Grzyb zamienia pająki w zombie. "Jeśli przetniemy zainfekowanego pająka, nie zobaczymy już żadnego pająka"

Nowo zidentyfikowany grzyb Gibellula attenboroughii, nazwany na cześć brytyjskiego biologa Davida Attenborougha, przejmuje kontrolę nad ciałami jaskiniowych pająków, zamieniając je w "zombie" - donosi czasopismo "Fungal Systematics and Evolution".

• W 2021 roku w opuszczonym magazynie w Irlandii Północnej odkryto nowy gatunek grzyba - Gibellula attenboroughii. Początkowo uważano go za Gibellula pulchra, jednak analizy DNA wykazały, że to nieznany wcześniej organizm.
• Grzyb infekuje pająki jaskiniowe (Metellina merianae), przejmując kontrolę nad ich ciałami. Zakażone osobniki zmieniają zachowanie - zamiast ukrywać się, przemieszczają się w odsłonięte miejsca, co ułatwia dalsze rozprzestrzenianie grzyba.
• Gibellula attenboroughii całkowicie przejmuje organizm gospodarza - wewnątrz zakażonego pająka nie ma już jego tkanki, a jedynie grzyb. Na zewnątrz wyrastają charakterystyczne owocniki w kształcie lizaków, rozsiewające zarodniki.
• Grzyb został nazwany na cześć Davida Attenborougha. Naukowcy podkreślają, że badanie takich organizmów może prowadzić do innowacji, np. w zwalczaniu szkodników czy medycynie - podobnie jak cyklosporyna, lek pochodzący od grzybów "zombifikujących".

Pierwszy zakażony tym grzybem pająk został zaobserwowany na suficie opuszczonego magazynu prochu w Castle Espie, położonym w hrabstwie Down w Irlandii Północnej w roku 2021 podczas kręcenia serialu telewizyjnego BBC Winterwatch. Początkowo uważano go za znany już gatunek Gibellula pulchra, jednak dokładniejsze badania jego morfologii i składu DNA - z udziałem zarówno naukowców brytyjskich, jak i mykologa Joao Araújo z Muzeum Historii Naturalnej w Kopenhadze (Dania) - wykazały, że to grzyb wcześniej nieznany.

Pająki pod wpływem grzyba zamieniają się w "zombie"

Jak wskazują naukowcy, pod wpływem przerastającego jego tkanki grzyba pająk (w tym przypadku pospolity w całej Europie czaik jaskiniowy, Metellina merianae) zmienia swoje zachowanie - zamiast kryć się w zakamarkach, przed śmiercią przenosi się w miejsca odsłonięte, na przykład w pobliże wejścia do jaskini, gdzie grzybowi łatwiej zakazić kolejną ofiarę.

Araújo zaznaczył, że grzyby z rodzaju Gibellula specjalizują się w pająkach. "Jeśli przetniemy zainfekowanego pająka, nie zobaczymy już żadnego pająka" - mówi. "W środku znajduje się tylko masa grzyba, która ma kształt pająka". Z jego ciała wyrastają w końcu owocniki w kształcie lizaków, aby rozprzestrzeniać zarodniki na nowych żywicieli.

Ważne jest gromadzenie wiedzy na temat grzybów

Nowego grzyba nazwano na cześć przyrodnika Davida Attenborough, autora niezliczonych filmów pokazujących piękno przyrody i skomplikowane zależności pomiędzy żywymi organizmami. Już kilkanaście gatunków roślin i zwierząt nosi jego nazwisko.

Zdaniem Araújo gatunki takie jak nowo odkryty grzyb mogą pomóc w zwalczaniu szkodników w uprawach i prowadzić do innowacji medycznych. Na przykład cyklosporyna to wywodzący się z "zombifikującego" grzyba lek, który pomaga zapobiegać odrzuceniu przeszczepionych narządów. Dlatego tak ważne jest gromadzenie wiedzy dotyczącej grzybów.

Źródło: Paweł Wernicki / PAP / pk