Eleazar
Jest to hebrajskie imię teoforyczne: El- -azar 'Bóg wspomógł, Bóg był pomocnym' (por. imiona Eliasz, Michael, Elizeusz i in.).
W źródłach polskich imię to poświadczone jest w formie Elejazar (1476) i Elijazar (1472). Ponadto imię to występowało u nas w spolonizowanej formie Łazarz. Forma Łazarz powstała w wyniku przystosowania fonetycznego do języka polskiego formy łacińskiej Lazarus. Z kolei łacińskie Lazarus pochodzi ze skrócenia hebrajskiego El- azar, częstego w literaturze talmudycznej.
Odpowiedniki obcojęz.: łac. Eleazarus, ang. Eleazar, Lazarus, fr. Éléazar, Lazare, niem. Eleazar, Lazarus, wł. Eleazaro, Lazzaro.
Święci, którzy w epoce chrześcijańskiej popularyzowali to biblijne imię, nie są liczni. W wykazach spotykamy jedynie dwóch, a więc akurat tylu, ilu wymienia się Eleazarów - świętych Starego Zakonu (syna Aarona oraz Eleazara z II Księgi Machabejskiej). Jeden z tych chrześcijańskich świętych jest ledwo znany i historycznie rozpoznawalny: wiemy tylko, że poniósł śmierć męczeńską w Lyonie razem z niejakim Minerwinem (Minerwą-) i ośmioma synami. Martyrologia wymieniają ich pod dniem 23 czerwca. Drugi Eleazar jest nam lepiej znany. Był mężem błogosławionej Delfiny, o której już mówiliśmy powyżej. Zanim go tutaj przypomnimy, kilka słów poświęcimy postaciom biblijnym, tym, rzecz jasna, które weszły w obieg chrześcijańskiego kultu świętych.
Eleazar, syn Aarona. Po śmierci dwóch starszych braci on to wyznaczony został na następcę ojca jako najwyższy kapłan. Razem też z nim przyjął z rąk Mojżesza sakrę. Po tragicznej śmierci Nadaba i Abihu otrzymał zakaz opłakiwania winnych oraz polecenie dopełnienia przerwanych ofiar. Nie wykonawszy tego polecenia z całą dokładnością, zasłużył sobie na wymówki Mojżesza. Po buncie Koracha Bóg uroczyście potwierdził jego wybór i usankcjonował jego uprawnienia. Miał potem spełniać obrzęd siedmiokrotnego pokropienia bram przybytku. Na górze Hor Mojżesz zdjął z umierającego Aarona szaty kapłańskie i przyoblekł w nie syna na znak, że bezzwłocznie otrzymuje inwestyturę na urząd arcykapłański. Razem z Mojżeszem przystępuje potem do spisu ludności. Do niego córki Selofchala zwracają się w sprawie dziedziczenia po zmarłym ojcu. Mojżesz, powiadomiony o swej rychłej śmierci, wobec całego ludu przedstawia mu Jozuego jako swego następcę. Potem jeszcze kilkakrotnie ukazuje się w towarzystwie wielkiego wodza i otrzymuje odeń polecenie, aby razem z Jozuem zajął się w przyszłości podziałem ziem. Przy spełnianiu tego ważnego zadania ukazuje się po raz ostatni. Potem go już na kartach Biblii nie spotykamy i tylko pod koniec Joz odnajdujemy kronikarski zapis o tym, że pochowano go w Gibea, mieście jego syna Pinchasa, który też został jego następcą. Grecy umieścili go w swych synaksariach. Widnieje tam pod dniem 2 września. Koptowie tymczasem wspominają go w dniu 3 lipca.
Dobre zestawienie tekstów biblijnych (Wj, Lb) w DB 2 (1899), 1649 n. O kulcie chrześcijańskim cyt. w Bibl. Ss. 4 (1964), 985. - O ikonografii LCI 1 (1968), 598 oraz 6 (1974), 113.
Eleazar, uczony w Piśmie. Znamy go z 2 Mch 6, 18-31. Był już mężem dziewięćdziesięcioletnim, gdy Antioch IV Epifanes, chcąc siłą wprowadzić u Żydów obyczaje pogańskie, zmuszał go do publicznego spożycia wieprzowiny. Odmówił zdecydowanie, a kawał mięsa, wkładany mu siłą do ust, ostentacyjnie wypluł. Wzięto go wówczas na męki tympanonu, a potem, gdy zdecydowanie odmówił także symulowania, zsieczono i torturowanego rozerwano na strzępy. Stało się to może w obecności tyrana w Jerozolimie lub - co bardziej prawdopodobne - w Antiochii. Tak dał heroiczny przykład męstwa, wierności i bojaźni Bożej, którą głośno wyznał. Stał się autentycznym męczennikiem Starego Zakonu. Chrześcijaństwo, rychło wzbogacone własnymi męczennikami, nie mogło tej analogii nie dostrzec, toteż uczciło go homiliami Ojców oraz wspomnieniami liturgicznymi. W synaksarium konstantynopolitańskim widnieje pod dniem 1 sierpnia (razem z siedmioma Braćmi Machabejskimi).
Eleazar (Elzear), hrabia z Sabran i Ariano. Urodził się w r. 1286, zapewne w Ansouis, w Prowansji. Wychowywał go jego wuj Wilhelm, opat ze Saint-Victor w Marsylii. Potem poślubił o dwa lata starszą od siebie Delfinę z Signe, która skłoniła go do rezygnacji z pożycia małżeńskiego. Zdobył następnie zaufanie Karola II i Roberta I, królów Neapolu. Był też wychowawcą młodszych synów Karola. W r. 1312 wiódł na Rzym oddziały neapolitańskie, wysłane przeciw Henrykowi VII. O jego późniejszej karierze, śmierci w Paryżu (27 września 1323 r.) i kanonizacji mówiliśmy już, prezentując jego małżonkę. Eleazar wcielił w życie ideał chrześcijańskiego rycerza, który był dzielnym wodzem, ale też miłosiernym panem, zatroskanym o los nieszczęśliwych, oddanym pobożności, sposobnym do prowadzenia głębokich dyskusji teologicznych.