Dawne kartki bożonarodzeniowe dokumentują obrzędy i zwyczaje świąteczne

Dawne kartki bożonarodzeniowe stanowią dokumentację różnych obrzędów i zwyczajów świątecznych. Ukazują m.in. strojenie choinki, moment dzielenia się opłatkiem, pokłon Trzech Króli, pasterkę czy Gwiazdę Betlejemską.

Dawne kartki bożonarodzeniowe są bardzo bogatym materiałem pod względem ikonograficznym i artystycznym. Stanowią dokumentację różnych obrzędów i zwyczajów świątecznych. Ukazują m.in. strojenie choinki, moment dzielenia się opłatkiem, pokłon Trzech Króli, wieczerzę wigilijną, pasterkę, a także kolędników, żłóbek z Dzieciątkiem, dzwony świąteczne czy Gwiazdę Betlejemską. Patrząc z perspektywy historycznej, kartki w pierwszym etapie ilustrowały najczęściej prace lub fragmenty obrazów o tematyce religijnej, a wraz z upowszechnieniem przesyłania życzeń autorzy sami zaczęli tworzyć kartki. Znakomici polscy artyści projektowali dla swoich najbliższych prywatne pocztówki świąteczne. „To kartki bardzo cenne dla kolekcjonerów i osób obdarowanych, bo tworzyli je domowymi sposobami w bardzo małych nakładach, nie do kupienia. Można też powiedzieć, że pod względem artystycznym są swego rodzaju dziełami sztuki”.

Co do treści życzeń na dawnych kartkach bożonarodzeniowych, ludzie winszowali sobie przede wszystkim zdrowia, pomyślności i radości. Szczególnie wzruszające są kartki do najbliższych przebywających za granicą, np. w Stanach Zjednoczonych. Pisali po prostu to, co czuli: że bardzo tęsknią i pragną się jak najszybciej spotkać. To treści przepełnione wielką troską o najbliższych”. Kartki wysyłane w tym okresie nawiązywały nieraz do aktualnych wydarzeń historycznych: powstań narodowych, uroczystości patriotycznych i wojen. Niesłychanie wzruszające są też pocztówki świąteczne przesyłane z obozów internowania w czasie stanu wojennego. Przepełnione są dużą dozą patriotyzmu i tęsknoty. Kartki te są tym cenniejsze, że obecnie zwyczaj przesyłania sobie życzeń w formie tradycyjnej jest coraz rzadszy i być może w najbliższym czasie zupełnie zaniknie.