Zamek Królewski: wystawa IPN o zimnej wojnie

Fotografie, mapy i cytaty przybliżające tak znaczące momenty zimnej wojny jak konferencja w Jałcie, budowa muru berlińskiego czy powstanie Solidarności znalazły się na wystawie IPN, czynnej od piątku na Dziedzińcu Wielkim Zamku Królewskiego w Warszawie.

- Główną ideą było pokazanie zimnej wojny nie przez pryzmat rywalizacji mocarstw czy wyścigu zbrojeń, ale jako wielkiego konfliktu, który zdominował powojenną historię i wpłynął na życie milionów ludzi po obu stronach żelaznej kurtyny tak naprawdę kształtując dzisiejszy świat. To historia opowiedziana głównie przy pomocy fotografii, których znalazło się na wystawie ponad 200. To zarówno zdjęcia, które stały się ikonami zimnej wojny, jak i mniej znane fotografie pokazujące dramaty zwykłych ludzi, jakie się kryły za konfliktem - powiedział dr Paweł Sasanka z Biura Edukacji Publicznej IPN.

Historię zimnej wojny otwierają na wystawie "Zimna wojna. Historia podzielonego świata" kadry ilustrujące koniec II wojny światowej, m.in. zdjęcie Józefa Stalina, Winstona Churchilla i Franklina D. Roosevelta na konferencji w Jałcie w 1945 r., przypieczętowującej podział Europy na strefy wpływów sowieckich i mocarstw zachodnich. Zobaczyć można również znane fotografie ukazujące sowiecką flagę nad Bramą Brandenburską i amerykański sztandar na wyspie Iwo Jima.

- Koniec wojny to też pierwsza eksplozja bomb atomowych zrzuconych na Hiroszimę i Nagasaki. Przywołujemy również wypowiedź Churchilla z Fulton, który po raz pierwszy powiedział o żelaznej kurtynie, wystąpienie prezydenta Johna Kennedy'ego w Berlinie Zachodnim, czy Leonida Breżniewa ogłaszającego doktrynę nazwaną jego imieniem po stłumieniu praskiej wiosny. Prezentujemy też egzemplarz konstytucji PRL w języku rosyjskim z odręcznymi poprawkami Stalina. Później Bolesław Bierut przeniósł je na wersję polską, przedstawił jako własne i oczywiście zostały uwzględnione. To pokazuje jak bardzo Polska była zdominowana wówczas przez ZSRR - mówił Sasanka.

Na zdjęciach można zobaczyć m.in. wojny w Korei i Wietnamie czy rewolucję Fidela Castro na Kubie. - Jest uznawany za symboliczny kadr, na którym generał południowowietnamskiej policji przykłada pistolet do głowy cywila. Pokazujemy także rolę komunistycznych Chin w zimnej wojnie i dramatyczną historię wielkiego głodu, w którym zginęło tam wiele milionów osób. Widzimy też słynne zdjęcie wschodnioniemieckiego policjanta Conrada Schumanna, który korzystając z ostatniej okazji przeskakuje przez drut kolczasty między Wschodnim a Zachodnim Berlinem. W tym miejscu wyrósł później mur berliński

- opowiadał historyk.

Inne z fotografii są poświęcone amerykańskim i sowieckim lotom kosmicznym.

- Wyścig w kosmos był jednym z kluczowych elementów zimnej wojny, dlatego pokazujemy zarówno początkowe wielkie sukcesy ZSRR, myślę tu o Juriju Gagarinie, jak i pierwsze kroki człowieka na Księżycu. Przypominamy też o inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację w 1968 r. Pokazujemy, że spotkała się z dramatycznymi protestami w Polsce i Czechosłowacji. Jednak o ile samospalenie Jana Palacha odbiło się u naszych sąsiadów głośnym echem, o tyle dramatyczny akt Ryszarda Siwca, który podpalił się podczas dożynek na Stadionie Dziesięciolecia SB udało się wyciszyć - podkreślił Sasanka.

Ważny fragment wystawy jest poświęcony kluczowym dla Polski wydarzeniom z tego okresu, takim jak protesty z 1956 r., wybór Karola Wojtyły na papieża, powstanie Solidarności, stan wojenny i wybory 4 czerwca 1989 r.

- Końcowa część ekspozycji jest poświęcona tzw. jesieni narodów i odzyskaniu pełnej suwerenności przez inne państwa bloku sowieckiego, upadkowi muru berlińskiego oraz rozpadowi ZSRR. Ostatnie ze zdjęć przedstawia Michaiła Gorbaczowa chwilę przed podpisaniem dekretu o rozwiązaniu ZSRR. W tle widać zegar wywołujący refleksję, że czas imperium dobiegł końca. Anegdota głosi, że kiedy przystąpił do podpisywania aktu wypisało mu się pióro i musiał pożyczyć inne od filmującej ekipy CNN - dodał historyk.

Fotografiom towarzyszą związane z nimi cytaty oraz mapy m.in. Europy Środkowo-Wschodniej ukazujące przebieg żelaznej kurtyny i ilustrujące podział Niemiec na strefy okupacyjne.