PE upomina się o zniesienie wiz do USA

Negocjatorzy umowy o wolnym handlu między UE a USA (TTIP) mają wywierać presję na Waszyngton ws. zniesienia przez Stany Zjednoczone wiz dla obywateli wszystkich państw UE - postulują europosłowie w przyjętych w czwartek zaleceniach dla KE.

To tylko jeden z zapisów, który znalazł się w rekomendacjach, przegłosowanych przez komisję handlu międzynarodowego PE. Prace nad dokumentem, który de facto ustala na nowo pozycję europarlamentu w sprawie Transatlantyckiego Partnerstwa Handlowo-Inwestycyjnego (TTIP) trwały od kilku miesięcy.

Najwięcej emocji budziły zapisy dotyczące ustanowienia mechanizmu rozstrzygania sporów na linii państwo-inwestor (ISDS). Mimo przeciągających się do późnej nocy rozmów między reprezentantami grup politycznych nie udało się wypracować wspólnego stanowiska w tej sprawie. Ostatecznie większość poparła propozycję autora raportu Bernda Langego, która w niejasny sposób mówi o rozstrzyganiu sporów między państwem a inwestorami, mimo że samo określenie ISDS nie pada w tekście.

Niektóre części tekstu zostały przyjęte jednomyślnie przez całą komisję, ale fragment dotyczący ISDS poparło 29 z 41 posłów. W końcowym głosowaniu nad rekomendacjami głosy rozłożyły się niemal identycznie (28 deputowanych za, 13 przeciw). Część eurodeputowanych domagała się jasnego stwierdzenia, że w TTIP nie powinno być w ogóle mechanizmu ISDS. - Jest jeden punkt, nad którym nadal będziemy dyskutować (...). Niektóre grupy uważają, że taki instrument nie jest konieczny, inne mają odmienne spojrzenie, ale jedna rzecz jest jasna po tym głosowaniu: obecny model ISDS - prywatnego arbitrażu - nie będzie dłużej akceptowany przez Parlament - oświadczył Lange.

Komisja opowiedziała się za zreformowaniem ISDS zgodnie z niedawno zaprezentowanym stanowiskiem unijnej komisarz ds. handlu Cecilii Malmstroem. Deputowani wskazali, że potrzebne jest trwałe rozwiązanie w sprawie rozstrzygania sporów między państwami a inwestorami, które umożliwi przejrzystość, niezależność sędziów, mechanizm odwoławczy oraz możliwość demokratycznej kontroli rozstrzygnięć.

Komisja handlu PE wyraźnie zwróciła się też o wydzielenie odrębnego rozdziału w TTIP, który ma dotyczyć energii. Apeluje, by umowa zniosła istniejące ograniczenia, jeśli chodzi o eksport surowców energetycznych z USA, w tym gazu skroplonego (LNG) oraz ropy naftowej.

W zaleceniach jest też mowa o dostępie do rynku zamówień publicznych dla europejskich przedsiębiorców w USA. W tej chwili bowiem UE jest dużo bardziej otwarta niż USA. Rynek Stanów Zjednoczonych wciąż chroni ustawa Buy American Act z 1933 r., która zobowiązuje administrację USA do preferowania usług i produktów od dostawców krajowych. Europosłowie zwracają się o usunięcie ograniczeń w prawie federalnym i stanowym w tym zakresie oraz wprowadzenia mechanizmów gwarantujących, że zobowiązania podjęte przez władze centralne USA będą honorowane na niższych szczeblach.

Rekomendacje mówią też o tym, by negocjatorzy pamiętali, że ułatwienia wizowe dla europejskich dostawców usług i towarów to kluczowy element mający przynieść korzyści z umowy. W tym fragmencie podkreślono, że w ramach negocjacji należy wywierać polityczną presję na USA, "aby zagwarantować pełną wzajemność wizową i równe traktowanie wszystkich obywateli państw członkowskich UE". W tej chwili, aby wyjechać do USA, o wizę, poza Polakami, muszą się starać Chorwaci, Rumunii, Bułgarzy oraz Cypryjczycy.

Europosłowie zwracają się też o wypracowanie wspólnego unijno-amerykańskiego oświadczenia, które będzie wykluczało z zakresu stosowania TTIP obecne i przyszłe usługi publiczne (takie jak dostawy wody, ochronę zdrowia, system opieki społecznej i edukacji). Jak mówił Lange, dzięki zaleceniom wiadomo, jakie usługi będą mogły zostać zliberalizowane, a jakie nie.

Europosłowie podkreślili również wagę unijnych standardów dotyczących żywności, prawa pracy, ochrony środowiska, a także różnorodności kulturowej.

Projekt zaleceń, który został przegłosowany w czwartek, musi być jeszcze zatwierdzony przez wszystkich eurodeputowanych na posiedzeniu plenarnym. Ma się to stać w przyszłym miesiącu. Opinia PE ma bardzo duże znaczenie w tej sprawie, ponieważ ostatecznie to europosłowie zdecydują, czy przyjąć, czy odrzucić porozumienie z Amerykanami.