Apollo

Jest to imię znane z mitologii. Nosił je syn Zeusa i Latony, bóg słońca (znany też jako Febus 'błyszczący') i sztuki. Etymologia imienia jest nieznana. Prawdopodobnie wywodzi się z języków azjanickich lub z języka hetyckiego, w którym abullu znaczy 'brama'. Stąd przejęte zostało przez Greków, a następnie przez Rzymian. W łacińskiej postaci Apollonius przyswojone zostało w Polsce jako Apoloniusz lub Apollo. Nosił je np. Apollo Korzeniowski (zob. APOLONIUSZ).

Odpowiedniki obcojęz.: łac. Apollo, Apollonius.

W martyrologiach albo raczej we wschodnich synaksariach pięciokrotnie pojawiają się święci, oznaczani tym imieniem. O wszystkich tych wspomnieniach mówić tu nie trzeba. Wystarczy zwięźle przedstawić dwie sylwetki.

Apollo, uczeń apostolski. Wedle Dz 18, 24 był aleksandryjskim Żydem. Odznaczał się wiedzą i wymową. Najpierw zetknął się z uczniami Jana Chrzciciela, którzy mówili mu o przyjściu Mesjasza, ale pełniejszej formacji chrześcijańskiej zapewnić nie potrafili. Zajęli się nią Akwila i Pryscylla, którzy, jak on, znajdowali się w Efezie. Wkrótce sam stał się mistrzem w nauczaniu i udał na przepowiadanie Ewangelii do Achai. W Koryncie stał się autorytetem, o czym m. in. świadczy 1 Kor 1, 12. Apostoł narodów cenił jego pracę (zob. tamże, 3, 6). Nazwał Apolla swym bratem, ale ten, dla uniknięcia pozorów rywalizacji, usunął się z miasta. Paweł wspomniał go jeszcze w Tt 3, 16, świadcząc o przyjaźni, jaką go darzył. Potem nam już z oczu znika. Usiłowano zeń zrobić biskupa w rozmaitych miejscowościach świata hellenistycznego, ale wspomnienia o tym mało są spójne. Bezpodstawną jest też opinia, jakoby to on redagował Hbr. Synaksaria wymieniały go pod rozmaitymi dniami: 30 lipca, 8 grudnia i 7 stycznia.

Apollo z B-wit. Wiadomości o nim czerpiemy przede wszystkim z Historia monachorum in Aegypto, z Historia Lausiaca i innych kompilacji anegdot o pustelnikach egipskich. Gdy miał piętnaście lat, udał się na pustkowie. Przebywał pośród nekropolu w Deir-el-Moharraq. Z czasem przylgnęli doń uczniowie. Uwięziono ich jako uchylających się od służby wojskowej, ale odzyskali wolność. Walczył potem z reliktami pogaństwa i uśmierzał niezgody wśród wieśniaków. Zmarł około r. 395, w bardzo podeszłym wieku. Wspominano go 22 października lub 30 stycznia.

Zagadnienia związane z Apollem omawia J. David w DHGE 3 (1924), 1000-1004. Miejsca we wspomnianych zbiorach wskazuje m. in. Bibl. Ss. 2 (1962), 253-257. Ponadto Historia monachorum in Aegypto, wyd. A.-J. Festugi-re w serii Subsidia hagiographica, 34 (1961), 46-71. - Ikonografia w LCI 5 (1973), 231.