Eutymiusz

Imię pochodzenia greckiego o charakterze cognomen, złożone z elementów: eu- 'dobry' i -thymós 'uczucie, serce'. Zatem Eutymiusz to 'człowiek dobrego serca, uczuciowy'.

Odpowiedniki obcojęz. łac. Euthymius, gr. Euthýmios, fr. Euthyme, hiszp., wł. Eutimio.

Około dziesięciu świętych nosiło i czcigodnym czyniło to imię: męczennicy pierwszych wieków i wybitni biskupi oraz mnisi chrześcijańskiego Wschodu. Ukażemy tu czterech przedstawicieli ostatniej grupy.

Eutymiusz Wielki. Pochodził z Meliteny, stolicy Armenii Mniejszej. Wcześnie został sierotą. Wychowywał go wówczas wuj, który był księdzem. Sam nim został, gdy miał lat dziewiętnaście. W r. 405 udał się do Palestyny. Był tam najpierw uczniem anachoretów, potem przebywał w ławrze w Faran. Gdy następnie zdołał nawrócić plemię arabskich nomadów, z nimi wiódł życie koczownicze. Potem nad Morzem Martwym założył nową ławrę. Wywierał stamtąd wpływ na wszystkie klasztory palestyńskie. Przez wiele lat bronił ich przed infiltracją monofizytyzmu. Gdy cesarzowa Eudoksja poparła kandydaturę monofizyty Teodozjusza na opustoszałą stolicę jerozolimską, stanął na czele zdecydowanej opozycji. W końcu cesarzowa zmuszona była ustąpić. Żył odtąd w spokoju w swej ławrze. Tam też zmarł 20 stycznia 473 r., mając lat 97. Jego życie opisał Cyryl ze Scytopolis (BHG 647-648), a potem Szymon Metafrasta (ib., 649).

Eutymiusz, metropolita Sardes. Urodził się w r. 754 w Likaonii. Gdy w r. 787 zwołano do Nicei sobór powszechny, był już metropolitą Sardes w Azji Mniejszej. Na soborze często zabierał głos. Potem, prawdopodobnie w r. 798, stał na czele poselstwa wysłanego z Bizancjum do kalifa Bagdadu. Gdy mimo woli został wmieszany w bunt Bardanesa, zwanego Turkiem, zesłano go na wyspę Pantellarię, na jego zaś miejsce wybrano następcę. Wróciwszy z wygnania, osiadł w Opsikion. Leon V chciał go następnie osadzić na stolicy patriarszej. Gdy odmówił, znów musiał pójść na wygnanie. Spędził je na wysepce Thasos, na Morzu Egejskim. Cesarz Teofil, rozgniewany jego popularnością, kazał go następnie izolować na wysepce u brzegów Bitynii. Zmarł tam na skutek tortur 26 grudnia 831 r. Na Zachodzie wspominano go w dniu 11 marca.

Zob BHG 2145-2146 oraz Com. mart. rom. 93. Inne w DHGE 16 (1967), 74 lub w DSp 4 (1961), 1724.

Eutymiusz I, patriarcha konstantynopolitański. Urodził się około r. 834 w Seleucji Izauryjskiej (na poł.-zachód od Tarsu, w Azji Mniejszej). Wcześnie rozpoczął życie mnisze. Wiódł je w rozmaitych klasztorach Bitynii. Potem w stolicy został przełożonym klasztoru Psamathia. W czasie sporu cesarza Leona VI z Mikołajem I wyniesiono go na patriarszą stolicę. Zachował na niej niezależność sądu. W r. 912 został złożony z urzędu. Zmarł 5 sierpnia 917 r. Pozostało po nim nieco homilii o charakterze hagiograficznym.

Eutymiusz Hagioryta. Urodził się w r. 955 w możnej rodzinie gruzińskiej. W kilka lat później jego ojciec, Jan, został mnichem, najpierw w Tao-Klardzet'i, potem na górze Olimp w Bitynii. Tam dowiedział się, że syna wywieziono do Bizancjum jako zakładnika. Uzyskał wówczas jego zwolnienie, a następnie sam zajął się jego wykształceniem. Około r. 975 razem z nim przeniósł się na górę Athos. Tam zaangażował Eutymiusza do pracy translatorskiej. Językowi gruzińskiemu przyswojono dzięki temu ogromną ilość pism biblijnych, patrystycznych, dziełek duchownych, tekstów liturgicznych, kanonicznych, hagiograficznych itp. Zapewne Eutymiusz też przetłumaczył na grecki opowieść o Barlaamie i Joazafie. Niektórzy sądzą nawet, że sam skomponował tę legendę. W tym wszystkim nie był tłumaczem w dzisiejszym, ściślejszym tego słowa znaczeniu. Tłumaczone dzieła streszczał, amplifikował, przystosowywał do lektury w innym środowisku. W latach 1002-1016 kierował ponadto klasztorem Iviron. Zmarł 13 maja 1028 r.