Szałowa Szalowa

Kościół znajduje się na Szlaku Architektury Drewnianej Województwa Małopolskiego, w 2000 roku był wytypowany do wpisania na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Powstał w latach 1739 – 56 z inicjatywy właściciela wsi Krzysztofa Jordana oraz proboszcza Wojciecha Stefanowskiego. Jest przykładem adaptacji rozwiązań stosowanych w architekturze murowanej do świątyń drewnianych. Widać to już po jego fasadzie, którą flankują dwie wieże o baniastych hełmach. Największe wrażenie robi jednak wnętrze, mające formę trójnawowej bazyliki. Nawy boczne otwierają się za pomocą fantazyjnie wykrojonych arkad, wspartych na ukośnie ustawionych filarach. Równie skomplikowany jest kształt łuku tęczowego, oddzielającego nawę główną od prezbiterium.

Wyposażenie kościoła jest jednolite i pochodzi z XVIII wieku. Zachwyca niezwykle bogata dekoracja ornamentalna, na którą składają się pozłacane rokokowe kogucie grzebienie, palmety, kampanule, lambrekiny i kratka regencyjna. Ściany ozdobione są motywami kwiatowymi, a także malarstwem iluzjonistycznym. Uwagę zwraca przede wszystkim scena „Ukrzyżowania” ponad tęczą. Rzeźbione postaci Chrystusa na krzyżu, Matki Boskiej, Marii Magdaleny oraz Jana Ewangelisty są przedstawione na tle rozległego krajobrazu. Po bokach widać zabudowania, między innymi kolumny podtrzymujące pofalowane gzymsy. Godne podkreślenia jest to, że malowana architektura powtarza modne, barokowe formy, obecne także w rzeczywistości w kościele w Szalowej. Dzięki temu to, co przedstawione, miesza się z tym, co prawdziwe. Najlepszym przykładem zatarcia tych granic jest wyrzeźbiona dłoń i lanca żołnierza na koniu, który przebija Chrystusowi bok. W ten sposób jak gdyby wychodzi on z obrazu. Malarstwo iluzjonistyczne występuje także na stropach naw bocznych oraz w prezbiterium, gdzie spotykamy m. in. przedstawienie Arki Przymierza, Adoracji Najświętszego Sakramentu i Tablic Dekalogu.

Pod belką tęczową jest zawieszony obraz w typie Veraicon, ukazujący twarz Chrystusa na tle srebrnej blachy. W centralnym miejscu ołtarza głównego znajduje się wizerunek Trójcy św., a w zwieńczeniu, mającym formę glorii promienistej - św. Michała Archanioła. W polach bocznych tego ołtarza między kolumnami pojawiają się lustra, które wykorzystywano do uzyskania dodatkowych efektów świetlnych.

W szalowskim kościele znajduje się pięć ołtarzy bocznych: w nawie z prawej strony widać w nich przedstawienia św. Barbary i św. Mikołaja w zwieńczeniu, Pokłonu trzech króli i św. Teresy w zwieńczeniu oraz św. Tekli; w nawie z lewej strony widzimy wizerunek św. Jana Kantego i św. Anny Samotrzeciej w zwieńczeniu oraz św. Jana Nepomucena i św. Stanisława w zwieńczeniu. Oprócz tego w kościele znajdują się m. in. obrazy św. Kazimierza, św. Walentego, św. Erazma, św. Hieronima i św. Stanisława Kostki.

Wizerunek św. Jana Kantego pochodzi z ok. 1640 i był otoczony kultem, o czym świadczą zawieszone obok wota. Święty klęczy przy stole, na którym leżą księgi i wyobrażono godło Uniwersytetu Jagiellońskiego, co podkreśla funkcję profesora, jaką tam sprawował. W lewym górnym narożniku obrazu pojawiają się postaci Marii, Chrystusa i anioła, wyglądające zza obłoku. Powierzchnię obrazu pokrywa metalowa okładzina, wykonana w XVIII w. przez Jana Dunina.