Firmus

Imię łacińskie, genetycznie cognomen, którego podstawę stanowi przymiotnik firmus, -a, -um 'mocny, trwały, silny'. Od tego cognomen tworzono inne, takie jak Firmanus, Firminus, Firmina, Firminianus, Firminiana itp.

Odpowiedniki obcojęz.: łac., niem. Firmus, ros. Firm, Firmos.

W literaturze hagiograficznej pojawia się siedmiu świętych, którzy nosili to imię. Wystarczy tutaj wspomnieć dwóch:

Firmus i Rustyk, męczennicy. Czczono ich przede wszystkim jako swoich w Weronie, ale chodziło zapewne o dwóch męczenników afrykańskich. Firmus zginął w r. 250, za panowania Decjusza. Uwięziony w Kartaginie, zmarł we więzieniu, zamorzony głodem. Natomiast Rustyk wraz z 259 towarzyszami zginął w r. 259 w Lambezie (Lambaesis, Lamb-se, w Numidii). Gdy w V i VI stuleciu wielu katolików z Afryki uciekało przed prześladowaniami grożącymi im ze strony ariańskich Wandali, na drugi kontynent przenosili oni ze sobą kult swych męczenników. Z czasem taki właśnie kult przybierał charakter kultu miejscowego. Tak zapewne było też z kultem Firmusa i Rustyka. Bogate są też późniejsze dzieje tego kultu oraz jego wyrazy w sztuce, również w utworach wierszowanych. Cześć rozwijała się ponadto dzięki translacji. Natomiast późne legendarne Pasje z X stulecia kazały męczennikom polec w Weronie i to za Maksymiana (286-305). Skopiowane częściowo z opowiadań o męczennikach Naborze i Feliksie (BHL 6028-6029), Pasje te nie zasługują na wiarę. Wspomnienie Firmusa i Rustyka przypadało 9 sierpnia.

Firmus, biskup Thagaste (w Numidii). Znamy go wyłącznie ze wzmianki, jaką św. Augustyn zamieścił w swym traktacie De mendacio (CPL 303). Gdy przybyli do niego funkcjonariusze policji cesarskiej z zapytaniem, czy nie przechowuje poszukiwanego człowieka, odrzekł, że ani kłamać nie może, ani wydać nieszczęśliwca. Wiele za to zniósł. Stawiony w końcu przed oblicze cesarza, zdołał dla poszukiwanego uzyskać przebaczenie. Wszystko to mogło się dziać około r. 297, bo Maksymin Herkules kierował wówczas karną wyprawą do Kabylii. Nie istnieją natomiast jakiekolwiek ślady wczesnego kultu biskupa. Do Martyrologium Rzymskiego wprowadził go dopiero Baroniusz. Umieścił go pod dniem 31 lipca.