Prymas Polski: Patriotyzm musi być postawą otwartą na wszystkich

Patriotyzm musi być postawą otwartą, co oznacza szacunek i poczucie wspólnoty wszystkich obywateli, bez względu na ich wyznanie i pochodzenie - powiedział w poniedziałek prymas Polski abp Wojciech Polak podczas jubileuszowej sesji z okazji 60-lecia wydawnictwa "Więź".

Abp Polak wziął udział w jubileuszowej sesji "Ocalić patriotyzm", zorganizowanej z okazji 60. rocznicy powstania wydawnictwa "Więź", która odbyła się w poniedziałek w Domu Arcybiskupów Warszawskich.

Prymas Polski przypomniał dokument przyjęty przez polskich biskupów podczas odbywającego się w marcu 2017 r. zebrania plenarnego KEP zatytułowany "Chrześcijański kształt patriotyzmu".

"Wspominany przez mnie dokument KEP już we wstępie sygnalizuje, że towarzyszy nam dziś renesans polskiego patriotyzmu. Przestrzega jednak (...), że równocześnie możemy dostrzec w naszym kraju postawy przeciwstawiające się patriotyzmowi, które są owocem zarówno egoizmu indywidualnego, jak i swoistego egoizmu narodowego, kultywujące - z jednej i z drugiej strony - także szkodliwe i niebezpieczne poczucie własnej wyższości" - zaznaczył abp Polak.

Prymas przypomniał wystąpienie papieża Jana Pawła II w siedzibie UNESCO w 1980 r. "W tym kontekście wydaje mi się, że wszelkie uproszczenia czy uogólnienia, a potem idące za nimi wręcz jakieś jednostronne interpretacje naszych dziejów, stają się dziś prawdziwym powodem nie tylko nieporozumienia czy narastającego konfliktu, ale wręcz niebezpiecznego zawłaszczania samej historii i manipulowania nią dla doraźnych celów i interesów" - ocenił abp Polak.

Dodał, że w tym kontekście "można widzieć próby nadużywania i zinstrumentalizowania pamięci historycznej w bieżącej rywalizacji politycznej".

"I choćby w tym objawia się już tak naprawdę - przed czym przestrzegał Jan Paweł II - ciasnota myślenia i praktyczne zamknięcie. Owocem zaś tych właśnie postaw są dziś ideologiczne hasła w stylu +Polska dla Polaków+ i (...) pokusa zabiegania o dobro własnego narodu kosztem innych" - powiedział abp Polak.

W ocenie prymasa, "próby podnoszenia własnego narodu do rangi absolutu" są "niedopuszczalne i bałwochwalcze". "W takim myśleniu i w takich postawach ukryte jest także bardzo konkretne i realne przecież niebezpieczeństwo idealizowania własnej historii czy własnych dziejów, będące wynikiem fałszywego czy też uproszczonego ich odczytywania" - wyjaśnił prymas.

Przypomniał słowa papieża Jana Pawła II o "Rzeczpospolitej wielu narodów, wielu religii i wielu kultur". "Wszyscy Polacy nosili w sobie tę religijną i narodową różnorodność, ze szczególnym przypomnieniem (...) o wspólnocie żydowskiej jako istotnym elemencie polskiego życia i kultury" - powiedział.

"Czy nie trzeba dziś raczej jakiegoś wspólnego wysiłku, aby odbudować w naszej zbiorowej tożsamości ten - za Janem Pawłem II przywołany - jagielloński wymiar polskości?" - pytał abp Polak.

Zdaniem prymasa, "patriotyzm musi być postawą otwartą", co oznacza "szacunek i poczucie wspólnoty wszystkich obywateli, bez względu na ich wyznanie i pochodzenie". Jak podkreślił prymas, otwartość ta ma oznaczać "uczciwość wobec innych i otwartość na drugich", a także pamięć, która "pobudzać nas będzie do wdzięczności za przelaną na polach bitew krew".

"W tym kontekście trzeba postrzegać także otwartą postawę wobec uchodźców, rozważając dzisiejszą sytuację nie jako wezwanie do rozwiązania kwestii uchodźców, lecz jako imperatyw moralny, związany z sytuacją konkretnej osoby, która ucieka przed wojną i niesprawiedliwością" - zaznaczył abp Polak.

Na zakończenie wyjaśnił, że patriotyzm jest "nie tylko dany, ale i zadany, aby w nim żyć i wspólnie wzrastać, a także ocalić przed możliwymi wypaczeniami".

Wydawnictwo "Więź" zostało założone w 1960 r. Tematyka książek wydawnictwa obejmuje religię i kulturę, historię najnowszą i zagadnienia społeczne. W latach sześćdziesiątych XX wieku ukazywały się tu książki twórców personalizmu i inspiratorów odnowy Kościoła podjętej przez Sobór Watykański II: m.in. Emmanuela Mouniera, Raissy Maritain, Simone Weil, Thomasa Mertona, Dietricha Bonhoeffera, Heldera Camary.

Wśród autorów "Więzi" w ostatnich lat znaleźli się m.in.: Wacław Hryniewicz, Stanisław Celestyn Napiórkowski, Jacek Salij, Alfons Skowronek, Henryk Seweryniak, Andrzej Draguła, Maria Dąbrowska, Jerzy Stempowski, Zbigniew Herbert, Gustaw Herling-Grudziński, Stefan Swieżawski, Juliusz W. Gomulicki, Zygmunt Kubiak, Andrzej Bobkowski i Julia Hartwig.