10 najważniejszych wydarzeń pontyfikatu

Trzy lata temu 13 marca wybrano argentyńskiego kardynała Jorge Mario Bergoglio na Następcę św. Piotra. Dzisiaj mija trzecia rocznica jego wyboru na papieża. Publikujemy 10 najważniejszych wydarzeń dotychczasowego pontyfikatu.

1. ŚDM w Rio de Janeiro

Papież Franciszek przebywał w dniach 22-28 lipca w Brazylii na obchodach XVIII Światowego Dnia Młodzieży. Zakończył się on ogłoszeniem, że w 2016 r. Światowy Dzień Młodzieży odbędzie się w Krakowie. Papież Franciszek - zgodnie ze słowami Jezusa "Idźcie i nauczajcie wszystkie narody", które były hasłem spotkania - zachęcał młodych do odważnego pójścia za głosem wiary i niesienia jej na wszystkie krańce świata. W wielkim święcie wiary wzięło udział ok. 3 mln młodych ludzi z całego świata. W ramach ŚDM papież 24 lipca odwiedził także brazylijskie sanktuarium Matki Bożej w Aparecidzie. Po raz pierwszy spotkał się 25 lipca z młodymi na plaży Copacabana w Rio de Janeiro, gdzie tłumaczył czym jest wiara i co z niej wynika. Ojciec Święty przekonywał młodych, że obecność Chrystusa w naszym życiu czyni je sensownym, owocnym, pozwalającym rozwijać wiarę, nadzieję i miłość. Wskazał, iż miłość Chrystusa daje nam bezpieczeństwo, siłę i nadzieję. Zachęcił młodych, by byli Jego uczniami i misjonarzami, świadkami Ewangelii, wnosząc w świat promień światła, którego coraz bardziej zdaje się brakować. W piątek 26 lipca wieczorem uczestnicy ŚDM odbyli Drogę Krzyżową. Miała ona niezwykłą oprawę w formie olbrzymiego artystycznego, nowoczesnego misterium, jakie zostało zrealizowane na rozstawionych na plaży 14 podiach, symbolizujących kolejne stacje. Zaangażowanych zostało kilkuset artystów, orkiestra, chór i liczni soliści. W sobotę 27 lipca wieczorem odbyło się modlitewne czuwanie z młodymi pielgrzymami na plaży Copacabana. Papież wzywał: "Drodzy młodzi, bądźcie prawdziwymi «atletami Chrystusa»!" i dodał, że Jezus daje więcej niż Puchar Świata.

W niedzielę 28 lipca podczas Mszy św. wieńczącej ŚDM Franciszek zachęcał młodych z całego świata do odważnego świadczenia o Jezusie i Jego Ewangelii. Podkreślił, że zadanie to będące nakazem Chrystusa, wypełniać trzeba we wspólnocie wraz z innymi, przy wsparciu duszpasterzy. Stałym i wielokrotnie powtarzanym przesłaniem papieskim - towarzyszącym Światowym Dniom Młodzieży - był nieustanny apel o Kościół otwarty, dynamiczny, wychodzący "na peryferie" ku wszystkim zagubionym i potrzebującym. Ponadto papież spotkał się m.in. z mieszkańcami faweli Varginha, z więźniami, chorymi i biskupami Ameryki Łacińskiej. Pobłogosławił też flagi olimpijskie (Rio de Janeiro będzie gospodarzem letnich igrzysk w 2016 roku).

2. Adhortacja "Evangelii gaudium".

26 listopada 20143 r. odbyła się prezentacja adhortacji "Evangelii gaudium". Stanowi ona podsumowanie zgromadzenia zwyczajnego Synodu Biskupów nt. nowej ewangelizacji, jakie odbyło się w Watykanie w dniach 7-28 października 2012 r. Zarazem jest to dokument programowy pontyfikatu Franciszka, o czym pisze w niej sam papież. "Marzę o wyborze misyjnym zdolnym przemienić wszystko, aby zwyczaje, style, rozkład zajęć, język i wszystkie struktury kościelne stały się odpowiednim kanałem bardziej do ewangelizowania dzisiejszego świata niż do zachowania stanu rzeczy" - wyznaje Franciszek. Kościół ma być w "permanentnym stanie misji". Wymaga to rezygnacji z wygodnego przekonania, że "zawsze się tak robiło". Za każdym bowiem razem, "gdy staramy się powrócić do źródeł i odzyskać pierwotną świeżość Ewangelii, pojawiają się nowe drogi, twórcze metody, inne formy wyrazu, bardziej wymowne znaki, słowa zawierające nowy sens dla dzisiejszego świata". Franciszek postuluje, by od ołtarza mówiło się bardziej o łasce niż o prawie, bardziej o Jezusie niż o Kościele, bardziej o słowie Bożym niż o papieżu... Chodzi mu o wyrażanie niezmiennych prawd w sposób pozwalający przylgnąć do nich sercem. Wszelkie struktury kościelne mają stać się bardziej misyjne. Dlatego papież zachęca je "do wejścia w zdecydowany proces rozeznania, oczyszczenia i reformy". Także papiestwo i centralne struktury Kościoła powszechnego są wezwane do tego nawrócenia. Franciszek ponawia więc prośbę bł. Jana Pawła II o pomoc w znalezieniu nowego sposobu sprawowania prymatu.

3. Franciszek w Parlamencie Europejskim w Strasburgu

25 listopada: Franciszek odwiedził dwie najważniejsze instytucje polityczne Europy: Parlament Europejski oraz Radę Europy w Strasburgu. Wygłosił dwa ważne przemówienia dotyczące stanu obecnego i przyszłości naszego kontynentu, które spotkały się z entuzjazmem i odbiły się szerokim echem. - Nadeszła pora, aby wspólnie budować Europę, która nie obraca się wokół gospodarki, ale wokół świętości osoby ludzkiej - powiedział papież w Parlamencie Europejskim. Z kolei w siedzibie Rady Europy życzył, aby Europa odkryła na nowo swoje historyczne dziedzictwo i głębię swych korzeni, odnalazła młodość ducha, która uczyniła ją owocną i wielką.

4. Encyklika "Laudato si’"

18 czerwca 2015 r. ukazała się pierwsza w dziejach Kościoła encyklika całkowicie poświęcona ochronie naturalnego środowiska człowieka - "Laudato si’". Przypomniał w niej, że każdy z nas jest częścią przyrody i od niej zależy, a obecne zagrożenia wymagają zdecydowanego "nawrócenia ekologicznego". Za głównego winowajcę kryzysu ekologicznego uznał skrajny konsumpcjonizm. Dodał, że w sprawie zmian klimatycznych mamy do czynienia ze zróżnicowaną odpowiedzialnością i konieczna jest w tej dziedzinie postawa globalnej solidarności. Postulował "ekologię ludzką", czyli "niezbędną relację życia człowieka z prawem moralnym, wpisanym w jego naturę". Zaznaczył, że nie można mówić o zrównoważonym rozwoju bez solidarności między pokoleniami, bez troski o to, jaką ziemię przekażemy naszym następcom. Podkreślił przy tym, że "nie da się pogodzić obrony przyrody z usprawiedliwianiem aborcji". Jednocześnie skrytykował te ruchy ekologiczne, które walczą o ochronę przyrody, nie stosując tych samych zasad do życia ludzkiego.

5. Franciszek w USA

W dniach 22-27 września pod hasłem: "Miłość jest naszą misją" odbyła się papieska wizyta apostolska w USA. Głównymi jej wydarzeniami były: powitanie w Białym Domu w Waszyngtonie z udziałem 15 tys. Amerykanów, kanonizacja bł. Junipera Serry (1713-1784) w Narodowym Sanktuarium Niepokalanego Poczęcia NMP z udziałem 25 tys. wiernych, udział we wspólnej sesji Kongresu Stanów Zjednoczonych na waszyngtońskim Kapitolu, Msza św. z udziałem ok. 20 tys. wiernych w hali Madison Square Garden w Nowym Jorku. Ponadto papież odwiedził główną siedzibę ONZ, wygłosił tam przemówienie na forum Zgromadzenia Ogólnego (25 września) i wziął udział w VIII Światowym Spotkaniu Rodzin (26-27 września) w Filadelfii. Były to jego pierwsze odwiedziny USA. Do członków Kongresu Franciszek powiedział m.in., że naród może być uznany za wielki, gdy broni wolności, gdy krzewi kulturę, która pozwala ludziom "marzyć" o pełnych prawach dla wszystkich, gdy dąży do sprawiedliwości i stara się o sprawy uciśnionych, gdy opowiada się za dialogiem i sieje pokój. Mówiąc o dziedzictwie kulturowym i duchowym wskazał na czterech wielkich reprezentantów narodu amerykańskiego: Abrahama Lincolna, Martina Luthera Kinga, Dorothy Day i Thomasa Mertona. W przemówieniu w Zgromadzenia Ogólnym ONZ w Nowym Jorku papież przypomniał, że od wszystkich rządzących świat stanowczo się domaga skutecznej, wyrażającej się w konkretnych krokach ochrony środowiska naturalnego oraz jak najszybszego przezwyciężenia zjawiska wykluczenia społecznego i ekonomicznego. W homilii podczas Mszy św. w Filadelfii, która zakończyła Spotkanie Rodzin, wezwał do wsparcia małżeństwa i rodziny "ponad wszelkimi granicami" i zachęcił wszystkich do codziennych gestów miłości, które sprawiają, że czujemy się jak w domu.

6. Synod Biskupów nt. rodziny

W dniach 4-25 października 2015 r. w Watykanie obradowało XIV Zwyczajne Zgromadzenie Ogólne Synodu Biskupów na temat "Powołanie i misja rodziny w Kościele i świecie współczesnym". Była to kontynuacja zgromadzenia nadzwyczajnego z 2014 r., które przedstawiło obecną sytuację rodziny. Na tej podstawie i w oparciu o nauczanie Kościoła o małżeństwie i rodzinie Synod szukał sposobów duszpasterskiego im towarzyszenia. W "Relacji końcowej" ojcowie synodalni jednoznacznie podkreślili, że małżeństwo to związek mężczyzny i kobiety, oparty na przymierzu sakramentalnym. W tej właśnie niepowtarzalnej relacji człowiek odnajduje pełnię szczęścia, otwiera się na piękno, radość, życie. Rodzina jest skarbem ludzkości i szansą na rozwój człowieka. Dokument podkreśla konieczność formacji małżeństw, rodzin i kapłanów do posługi w duszpasterstwie rodzin. Tylko osoby zachwycone miłością potrafią przekazywać wiarygodnie prawdę o miłości, a wierząca, radosna, szczęśliwa rodzina jest najlepszą wspólnotą ewangelizacyjną. Najwięcej dyskusji wzbudziła sprawa duszpasterstwa osób rozwiedzionych, żyjących w nowych związkach cywilnych. "Relacja" podkreśla, że nie powinny one czuć się ekskomunikowane i apeluje o integrację tej grupy katolików w życie wspólnoty chrześcijańskiej przez powierzanie im różnych posług kościelnych. W tym celu za św. Janem Pawłem II wzywa duszpasterzy do właściwego rozeznania ich sytuacji, uwzględniającego zarówno okoliczności obiektywne, jak i "poczytalność subiektywną". Nie ma natomiast mowy o dopuszczeniu takich osób do Komunii św., co postulowali m.in. biskupi niemieccy. "Relacja" posłuży papieżowi do przygotowania posynodalnej adhortacji apostolskiej.

7. Franciszek w Afryce

W dniach 25-27 listopada Franciszek złożył trzydniową wizytę w Kenii, przebiegającą pod hasłem "Trwajcie mocni w wierze. Nie lękajcie się". Jej najważniejszymi punktami były: spotkanie z prezydentem, władzami i korpusem dyplomatycznym w pałacu prezydenckim, międzyreligijne i ekumeniczne w nuncjaturze apostolskiej, Msza św. na kampusie uniwersyteckim z udziałem tysięcy wiernych, wizyta w Biurze ONZ, odwiedziny dzielnicy slumsów Kangemi oraz spotkanie z młodzieżą na stadionie Kasarani w Nairobi. W ciągu trzech dni Franciszek poruszył wiele problemów dotyczących nie tylko Kenii, ale całej Afryki. Przypomniał, że doświadczenie pokazuje, iż przemoc, konflikt i terroryzm karmią się strachem, nieufnością i rozpaczą, rodzącymi się z ubóstwa i frustracji. Zaznaczył, że dialog ekumeniczny i międzyreligijny nie jest luksusem i podkreślił, że Bóg, któremu służymy, jest Bogiem pokoju a Jego święte imię nigdy nie powinno być wykorzystywane do usprawiedliwiania nienawiści i przemocy. Papież wypowiedział wielkie "Nie" "globalizacji obojętności", która doprowadziła do poświęcenia się bożkom zysku i konsumpcji, godzenia się ze skrajnymi, skandalicznymi formami "odrzucenia" i wykluczenia społecznego, jakimi są nowe formy niewolnictwa, handel ludźmi, praca przymusowa, prostytucja, handel narządami, migracja.

W dniach 27-29 listopada Franciszek złożył wizytę apostolską w Ugandzie pod hasłem "Będziecie moimi świadkami". Jej głównymi wydarzeniami były: spotkania z prezydentem i władzami politycznymi w Entebbe, nauczycielami i katechetami w Munyonyo, Msza św. w sanktuarium ugandyjskich męczenników - katolickich i anglikańskich - w Namugongo z udziałem dziesiątków tysięcy wiernych, spotkanie z młodzieżą na terenie byłego lotniska w Kampali z udziałem tysięcy młodych Ugandyjczyków, wizyta w domu opieki dla niepełnosprawnych na przedmieściu Kampalii i spotkanie w stołecznej katedrze z duchowieństwem. Wizyta przebiegała pod znakiem świętych męczenników z XIX w. Głównym powodem jego wizyty było uczczenie 50. rocznicy ich kanonizacji przez Pawła VI. Papież zaznaczył, że pragnie zwrócić uwagę na Afrykę jako całość, na związane z nią obietnice, nadzieje, jej zmagania i jej osiągnięcia. "Świat patrzy na Afrykę jako na kontynent nadziei" - podkreślił. Mówił też o wypływającej z wartości ewangelicznych "mądrości dzielnic ubogich", niesprawiedliwości marginalizacji miejskiej, braku dostępu do infrastruktury i podstawowych usług, obojętności i wrogości, o nowych formach kolonializmu, który twierdzi, że kraje afrykańskie są elementami mechanizmu, trybami wielkiej machiny. Wezwał do przezwyciężenia plemiennych podziałów, korupcji, fanatyzmu i przemocy.

W dniach 29-30 listopada 2015 r papież złożył wizytę apostolską w Republice Środkowoafrykańskiej. Złożyły się na nią: spotkanie z przedstawicielami władz i korpusem dyplomatycznym w pałacu prezydenckim, wizyta w obozie dla uchodźców, spotkanie ze wspólnotami ewangelikalnymi, otwarcie pierwszych Drzwi Świętych Jubileuszu Miłosierdzia, Msza św. z udziałem kapłanów, zakonników, zakonnic, katechetów i młodzieżą w katedrze, spowiedź dla kilku młodych i czuwanie modlitewne na błoniach przed katedrą w Bangi, spotkanie z muzułmanami w głównym stołecznym meczecie i Msza św. na stadionie kompleksu sportowego im. Barthélémy Boganda. RŚA była trzecim, po Kenii i Ugandzie, krajem jego pierwszej wizyty apostolskiej na Czarnym Lądzie i zarazem ostatnim etapem 11. podróży zagranicznej Franciszka. Odwiedził on kraj pogrążony od 2013 w chaosie krwawej wojny domowej, która pochłonęła tysiące ofiar. Rebelianci mordują, gwałcą, podpalają. 900 tys. mieszkańców RŚA zostało wypędzonych ze swoich domów. Z tego też powodu do końca nie było nawet wiadomo, czy wizyta ta dojdzie do skutku. Ale dzięki niej po raz pierwszy od trzech lat zapanowała zgoda między chrześcijanami a muzułmanami i przedstawicielami wszystkich opcji politycznych. Franciszek wezwał wszystkich tych, którzy niesprawiedliwie używają broni tego świata: "Odłóżcie te narzędzia śmierci; uzbrójcie się raczej w sprawiedliwość, miłość i miłosierdzie - rzeczywiste gwarancje pokoju". Bangi nazwał "duchową stolicą świata", dlatego Jubileuszowy Rok Święty Miłosierdzia zaczął się na tej ziemi, która od lat cierpi z powodu nienawiści, wojny, braku porozumienia i pokoju.

8. Jubileusz Miłosierdzia

8 grudnia 2015 r. Franciszek otworzył Jubileuszowy Rok Miłosierdzia, który potrwa do 20 listopada 2016 r. Na inaugurację złożyły się: Msza św. z udziałem 50 tys. wiernych z całego świata na Placu św. Piotra i otwarcie Drzwi Świętych w bazylice watykańskiej. "Nadzwyczajny Rok Święty jest darem łaski. Będzie to rok, w którym mamy wzrastać w przekonaniu o miłosierdziu i przedkładać je nad sąd a w każdym przypadku sąd Boży będzie zawsze odbywał się w świetle Jego miłosierdzia" - powiedział papież w homilii. Nawiązał do przypadającej w tym dniu 50. rocznicy zakończenia Soboru Watykańskiego II, którego ojcowie "otworzyli drzwi na świat". "Jubileusz pobudza nas do tej otwartości i zobowiązuje, by nie zaniedbywać ducha, jaki wyłonił się z Vaticanum II, ducha Miłosiernego Samarytanina" - powiedział Ojciec Święty.

9. Wizyta w rzymskiej synagodze

17 stycznia 2016 r. papież odwiedził rzymską Synagogę Większą. "Dzięki żydowskim korzeniom chrześcijaństwa istnieje wyjątkowa i szczególną więź w dialogu. Żydzi i chrześcijanie powinni czuć się braćmi, zjednoczeni przez tego samego Boga i wspólne bogate dziedzictwo duchowe, na których trzeba się opierać w dalszym budowaniu przyszłości" - powiedział Franciszek w synagodze. Była to trzecia papieska wizyta w tym miejscu: jako pierwszy był tam 13 kwietnia 1986 św. Jan Paweł, a następnie 17 stycznia 2010 - Benedykt XVI. Rzymska wspólnota żydowska liczy już ponad dwa tysiące lat i jest najstarszą na Zachodzie. Sama gmina skupia ok. 20 tys. członków i jest największa we Włoszech. 17 stycznia we włoskim i kilku innych Kościołach lokalnych w Europie (m.in. w Polsce) obchodzony jest Dzień Judaizmu.

10. Historyczne spotkanie papieża z patriarchą Moskwy

12 lutego 2016 r. na lotnisku w Hawanie odbyło się pierwsze w historii spotkanie głowy Kościoła katolickiego ze zwierzchnikiem Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego, patriarchą Moskwy i Całej Rusi, Cyrylem. Zakończyło się ono podpisaniem Wspólnej Deklaracji katolicko-prawosławnej, w której obaj przywódcy kościelni stwierdzają, że we współczesnym świecie katolicy i prawosławni są wezwani do braterskiej współpracy w głoszeniu Dobrej Nowiny zbawienia i do dawania wspólnego świadectwa godności i autentycznej wolności osoby ludzkiej, tak aby świat uwierzył. Zarówno Cyryl, jak i Franciszek wyrazili radość z przeprowadzonych "szczerych i otwartych" rozmów i podkreślili, że oba Kościoły mogą współpracować ze sobą dla dobra chrześcijan i całego świata.