Cellach

Jest to imię pochodzenia celtyckiego o niejasnej etymologii. Prawdopodobnie wywodzi się z języka irlandzkiego, w którym Kellach, Cellach, Ceallach znaczy 'częsty w kościele, nawiedzający kościół' lub 'łodyga, roślina, laska'.

Odpowiedniki obcojęz.: łac., ang. Celach, Cellach, Kellach.

J. Colgan, autor cennego zbioru Acta Sanctorum veteris et maioris Scotiae seu Hiberniae (Lovanium 1645) wymienia czterdziestu świętych, którzy nosili imię Cellach lub jego warianty: Ceallach, Kellach, Cellan, Colach itp. Wielu z tej czterdziestki to postacie, które z odległych dziejów nie wyłaniają się z dostateczną wyrazistością. Często z braku bardziej precyzyjnych danych trudno dociec, czy były to postacie odrębne, czy też należałoby je utożsamiać. Te, które pozwalają się historycznie ująć, nie przekraczają liczby siedmiu. Tu ograniczymy się do jednej postaci, przedstawiciela epoki nieco późniejszej:

Cellach, arcybiskup Armagh. Urodził się w r. 1080. Gdy powołano go na stolicę metropolitalną, był jeszcze laikiem. Przyjąwszy sakrę, wiele natrudził się około reformy kościelnej. W Armagh chodziło przede wszystkim o uniezależnienie się od decydującego dotąd wpływu rodzin możnowładczych, które wykorzystywały dobra kościelne, a diecezją zarządzały przez delegatów. Cellach sam wywodził się z rodu takich uzurpatorów, niemniej opowiedział się za zmianami. W tym też charakterze uczestniczył w synodzie z r. 1111, doniosłym w dziejach reformy w Irlandii. Na wikariusza obrał Malachiasza, który miał być jego następcą. Odnowił ponadto niektóre kościoły, pozakładał szkoły i do diecezji wprowadził kanoników reguły św. Augustyna. Zmarł 1 kwietnia 1129 r.