Reinstalacja relikwii św. Andrzeja Boboli w Krakowie

W jezuickiej Bazylice Serca Pana Jezusa w Krakowie w niedzielę 16 maja 2021 roku przeżywać będziemy szczególne wydarzenie religijno-historyczne - umieszczenie relikwii św. Andrzeja Boboli, jezuickiego kapłana, męczennika i patrona Polski, w ołtarzu ku Jego czci. Będzie to prawdziwy powrót relikwii Męczennika.

Cenną relikwię św. Andrzeja Boboli (1591-1657) otrzymaliśmy w 2021 roku z warszawskiego Sanktuarium przy ul. Rakowieckiej 61. W tym samym miejscu do marca 1981 roku znajdowały się inne relikwie tego świętego. Niestety właśnie wtedy złodzieje włamali się do bazyliki i wykradli je wraz z zabytkowym, srebrnym relikwiarzem.

Reinstalacja relikwii w 2021 roku – to ważne wydarzenie historyczne dla krakowskiego miejsca kultu Męczennika a także, w wymiarze religijnym, zadośćuczynienie za akt profanacji. Po 40 latach relikwie Świętego znowu znajdą się w Jego ołtarzu i będą umieszczone w tym samym miejscu, w którym przebywały do momentu kradzieży.

Powrót relikwii do ołtarza to radosny dzień nie tylko dla czcicieli tego Świętego, ale i znaczący akt dla historii majestatycznej Bazyliki, obchodzącej w tym roku jubileusz stulecia konsekracji (29 V 2021).

Radosne uroczystości w krakowskiej Bazylice

Głęboko wierzymy, że ponowne zainstalowanie relikwii św. Andrzeja Boboli SJ pomoże ożywić wiarę nawiedzających jezuicką Bazylikę, to jakże omodlone w Krakowie miejsce jego kultu. W liturgiczne wspomnienie Świętego zostanie tu odprawiona uroczysta Eucharystia z udziałem jezuitów i innych zakonników, sióstr zakonnych i świeckich.

Zebrani razem w tym miejscu na modlitwie dziękczynno-błagalnej w sposób szczególny prosić będziemy Świętego o potrzebne łaski, o jedność dla całego Kościoła, o ustąpienie pandemii w naszej Ojczyźnie i w świecie. Modlić się będziemy też w intencji wszystkich wiernych, którzy ufnie i ze czcią wzywają przemożnego wstawiennictwa tego Męczennika za jedność Kościoła.

Po Eucharystii, w procesyjnym orszaku, relikwia Patrona Polski zostanie zaniesiona do Jego bocznego ołtarza (znajdującego się w lewej nawie od wejścia do bazyliki). Uroczystość będzie transmitowana online na stronach bazyliki pod adresem: www.bazylikaserca.pl.

Andrzej Bobola w krakowskim ołtarzu

W małej absydzie północnej nawy Bazyliki Najświętszego Serca Pana Jezusa w Krakowie znajduje się ołtarz św. Andrzeja Boboli. Ten niestrudzony jezuicki apostoł Pińszczyzny swą gorliwą pracą zyskał przydomek „duszochwata” i poniósł okrutną śmierć męczeńską z rąk Kozaków w Janowie Poleskim.

Ołtarz jezuickiego męczennika jest jednym z sześciu, które znajdują się w bocznych nawach Bazyliki; powstały one w latach 1921-1930 a ich wykonanie zlecono artyście - rzeźbiarzowi Karolowi Hukanowi (1870–1940). Zaraz po powrocie z wyprawy artystycznej do Włoch rzeźbiarz w grudniu 1926 roku przystąpił do pracy nad ołtarzem wtedy jeszcze bł. Andrzeja Boboli. Artysta zabrał się energicznie do dzieła i już 11 lutego 1927 roku gipsowy model był gotowy.

Cały rok trwały prace w świątyni nad wykonaniem tego ołtarza. Wspierał go sztukator Jan Okład. W marcu 1928 roku dzieło zostało ukończone. W dwa miesiące później, 16 maja – w liturgiczną uroczystość bł. Andrzeja Boboli – ołtarz został poświęcony. Jest on usytuowany w pobliżu chóru muzycznego, zachwyca ciekawym układem kompozycyjnym postaci w stylu art deco. Harmonizuje doskonale z pozostałymi dziełami Hukana w bazylice.

Dzieje relikwii Męczennika

Andrzeja Bobolę wyniósł do chwały błogosławionych papież Pius IX 30 października 1853 roku. Stało się to powodem wielkiej radości gnębionego przez zaborców narodu polskiego. Beatyfikacja bardzo ożywiła kult Męczennika, ale jego zachowane od rozkładu ciało odzyskał dopiero papież Pius XI w 1923 roku w zamian za pomoc żywnościową okazaną przez Watykan głodującym ludom Związku Sowieckiego.

Relikwia została odzyskana przez misję papieską, której przewodzili dwaj jezuici amerykańscy: o. Louis Gallagher i o. Edmund Walsh, i została przewieziona poprzez Odessę i Konstantynopol do Rzymu. W Uroczystość Wszystkich Świętych umieszczono ją w Bazylice św. Piotra. 18 maja 1924 roku papież przekazał ciało jezuickiemu kościołowi del Gesù w Rzymie.

Po 15 latach od przywiezienia relikwii z Rosji, 17 kwietnia 1938 roku, odbyła się w Rzymie długo oczekiwana kanonizacja, dokonana przez Piusa XI. Po niej nastąpił triumfalny pochód ciała Andrzeja Boboli do Ojczyzny. Droga do Polski wiodła przez Jugosławię, Węgry i Czechosłowację. Po przekroczeniu granicy Polski pierwszymi miastami w wolnej Ojczyźnie, które witały relikwie Męczennika umieszczone w srebrno-kryształowej trumnie, były: Zebrzydowice i Dziedzice.

W sobotę 11 czerwca 1938 roku relikwie przybyły przez Oświęcim do Krakowa specjalnym pociągiem (był w nim przygotowany wagon-kaplica). Po uroczystościach przywitania na krakowskim dworcu kolejowym, specjalnie udekorowanym barwami narodowymi i papieskimi, ciało Męczennika w uroczystej procesji przeniesiono do Barbakanu. Tam Prezydent miasta dr Mieczysław Kaplicki i Rada Miejska oraz przedstawiciele licznych organizacji oddali hołd narodowej świętości naznaczonej „stygmatami bohaterstwa”.

Następnie na Krakowskim Rynku przed kościołem Mariackim (na ołtarzu polowym) odbyło się uroczyste nabożeństwo, transmitowane przez polskie radio. Ciało Męczennika powitał arcybiskup metropolita krakowski, książę siewierski, Adam Sapieha.

Po nabożeństwie wielotysięczna procesja wiernych podążyła do jezuickiego kościoła Serca Jezusowego przy ul. Mikołaja Kopernika. Kościół został udekorowany przez scenografów Teatru Juliusza Słowackiego i przyozdobiony specjalnym baldachimem w prezbiterium. Świątynia przyjęła ciało Świętego, które wystawiono do publicznej czci.

O północy 11 czerwca 1938 roku Mszą pontyfikalną rozpoczęły się uroczystości ku czci bohaterskiego Męczennika za wiarę, a zakończyły się 13 czerwca.

Prawie trzydniowa uroczystość zgromadziła nieprzebrane rzesze wiernych. Przed relikwiami Świętego przeszło około 120 tysięcy osób. Modlono się i podziwiano Jego nowy ołtarz. Na zakończenie obchodów pobytu relikwii św. Andrzeja Boboli w Królewskim Grodzie Mszę świętą odprawił metropolita krakowski Adam Sapieha.

Następnie relikwie odprowadzono na dworzec kolejowy. Stamtąd pojechały do Katowic, a później do Poznania, Kalisza, Łodzi i Warszawy. Po zabraniu z Krakowa kryształowej trumny z ciałem Świętego w dalszą podróż po Polsce wierni jeszcze przez 3 dni przybywali tłumnie do jezuickiego kościoła, aby modlić się w tym miejscu. Jezuici wystawili dla nich mały relikwiarz zawierający kość Świętego, aby pielgrzymi mogli dotknąć go medalikami, różańcami i obrazkami.

Uroczystość w stolicy

17 czerwca 1938 roku w stolicy Polski powitali Świętego: Naczelny Wódz marszałek Edward Rydz-Śmigły, wicepremier Eugeniusz Kwiatkowski, marszałek Senatu Aleksander Prystor, wicemarszałek Sejmu Wasyl Mudry, generałowie, ministrowie, urzędnicy i rektorzy, profesorowie i prezydent miasta Stefan Starzyński, duchowieństwo z arcybiskupem warszawskim ks. kard. Aleksandrem Kakowskim.

Po całodziennym wystawieniu relikwii w archikatedrze św. Jana, w niedzielę odprawiono Mszę św. pontyfikalną na Placu Zamkowym. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Ignacy Mościcki ofiarował wtedy św. Andrzejowi swój Złoty Krzyż Niepodległości z Mieczami. Relikwie przewieziono uroczyście 20 czerwca 1938 roku do kaplicy domu jezuitów przy ul. Rakowieckiej 61.

Krakowskie pokłosie obchodów powitania relikwii

3 września 1938 konsulta Kolegium Krakowskiego podjęła decyzję, aby w jezuickim kościele przy ul. Mikołaja Kopernika 26, w ołtarzu Andrzeja Boboli, umieścić relikwiarz Świętego. Zadecydowano mianowicie: w ołtarzu ma być wykuty otwór z drzwiczkami i tam włożone relikwie.

Neobarokowy, srebrny, skrzynkowy relikwiarz wykonała w 1938 roku artystka-jubilerka Janina Rogalska-Gach z Krakowa. Relikwiarz został umieszczony w nastawie ołtarza za hartowaną szybą, aby wierni mogli swobodnie widzieć relikwię.

Pomimo tak solidnego zabezpieczenia relikwie skradziono. Smutno zapisała się w pamięci noc 30 marca 1981 roku, kiedy to włamano się do świątyni, rozbito szybę i zrabowano cenny relikwiarz, zawierający kość Świętego. Była to jawna profanacja i utrata narodowej relikwii. Sprawcy nigdy nie zostali schwytani i ukarani, a cenny relikwiarz bezpowrotnie zaginął.

Andrzej Bobola patronem Polski

Mimo wszystko wspólnota Kościoła w Polsce znów miała przeżywać radość związaną ze świętym Andrzejem Bobolą. 13 maja 2002 roku Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, na prośbę Prymasa Polski kard. Józefa Glempa, ustanowiła św. Andrzeja Bobolę, kapłana i męczennika, drugorzędnym patronem Polski. Czczony jest on na równi ze św. Stanisławem Kostką, ustępując splendorem uroczystości liturgicznych tylko Matce Bożej Królowej Polski oraz świętym biskupom-męczennikom Wojciechowi i Stanisławowi.

16 maja 2002 roku we wspaniałym i nowoczesnym sanktuarium, wzniesionym ku czci Świętego z końcem lat 80. XX wieku w Warszawie, odbyło się uroczyste ogłoszenie św. Andrzeja Boboli patronem Polski.

Od 16 maja 2020 roku także Szczecin posiada sanktuarium tego Świętego. Szczecińska świątynia jest kolejnym sanktuarium tego Świętego w Polsce (po Warszawie i Strachocinie oraz poza granicami Polski w Janowie Poleskim – stolicy rejonu janowskiego w obwodzie brzeskim, na Polesiu obecnie na Białorusi). To właśnie w ówczesnym Janowie Poleskim 16 maja 1657 roku poniósł męczeńską śmierć z rąk Kozaków jezuicki kapłan św. Andrzej Bobola.

W roku 2021 krakowska Bazylika Najświętszego Serca Pana Jezusa ma okazję poprzez reinstalację relikwii znów świętować pamięć tego bohatera walki o jedność Kościoła Powszechnego.

Autor: o. Stanisław Groń SJ

Tekst pierwotnie ukazał się w Biuletynie Apostolstwa Modlitwy „Modlitwa i Służba” (Maj 2021 nr 93) i za zgodą autora został przeredagowany.