwo duchowe, na których trzeba się opierać w dalszym budowaniu przyszłości" - powiedział Franciszek. Była to trzecia papieska wizyta w tym miejscu: jako pierwszy był tam w 1986 r. św. Jan Paweł II, a następnie w 2010 r. Benedykt XVI.

Pod koniec października w trakcie wizyty w Szwecji, papież wziął udział we wspólnym, katolicko-luterańskim upamiętnieniu 500-lecia reformacji w katedrze w Lund i w hali sportowej Malmö Arena. Ojciec święty podkreślił, że to spotkanie jest bardzo ważne, "bo jest podróżą kościelną, bardzo kościelną w dziedzinie ekumenizmu".

Papież Franciszek w uścisku z abp Antje Jackelen, pierwszą w historii kobietą-prymasem Kościoła Szwecji

(fot. Grzegorz Gałązka / galazka.deon.pl)

Oprócz tego wprowadzono zmiany w wielkoczwartkowym obrzędzie mycia nóg. Na wniosek papieża Kongregacja ds. Kultu Bożego postanowiła 21 stycznia, że oprócz mężczyzn do obrzędu mogą być dopuszczone także kobiety, aby w pełni wyrazić znaczenie gestu, który uczynił Jezus w Wieczerniku, dając się "do końca" dla zbawienia wszystkich. Co ważne jednak w kontekście dialogu międzyreligijnego, Franciszek wyłamał się jednak od zasad przewidzianych przez dekret Kongregacji, umywając nogi nie tylko kobietom, ale również niechrześcijanom.

6. Ochrona uchodźców i migrantów

Papież i wielu hierarchów kościelnych wbrew opinii wielu konsekwentnie wzywa do ochrony praw migrantów i uchodźców oraz do przyjmowania ich tam, gdzie to możliwe. Franciszek sam przyjął w Watykanie dwie grupy uchodźców. Z wizyty w obozie na greckiej wyspie Lesbos 16 kwietnia przywiózł w kwietniu 12 Syryjczyków. Z kolei w czerwcu przyleciało stamtąd kolejnych 9 osób. W większości są to muzułmanie. Ten "korytarz humanitarny" uruchomiono dzięki współpracy żandarmerii watykańskiej z władzami Włoch i Grecji oraz rzymską Wspólnotą Sant’Egidio, która zaopiekowała się przybyłymi.

Tzw. kryzys migracyjny jest jednym z kluczowych elementów nauczania papieża Franciszka, który sam jest dzieckiem imigrantów. Już w lutym w Ciudad Juarez odprawił mszę świętą na granicy Meksyk-USA, wzywając do szacunku wobec migrantów. W czasie podróży powrotnej stwierdził, że politycy którzy chcą stawiać mury na granicach swoich państw, nie są chrześcijanami. Wielu odczytało to jako nawiązanie do zamierzeń Donalda Trumpa.

Wielokrotnie wskazywał, że każdy z nas może stać się emigrantem oraz że strach nigdy nie jest dobrym doradcą. Wreszcie w październiku bardzo ostro podkreślił, że "kto broni chrześcijaństwa, a przegania uchodźców, jest hipokrytą".

W czasie wizyty na wyspie Lesbos wraz z patriarchą Konstantynopola Bartłomiejem i prawosławnym arcybiskupem Aten i całej Grecji Hieronimem II odwiedzili znajdujący się tam obóz dla uchodźców, w którym przebywa 2,5 tys. osób ubiegających się o azyl. Podczas tej wzruszającej a chwilami wstrząsającej wizyty trzej zwierzchnicy religijni wezwali uchodźców, aby nie tracili nadziei. We wspólnej deklaracji wezwali świat do odważnej reakcji, aby stawić czoła ogromnemu kryzysowi humanitarnemu, związanemu z tą grupą ludzi i jego przyczynom. Papież wskazał na potrzebę dalekosiężnej polityki, a nie działań jednostronnych i doraźnych.

Przyznał, że obawy instytucji, ludzi w Grecji i innych krajach Europy związane z kryzysem uchodźczym są zrozumiałe i uzasadnione. Zaapelował, aby mimo tych lęków nie zapominano, że migranci nie są "liczbami, ale osobami, twarzami, imionami, historiami". Wracając do Rzymu papież zabrał ze sobą trzy syryjskie rodziny.

Wielu komentatorów wskazuje, że papież Franciszek nie jest pierwszym, który konsekwentnie i stanowczo apeluje o wspieranie imigrantów i uchodźców. Już papieże św. Pius X i Pius XII otworzyli Pałac Apostolski dla przybyszy. Ten pierwszy w 1908 roku przyjął setki uchodźców z Messyny (Sycylia), która została całkowicie zniszczona w wyniku trzęsienia ziemi. Ten drugi w styczniu 1944 zaś otworzył swoją letnią rezydencję w Castel Gandolfo dla 12 tysięcy osób - tych, którzy byli ścigani przez nazistów oraz tych, którzy w wyniku działań zbrojnych utracili dach nad głową.

Andrea Tornielli w swoim głośnym tekście o Janie Pawle II wskazał, że odrzucanie uchodźców i imigrantów jest niezgodne z nauczaniem papieża-Polaka.

Modlitwa imigranta w kościele w obozie dla imigrantów w Calais, tzw. "Dżungli" (fot. PAP/EPA/YOAN VALAT)

7. Zmiany w zarządzaniu Kościołem

Od początku swojego pontyfikatu papież Franciszek zapowiadał zmiany w Watykanie i Kurii. W 2016 roku przeprowadzono dużą część reform, które zostały zaplanowane przez papieża i grupę K9 - dziewięciu kardynałów reprezentujących wszystkie regiony świata.

Do najważniejszych zmian należy zaliczyć:

- Uporządkowanie finansowania procesów beatyfikacyjnych i kanonizacyjnych. 10 marca weszły w życie nowe regulacje, które zobowiązują m.in. do sumiennej księgowości i wprowadzają obowiązek kontroli finansowej. W wypadku nadużyć przewidują postępowanie dyscyplinarne. Powołany też został fundusz solidarności, którym w razie potrzeby będzie dysponować Kongregacja Spraw Kanonizacyjnych.

- Nowe instytuty zakonne na prawie diecezjalnym mogą powstawać jedynie po uzyskaniu pozytywnej opinii Kongregacji ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego. Reskrypt w tej sprawie podpisał 20 maja, z upoważnienia papieża, sekretarz stanu kard. Pietro Parolin.

- Biskupi będą karani za tuszowanie pedofilii. Franciszek postanowił 4 czerwca, że biskupi reagujący opieszale na poważne przestępstwa duchownych będą usuwani z urzędu. Dotyczy to m.in. przypadków nadużyć seksualnych wobec małoletnich i dorosłych osób niepełnosprawnych.

- Papież określił 4 lipca kompetencje organów zarządzających dobrami materialnymi Stolicy Apostolskiej. Chodziło o zapewnienie jasnego i jednoznacznego rozróżnienia między kontrolą a nadzorem z jednej strony, a administracją dóbr z drugiej. Dlatego Franciszek ustalił, jakie kompetencje należą do Administracji Dóbr Stolicy Apostolskiej i na czym polega kontrola i nadzór ze strony Sekretariatu ds. Gospodarki.

- Konstytucja apostolska "Vultum Dei quaerere" o żeńskim życiu kontemplacyjnym. Papież postanowił 22 lipca m.in., że należy unikać naboru kandydatek z innych krajów tylko po to, "aby klasztor mógł przetrwać". Zachęcił siostry, "aby zwracały wielką uwagę na rozeznanie powołania i duchowe, nie ulegając pokusie liczb i skuteczności" oraz przypomniał, że okres formacji wymaga długiego czasu: od 9 do 12 lat.

- Franciszek utworzył 2 sierpnia komisję ds. przestudiowania kwestii diakonatu kobiet, zwłaszcza w pierwszych wiekach Kościoła. Jest to wynik jego spotkania z uczestniczkami Zebrania Plenarnego Międzynarodowej Unii Przełożonych Generalnych w maju 2016 r.

- Reforma Kurii Rzymskiej nabiera konkretnych kształtów. Papież utworzył dwie nowe dykasterie. Pierwsza, ds. Świeckich, Rodziny i Życia, działająca od 1 września, zastąpiła dotychczasowe Papieskie Rady ds. Świeckich i ds. Rodziny. Z kolei Dykasteria ds. Integralnego Rozwoju Człowieka, rozpoczynająca swe prace 1 stycznia 2017 r., wchłonęła dotychczasowe Papieskie Rady: Iustitia et Pax, Cor Unum, ds. Duszpasterstwa Służby Zdrowa oraz ds. Duszpasterstwa Migrantów i Podróżujących. Jej sekcją ds. uchodźców pokieruje osobiście Franciszek.

- 15 września ogłoszono uzgodnienie norm Kodeksu Prawa Kanonicznego oraz Kodeksu Kanonów Kościołów Wschodnich w sprawach dotyczących małżeństwa i chrztu dzieci. Było to konieczne z powodu nasilenia zjawiska migracji i faktu, że wierni Katolickich Kościołów Wschodnich często zamieszkują na terenach zdominowanych przez Kościół łaciński. Od tej pory małżeństwo między katolikami obrządku łacińskiego i wiernymi Kościołów wschodnich są ważne jedynie, gdy zostały zawarte przed kapłanem (a nie przed delegowanym diakonem lub świeckim, co jest możliwe w Kościele łacińskim). O przynależności kościelnej dziecka decyduje teraz nie obrządek, w którym udzielono chrztu, ale przynależność kościelna rodziców. W przypadku rodziców należących do dwóch różnych obrządków katolickich wschodnie prawo kanoniczne dotychczas faworyzowało obrządek ojca, obecnie konieczne będzie, tak jak w Kościele łacińskim, porozumienie między małżonkami.

- 25 października ogłoszono Instrukcję Kongregacji Nauki Wiary o grzebaniu zmarłych. Zaleca ona pochówek ciał, chociaż nie zakazuje kremacji. Domaga się natomiast przechowywania prochów na cmentarzu, a nie w mieszkaniu (chyba, że zezwoli na to ordynariusz miejsca), zakazując ich rozrzucania, a także przerabiania na pamiątki, biżuterię czy inne przedmioty. Podkreśla, że "w przypadku gdy zmarły notorycznie żądał kremacji i rozrzucenia własnych prochów w naturze z powodów sprzecznych z wiarą chrześcijańską, należy, zgodnie z prawem, odmówić przeprowadzenia uroczystości pogrzebowych".

- 19 listopada Franciszek kreował nowych kardynałów. Znalazło się wśród nich 13 elektorów, którzy mają prawo wybierać papieża podczas przyszłego konklawe oraz 4 nieelektorów. Po konsystorzu Kolegium Kardynalskie liczyło 228 osób, reprezentujących 75 państw z sześciu kontynentów. Po raz pierwszy swoich przedstawicieli mają w nim: Bangladesz, Lesotho, Malezja, Papua Nowa Gwinea i Republika Środkowoafrykańska. Po kilku latach nieobecności wróciły do niego Albania i Mauritius.

8. Chrześcijanie wracają do doliny Niniwy

W Iraku trwa wojskowa ofensywa wyzwalania terenów zajętych przez Państwo Islamskie, w której bierze udział ponad 100 tys. żołnierzy irackich oraz bojowników kurdyjskich i szyickich, korzystających ze wsparcia powietrznego i naziemnego kierowanej przez USA międzynarodowej koalicji. Ponad dwa lata temu ok. 200 tys. chrześcijan musiało opuścić swoje domy. Zniszczonych jest 30 proc. domów, 70 proc. zostało podpalonych, zniszczono także wszystkie kościoły.

Na terenach wyzwolonych odkryto masowe groby oraz kolejne dowody tortur i zabijania, seksualnego wykorzystywania kobiet i dziewcząt oraz wciąganie do walki dzieci przez Państwo Islamskie. W ciągu ostatnich 10 lat liczba chrześcijan w Iraku spadła z 1,4 mln do niespełna 275 tys. Większość z nich, w obawie o własne życie, ucieka ze swojego kraju do Libanu, Jordanii lub Kurdystanu, gdzie liczba chrześcijan wzrosła z 30 tys. w 2003 do 100 tys. obecnie, mimo że panujące tam warunki życia uchodźców są katastrofalne.

Dzięki ofensywie armii irackiej jednak, wielu grupom chrześcijan udało się wrócić na przedmieścia Mosulu oraz do okolicznych miasteczek, w których mieszkali do 2014 roku.

http://www.deon.pl/religia/kosciol-i-swiat/z-zycia-kosciola/art,28207,irak-katolicy-wracaja-do-zniszczonego-kosciola.html

Chrześcijanie celebrują Boże Narodzenie w jednym z kościołów pod Mosulem (fot. PAP/EPA/AHMED JALIL)

9. ŚDM

Światowe Dni Młodzieży — najważniejsza i największa impreza kościelna w tym roku w Polsce i na świecie. Nie trzeba chyba nikomu udowadniać, że okazała się ogromnym sukcesem i była chwalona przez uczestników z całego świata.

Tutaj przeczytasz 10 najmocniejszych wypowiedzi papieża Franciszka w czasie ŚDM.

(fot. Michał Lewandowski / DEON.pl)

10. Kanonizacja Matki Teresy

Na to czekali niemal wszyscy. W uroczystości, która odbyła się w Watykanie 4 września wzięło udział ponad 100 tysięcy osób. Przybyło na nią 15 oficjalnych delegacji rządowych, m.in. z Indii z premierem Narendrą Modim na czele.

Franciszek kanonizował 4 września bł. Matkę Teresę z Kalkuty, założycielkę Zgromadzenia Sióstr Misjonarek Miłości. - Niech ta niestrudzona pracownica miłosierdzia pomaga nam zrozumieć coraz bardziej, że naszym jedynym kryterium działania jest bezinteresowna miłość, wolna od wszelkiej ideologii i od wszelkich ograniczeń, skierowana do wszystkich niezależnie od języka, kultury, rasy czy religii - prosił papież.

Uroczystości trwały 8 dni. W czasie nich celebrowano kanonizację Matki Teresy.