Agapit

Imię męskie rzadko w Polsce używane (chociaż wyjątkowo poświadczone z 1436 r.). Wywodzi się z greki (za pośrednictwem łaciny). Greckie imię Agápetos powstało z przymiotnika agápetos - 'drogi, kochany' (już u Homera agápetos pais - drogie dziecko). Postać z -i- wywodzi się z wymowy późnogreckiej (po III w.), kiedy dawne - (długie) zaczęto wymawiać jako i. W tej formie imię dostało się do języka łacińskiego, a z niego do innych języków europejskich.

Odpowiedniki obcojęz.: łac. Agapetus, Agapitus, fr. Agapit, Agapat, Agapet, niem. Agapitus, hiszp., wł. Agapito.

Święci, którzy pod tym imieniem pojawiają się w literaturze hagiograficznej, są stosunkowo liczni. Niektórzy jednak nie wydają się być postaciami odrębnymi. Swe pozycje zawdzięczają zapewne kultom przeniesionym skądinąd, a potem spowitym w najrozmaitsze legendy.

Agapit (Agapetos), biskup Synnady (Syanos-) we Frygii. Żył w pierwszej połowie IV stulecia. Szczupłe o nim wiadomości pozostawił w swej Historii Filostorgiusz. Na Wschodzie czczono go jako wyznawcę i cudotwórcę. Synaksaria wspominały go 18 lutego.

Agapit, męczennik z Palestriny (Praeneste, niedaleko Rzymu). Jego wspomnienie obchodzono do niedawna w liturgii rzymskiej (we mszy św. i modlitwach brewiarzowych) 18 sierpnia. Ostatnio jednak (1969) zostało ono pominięte (-pozostawione kalendarzom partykularnym-), ponieważ -akta tego męczennika są zupełnie legendarne-. W rzeczywistości męczeństwo zaświadczone jest dostatecznie licznymi pomnikami archeologicznymi oraz wzmiankami w bardzo dwanych dokumenatch. Natomiast Passio, która opowiada o męczenniku jako o piętnastoletnim chłopcu, a pochodzi ze znacznie późniejszych czasów, nie zasługuje na jakąkolwiek uwagę.

Agapit I, papież (535-536). Był z pochodzenia Rzymianinem. Wyniesiony na stolicę Piotrową, energicznie zabrał się do uporządkowania szeregu spraw kościelnych, związanych zwłaszcza z arianizmem. Pod wpływem nalegań króla Ostrogotów Teodoryka z początkiem r. 536 udał się do Konstantynopola, aby odwrócić od Italii groźbę akcji militarnej, zamierzanej przez Justyniana. Przybywszy nad Bosfor również tam uporządkował niektóre sprawy kościelne, m.in. złożył z urzędu patriarchę i mianował jego następcę, cesarza zaś skłonił do wyznania wiary, przez co Justynian odciął się wyraźnie od arianizmu. Aluzję do tego wydarzenia Dante umieścił w VI pieśni Raju. Niebawem jednak papież zapadł na zdrowiu i zmarł w Konstantynopolu 22 kwietnia 536 r. W tym też dniu wspominało go ostatnie wydanie Martyrologium Rzymskiego, podczas gdy martyrologia starsze wyznaczały na to wspomnienie 20 września, a więc dzień, w którym szczątki papieża przeniesiono do Rzymu. Grecy natomiast wspominali świętego - 17 kwietnia.