Dzisiaj nie jest trudniej, lecz inaczej

Mój współbrat wyszperał z zakonnej biblioteki przykurzony numer miesięcznika "Głosy Katolickie". Jesteśmy w roku 1933. A tematem przewodnim rzeczonego numeru jest "Kilka wskazówek na obecne ciężkie czasy". Najwyraźniej atmosfera w kraju musiała być wówczas gorąca. Choć o tamtych sporach poza historykami nikt już nie pamięta, język debaty do złudzenia przypomina hasła padające z różnych ambon politycznych, medialnych i religijnych, także w obecnej Polsce.

Papież Franciszek pisze w ostatniej adhortacji z właściwym sobie poczuciem realizmu:

"W każdym momencie dziejów występuje ludzka słabość, chorobliwe poszukiwanie siebie, łatwy egoizm i w końcu pożądliwość zagrażająca wszystkim. Taka rzeczywistość, zawsze obecna pod takim, czy innym płaszczykiem, bardziej związana jest z ludzkimi ograniczeniami niż z okolicznościami. A więc nie mówmy, że dzisiaj jest trudniej, jest inaczej" (263).

Mój współbrat, bibliotekarz, wygrzebał z naszej zakonnej biblioteki przykurzony numer miesięcznika "Głosy Katolickie", wydawanego przez Wydawnictwo Księży Jezuitów. Jesteśmy w roku 1933. A tematem przewodnim rzeczonego numeru jest "Kilka wskazówek na obecne ciężkie czasy".

Najwyraźniej atmosfera w kraju musiała być wówczas gorąca. Kłótnie, spory, podziały. Są to czasy rządów Piłsudskiego i Ignacego Mościckiego - jako prezydenta. Ale nie to wydaje mi się tutaj kluczowe. Czytając "wstępniak", zaintrygowała mnie opisana tam analiza sytuacji i słownictwo, które do złudzenia przypomina hasła padające z różnych ambon politycznych, medialnych i religijnych, także w obecnej Polsce.

Bo w sumie chodzi o pewną stałą tendencję ludzkiego serca i umysłu, niezależną od okoliczności i czasów, która streszcza się w następującym przekonaniu: Jest źle, ktoś jest temu winien i lepiej nie będzie.

Na początku autor opisuje powszechne nastroje w społeczeństwie: "Bywały czasy złe na świecie, ale chyba tak źle jak dzisiaj, nie było już od bardzo dawna". I przytacza pojawiające się w sferze publicznej różne diagnozy fatalnego położenia Polski. Wśród nich wymienia chociażby tę:

"Gdyby wierzyć rozmaitym domorosłym mędrkom i półmędrkom, przyczyny kryzysu byłoby nietrudno ustalić. Jedni głoszą, że wszystkiemu winien rząd. Rząd - powiadają - źle gospodaruje i stąd taka bieda w kraju. Inni i przy tym ogniu starają się upiec swoją partyjną pieczeń, albo załatwić partyjne porachunki. Przyczyną nieszczęścia - mówią - są rządy takiej a nie innej partii. Gdybyśmy do władzy doszli, wszystko byłoby zaraz lepiej, i bieda by zniknęła i zapanowałby ogólny dobrobyt".

Całość kwituje jednak rozsądnym spostrzeżeniem:

"Otóż przedewszystkiem musimy sobie zdać sprawę, że przyczyny kryzysu są dużo bardziej złożone i nieuchwytne, niż się wyżej wspomnianym ludziom wydaje. Że nie można wszystkiego zganiać na rząd, o tem jeden rzut oka na świat każdego dostatecznie pouczy".

Autor nie pozwala się wepchnąć w czarno- białe schematy i w szukanie kozła ofiarnego: "To więc , co sprowadza różnego rodzaju nieszczęścia, to nie jest jakaś określona wina czy jednego człowieka, czy grupy ludzi, czy całej klasy społecznej, ale to jest całe mnóstwo niezliczonych umysłów i serc, i dłoni, które powoli nieznacznie, najczęściej o tem nie wiedząc, odchylały się w działaniu swojem od jakiegoś prawa i jakiejś prawdy".

Po czym zachęca do tego samego, do czego wzywa Papież Franciszek w swojej adhortacji "Evangelii Gaudium":

"Trzeba się starać ludzi, bez tego już tak przygnębionych i smutnych, podnosić na duchu, uspokajać, otuchą i nadzieją napełniać. Nie darmo wyliczają wśród dobrych apostolskich uczynków także apostolstwo pociechy. Jest to bowiem bardzo dobry i miły Bogu uczynek rozsiewać naokoło siebie pogodne usposobienie i rozpraszać smutek, który jest zawsze dla duszy niezdrowy i wystawia ją na wpływ nie dobrego, lecz złego ducha".

A więc historia kołem się toczy, ale ponieważ ją słabo znamy, dlatego sądzimy, że nigdy tak nie było jak teraz. Niektórzy jednak ulegają pokusie idealizacji przeszłości i tęsknocie za "złotym wiekiem", którego tak naprawdę nie było.

Warto więc czasem zajrzeć do zakurzonych annałów z przeszłości. Przyniesie to nam zdecydowaną ulgę, że i nasi przodkowie lekko nie mieli. Umniejszy to narzekanie i pozwoli zaakceptować to, czego nie da się łatwo zmienić. Tylko w ten sposób można stawić czoło naszym wyzwaniom, które nie są większe od dawniejszych. Są inne.

Na koniec oświadczam, że tym tekstem nie zamierzam bronić obecnego rządu, ale raczej zdrowego rozsądku.