Ewangeliści

Wymieniając charyzmaty św. Paweł wspomina także o charyzmacie ewangelisty (por. Ef 4, 11). Wyrażenie spotykamy ponadto w Dz 21, 8 i w 2 Tm 4, 5. Oznaczało misjonarza zobowiązanego do szerzenia i wyjaśniania Dobrej Nowiny - Ewangelii. Ewangelista nie utożsamiał się ani z apostołem, ani z pasterzem. Nie był wyposażony w powagę apostoła, który jako świadek nauczania i zmartwychwstania Pańskiego w przepowiadaniu zajmował miejsce pierwsze. Nie był też, jak pasterz, związany z jakąś gminą chrześcijańską. Wszystko to skoncentruje się z czasem w urzędzie biskupów. Natomiast posługiwanie się nazwą ewangelistów na oznaczenie autorów czterech kanonicznych ewangelii jest późniejsze. Z terminem znanym ze wskazanych przed chwilą tekstów nic wspólnego nie ma.

Czterech ewangelistów. Było to jednak określenie, które później mocno zakorzeniło się w tradycji, kulcie i ikonografii. Wpłynęły na to nie tylko upowszechniające się w Kościele przekonanie, że cztery są tylko kanoniczne ewangelie, ale również fascynujące wizje z Ez 1, 5-12 oraz z Ap 4, 6-8. Ojcowie, którzy te wizje, tłumacząc Biblię, odnajdywali, różnili się w interpretacjach, ale na ogół zgadzali się co do tego, że opisywane postacie oznaczają ewangelistów i obrazują cechy charakterystyczne ich pism. Za takie cechy niektórzy uważali zróżnicowane style, ale inni dopatrywali się ich w sposób daleko bardziej subtelny i głęboki. Lew miał tedy wyobrażać i symbolizować Marka, który na początku swej ewangelii pozwala usłyszeć -głos wołającego na pustyni: Przygotujcie drogę Panu-. Wół to Łukasz, który rozpoczyna od historii kapłana Zachariasza. Orzeł wieści i wyobraża Jana, który już na samym początku wznosi się wysoko, w regiony, w których można dostrzec genealogię Słowa. Człowiekiem jest Mateusz, bo zaczyna od człowieczej genealogii Chrystusa. Od V stulecia symbolika ta znajduje odzwierciedlenie na pomnikach chrześcijańskiej sztuki. Potem rozwija się intensywnie i przedziwnie. Staje się więc elementem rozmaitych kombinacji, których tu już streszczać nie możemy. Dodajmy tylko, że symbolami czterech ewangelistów chętnie przyozdabiano stalle, pulpity, a zwłaszcza ambony kościołów. Były ponadto punktami wyjścia dla teologicznych spekulacji.