Program uroczystości inaugurujących pontyfikat

"Rozpoczęcie posługi Piotrowej przez biskupa Rzymu" - taką nazwę nosi wtorkowa uroczystość na placu św. Piotra, podczas której papież Franciszek otrzyma paliusz i pierścień Rybaka - znaki swej posługi. - Nie jest to intronizacja - oświadczył ks. Federico Lombardi, dyrektor Biura Prasowego Stolicy Apostolskiej, który poinformował dziś dziennikarzy o planowanym przebiegu uroczystości.

Wyjaśnił, że papież jest następcą św. Piotra, dlatego ceremonia rozpocznie się przy grobie Apostoła i odbędzie się na placu noszącym jego imię. Znajduje się on w miejscu starożytnego cyrku Nerona, na którym według tradycji św. Piotr poniósł męczeńską śmierć.

Ok. godz. 8.45 - 8.50 papież opuści Dom św. Marty i w jeepie lub papamobile objedzie plac św. Piotra, aby jak najwięcej osób mogło go zobaczyć. Następnie wejdzie do bazyliki św. Piotra, gdzie w zakrystii koło kaplicy Piety ubierze się w szaty liturgiczne, po czym zejdzie do grobu św. Piotra w Grotach Watykańskich. Podobnie jak Benedykt XVI w 2005 r., będzie się tam modlił z 10 patriarchami i arcybiskupami większymi katolickich Kościołów wschodnich (jest wśród nich 4 kardynałów) - na znak jedności Kościoła Wschodu i Zachodu. Przy grobie pierwszego papieża złożone będą paliusz i pierścień Rybaka.

Paliusz, przysługujący metropolitom (papież jest metropolitą rzymskiej prowincji kościelnej) i oznaczający ich pasterską posługę w Kościele, jest długim okrągłym pasem z białej wełny z wetkniętymi w niego sześcioma krzyżami (czerwonymi w przypadku papieża, czarnymi w przypadku pozostałych metropolitów, symbolizującymi rany Chrystusa na krzyżu) i dwoma końcami opadającymi na plecy i piersi. Wełna do utkania tych przedmiotów pochodzi z dwóch baranków, które papieże przyjmują w liturgiczne wspomnienie św. Agnieszki (21 stycznia), w kaplicy Urbana VIII w Watykanie. Wcześniej święci się je podczas Mszy św. w rzymskiej bazylice pod wezwaniem tej męczennicy, wzniesionej nad jej grobem przy via Nomentana.

Z kolei pierścień Rybaka oznacza, że noszący go jest następcą św. Piotra, który zanim został papieżem był rybakiem, a Chrystus uczynił go "rybakiem ludzi". Pierścień, który będzie nosił Franciszek, zawiera wizerunek św. Piotra z kluczami w ręku. Został wykonany z pozłacanego srebra według projektu Enrico Manfriniego za pontyfikatu Pawła VI. Kiedyś należał on do nieżyjącego już sekretarza tamtego papieża, bp. Pasquale Macchiego, a ostatnio przechowywał go kard. Giovanni Battista Re.

Od grobu św. Piotra papież, patriarchowie i arcybiskupi więksi oraz diakoni niosący paliusz, pierścień Rybaka i Ewangeliarz, przejdą procesjonalnie na plac św. Piotra przez bazylikę watykańską, w której dołączą do nich wszyscy obecni w Rzymie kardynałowie. W tym czasie śpiewany będzie hymn "Laudes Regiae", wzywający - w formie litanii - wstawiennictwa m.in. wszystkich 36 świętych papieży, aż po św. Piusa X (nie ma w nim natomiast imion papieży czczonych jako błogosławieni).

Na placu św. Piotra kardynał protodiakon Jean-Louis Tauran nałoży papieżowi paliusz, którego wcześniej używał Benedykt XVI. Kardynał protoprezbiter Godfried Danneels odmówi modlitwę, zaś dziekan kolegium kardynalskiego, czyli kardynał protoepiskop Angelo Sodano nałoży na palec papieża pierścień Rybaka. Następnie po dwóch przedstawicieli każdej z trzech grup kardynałów: biskupów, prezbiterów i diakonów złoży papieżowi hołd posłuszeństwa w imieniu wszystkich członków Kolegium Kardynalskiego. Przedstawiciele innych grup Kościoła zrobią to podczas papieskiego ingresu do jego katedry jako biskupa Rzymu, czyli bazyliki św. Jana na Lateranie, planowanego już po Wielkanocy.

Następnie rozpocznie się Msza św., którą wraz z Ojcem Świętym koncelebrować będzie około 180 duchownych: kardynałów, patriarchów i arcybiskupów większych katolickich Kościołów wschodnich niebędących kardynałami, sekretarz kolegium kardynalskiego abp Lorenzo Baldisseri oraz generałowie zakonu franciszkanów (o. José Rodríguez Carballo) i jezuitów (o. Adolfo Nicholás), odpowiednio przewodniczący i wiceprzewodniczący Unii Wyższych Przełożonych. Inni duchowni, w tym biskupi, obecni na placu, będą jedynie uczestniczyć we Mszy św.

Czytania mszalne będą zaczerpnięte z przypadającej tego dnia uroczystości św. Józefa, nie będą więc miały bezpośredniego odniesienia do posługi papieskiej. Ewangelia będzie śpiewana jedynie w oryginale, czyli po grecku (bez wersji łacińskiej, gdyż ten język będzie obficie obecny w innych momentach liturgii).

Innymi aspektami prostoty tej celebry będzie brak procesji z darami (po prostu ministranci wniosą hostie i wino na ołtarz), a także fakt, że Ojciec Święty nie będzie osobiście udzielał komunii św. Przy ołtarzu zrobią to diakoni, zaś na reszcie placu i ulicy Conciliazione - kilkuset księży.

Homilię Franciszek wygłosi po włosku. Nie można wykluczyć, że doda coś do przygotowanego tekstu, który sam napisał, gdyż "widzimy, że lubi pewną spontaniczność" - wskazał ks. Lombardi.

Muzyczną oprawę Mszy św. zapewnią chóry Kaplicy Sykstyńskiej i Papieskiego Instytutu Muzyki Sakralnej. Na ofiarowanie zostanie wykonany motet "Tu es Pastor ovium" (Ty jesteś Pasterzem owiec), napisany przez Giovanniego Pierluigiego da Palestrinę na inaugurację pontyfikatu i dlatego niezwykle rzadko słyszany.

Cała liturgia, którą zakończy odśpiewanie "Te Deum", nie powinna być zbyt długa - przewiduje ks. Lombardi. Zakończy się zapewne po dwóch godzinach, około godz. 11.30. Nie będzie po niej modlitwy "Anioł Pański", jak podczas kilku poprzednich tego typu uroczystości, gdyż 19 marca nie wypada w niedzielę.

Po Mszy św. Papież wróci do bazyliki św. Piotra, zdejmie szaty liturgiczne, po czym przy ołtarzu głównym przywita się z przewodniczącymi delegacji państwowych, uczestniczących w uroczystości. Spodziewane są delegacje 132 państw i organizacji międzynarodowych, choć ich ostateczną listę poznamy dopiero 19 marca. Ks. Lombardi wyjaśnił, że nie wysyłano do nikogo zaproszeń, a jedynie informację o rozpoczęciu posługi Piotrowej przez biskupa Rzymu. Przyjeżdżają więc ci, którzy chcą, każdy jest mile widziany i nikomu się nie odmawia - dodał dyrektor Biura Prasowego Stolicy Apostolskiej.

Dwie delegacje mają charakter szczególny: Argentyny (prezydent Cristina Fernández de Kirchner wraz 19 osobami towarzyszącymi) i Włoch (prezydent Giorgio Napolitano z 16 osobami, w tym premierem Mario Montim i przewodniczącymi obu izb parlamentu). Swoją obecność zapowiedziało 6 monarchów (m.in. Belgii i Monako), 31 głów państw (w tym Austrii, Brazylii, Meksyku, Polski, Portugalii i Unii Europejskiej), 3 następców tronu (Hiszpanii, Holandii i Brunei), 11 szefów rządów (m.in. Francji i Niemiec) i wiceprezydent USA. Niektórzy szefowie delegacji na własną prośbę spotkają się 20 marca z sekretarzem stanu Stolicy Apostolskiej kard. Tarcisio Bertone i sekretarzem ds. stosunków z państwami abp. Dominique Mambertim, nie będą przyjmowani przez Ojca Świętego.

Tego samego dnia papież przyjmie w Sali Klementyńskiej Pałacu Apostolskiego delegacje Kościołów i wspólnot chrześcijańskich oraz innych religii. Na Mszy na placu św. Piotra mają być obecne 33 delegacje chrześcijańskie, w tym 14 ze Wschodu, 10 z Zachodu i 3 organizacji ekumenicznych. Wśród przybyłych będą: prawosławny patriarcha Konstantynopola Bartłomiej, ormiański katolikos Garegin II, metropolita Hilarion z prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego, sekretarz generalny Światowej Rady Kościołów pastor Olav Fykse Tveit i abp John Sentamu z Kościoła anglikańskiego. Spodziewanych jest także 16 przedstawicieli judaizmu (z Rzymu, Izraela, Światowego Kongresu Żydów i Ligi przeciw Zniesławieniu) oraz reprezentanci muzułmanów, buddystów, sikhów i dżinistów.