Alban

Imię to wywodzi się z języka łacińskiego; pierwotnie było to cognomen oznaczające człowieka pochodzącego z miasta Alba (np. Alba Fucentia, Alba Longa w Lacjum). Miasto Alba Longa było siedzibą dynastii Eneasza. Stąd mieli pochodzić Romulus i Remus, synowie westalki Rei Sylwii i Marsa. Prócz nazw miast była też góra (mons) Albanus, na której szczycie znajdowała się światynia Jowisza Latiaris. Nie ma możliwości ustalenia, od której nazwy pochodzi cognomen Albanus.

W Polsce imię to występuje sporadycznie. W wieku XV (1439) wspomniany jest w benedyktyńskiej księdze zmarłych jakiś mnich Albanus.

Odpowiedniki obcojęz.: łac. Albanus, ang. Alban, Albany, fr. Aulain, niem. Alban.

Święci, którzy pod tym imieniem pojawiają się w martyrologiach i innych wykazach, nie są liczni. Jeśli odrzucimy powieściową (i niezwykle osobliwą) postać Albana - króla węgierskiego, oraz tych, o których prawie nic nie wiemy lub którzy wydają się być identyczni z Albanem z Werulamu, pozostaje zaledwie kilku. Najgłośniejszym był bez wątpienia wymieniony

Alban z Werulamu jeden z nielicznych starochrześcijańskich męczenników Brytanii. Śmierć poniósł razem z towarzyszami (Amfibalem i in.) w okolicach rzymskiego Verulamium, prawdopodobnie w połowie III stulecia. Pochowano go nie opodal miejsca męczeństwa i tam właśnie powstał później klasztor znany pod jego imieniem (St. Albans). W każdym razie około r. 428 grób ten odwiedzili biskupi German z Auxerre i Lupus z Troyes. Sto lat później powstała Passio, która w średniowiecznej literaturze hagiograficznej zajęła poczesne miejsce. To powodzenie Pasji miało niewątpliwie związek z rozszerzeniem się kultu Albana na kontynencie, co prawdopodobnie wpłynęło znów na powstanie przeświadczeń o istnieniu innych lokalnych świętych tego imienia. Ta wysoce prawdopodobna identyfikacja dotyczyłaby zwłaszcza Albana czczonego 21 czerwca w Moguncji. Nasz święty wspominany jest od niepamiętnych czasów w dniu następnym.