Franciszka
Jest to imię żeńskie utworzone od męskiego imienia FRANCISZEK.
W Polsce imię występuje w XIX w. w postaciach Frania, Franka (piosenki z przedmieść). Dziś nie jest ono zbyt częste, choć zdarza się u pokolenia starszego.
Odpowiedniki obcojęz.: łac. Francisca, ang. Frances, France, Francie, Fran, fr. Françoise, hiszp. Francisca, niem. Franziska, wł. Francesca, Franca.
Franciszki - niewiasty, które doczekały się czci należnej świętym, nie są tak liczne jak kanonizowani lub beatyfikowani mężczyźni, którzy nosili imię Franciszek. Mimo to Bibliotheca Sanctorum wylicza ich dwanaście. Tu przedstawimy cztery, z uwagi na kult lub epokę, w jakiej żyły, najbardziej interesujące, zaś dwie zamieszczamy pod innymi hasłami.
Franciszka Rzymianka. Urodziła się na początku 1384 r. w Wiecznym Mieście, w patrycjuszowskiej rodzinie Bussa de Leoni. Mając lat piętnaście, wydana została za Wawrzyńca di Ponziani, gwelfa czynnego pośród niepokojów i walk tego czasu. W r. 1409 jego pałac zrujnowały oddziały Władysława, króla Neapolu, natomiast w r. 1413 musiał uchodzić z miasta, pozostawiając majątek i interesy swej młodej żonie. Pełna energii i zaradności, od najmłodszych lat przejawiała skłonność do umartwień i gorliwej troski o biednych i chorych. Zasłynęła z tej dobroczynności zwłaszcza w czasie epidemii, która niszczyła Rzym w latach 1413-1414. Jej przykład pociągnął do charytatywnej pracy inne rzymskie matrony. Porozumiawszy się ze sobą, utworzyły w r. 1425 stowarzyszenie o zupełnie innym charakterze niż dotychczasowe zakony żeńskie. Nie żyły w klauzurze, trudniły się natomiast gorliwą działalnością charytatywną na zewnątrz. Ale nie odstępując zbytnio od dotychczasowych norm prawnych, afiliowały się jako oblatki do benedyktyńskiej kongregacji oliwetanów, ze względu zaś na swoją pierwszą siedzibę zwane były oblatkami z Tor de' Specchi. Zaaprobował je w r. 1433 Marcin V. Franciszka dołączyła do nich, gdy straciwszy wprzód dzieci, w r. 1436 ponadto owdowiała. Nie przerwała teraz bynajmniej swej charytatywnej działalności. Równocześnie starała się wpłynąć uspokajająco na konflikty rozdzierające Kościół. Dlatego zaliczono ją do grupy niewiast, do której należą także dwie inne święte tych czasów: Katarzyna ze Sieny oraz Brygida Szwedzka. Była zresztą, jak one, ubogacona darami mistycznymi. Niestety, nie pozostawiła żadnych pism i dlatego pod tym względem znana jest jedynie z biografii J. Mattiottiego, ta zaś z punktu widzenia teologicznego nastręcza poważne trudności (zstąpienie do piekła, odraza do małżeństwa itd.). Nie umniejsza to świętości Franciszki, o której świadczą przede wszystkim czyny jej niestrudzonej miłości, ascezy i wyrzeczenia się siebie. Zmarła w dniu 9 marca 1440 roku. Kanonizował ją Paweł V w roku 1609.
Franciszka d'Amboise. Urodziła się 9 maja 1427 r. w Thouars jako córka Ludwika, wicehrabiego d'Amboise, i Marii de Rieux. Mając cztery lata oddana została na wychowanie do swej przyszłej teściowej, księżny Joanny Francuskiej, siostry Karola VII i żony księcia Bretanii, Jana V. Małżeństwo z ich synem Piotrem II zawarto prawdopodobnie w grudniu 1442 r. Nie było chyba udane, bo Piotr był człowiekiem zamkniętym, lękliwym, chorym i skrajnie zazdrosnym. Gdy w r. 1450 została księżną Bretanii, zdobyła okazje do intensywnego praktykowania miłosierdzia, cierpliwości i taktu. Poddani mówili potem, że były to -czasy dobrej księżnej-. Dzieci nie miała. W r. 1457 owdowiała. Próbowano ją znów wyswatać, a nawet w przemyślny sposób porwać, ale zdecydowanie oparła się tym zakusom. Przez jakiś czas żyła podobno u klarysek, ale przez wzgląd na zdrowie opuściła to zgromadzenie. W r. 1459 zetknęła się z bł. Janem Soreth, generałem karmelitów, który mówił jej o żeńskiej gałęzi zakonu i planach jego rozkrzewiania. W cztery lata później w okolicach Vannes powstała fundacja, do której Franciszka wstąpiła w r. 1468. Stawszy się soeur Françoise, humble ancelle de Ihesucrist, wcześnie obrana została przeoryszą. W 1476 wyjechała z jedenastoma siostrami na założenie nowej fundacji do Nantes. Tam także została przeoryszą. Zmarła 4 listopada 1485 r. W r. 1793 relikwie sprofanowano. Kult zaaprobowano w r. 1863.
Franciszka Anna od Matki Boskiej Bolesnej Cirer y Carbonell. Urodziła się 1 lipca 1781 r. w Sancellos, na Majorce, w skromnej rodzinie wieśniaczej. Wcześnie poczuła się powołaną do życia zakonnego, ale jej ówczesny kierownik duchowny poradził jej, aby na miejscu zajęła się sierotami i ubogimi. Przez długie lata oddawała się z poświęceniem tym posługom. Do swej pracy pozyskała z czasem towarzyszki. Szerzyła wśród nich duchowość, która przypominała tę, jaka dzięki Wincentemu de Paul i Ludwice de Marillac właściwa była szarytkom. W r. 1851 biskup Majorki zezwolił im na przywdzianie habitu i prowadzenie życia wspólnego. Tak to powstała nowa społeczność zakonna, która za patronkę obrała sobie Matkę Boską Bolesną. Franciszka Anna zmarła cztery lata później, w dniu 25 lutego. Jan Paweł II beatyfikował ją w r. 1989.
Franciszka Ksawera Cabrini. Urodziła się 15 lipca 1850 r. w Sant'Angelo Lodigiano, w Lombardii. Po odbyciu studiów nauczycielskich przez dwa lata (1872-1874) pracowała w szkole w Vidardo. W tym czasie dojrzało jej powołanie zakonne, jednakże z powodu słabego zdrowia kilkakrotnie odmawiano jej przyjęcia. Pracowała więc tymczasem w Casa della Provvidenza w Codogno. Wreszcie w r. 1880 z siedmioma towarzyszkami tej pracy założyła zgromadzenie misjonarek Najśw. Serca Jezusowego. Początkowo wzrastało ono powoli. W r. 1887 Franciszka otwarła dom w Rzymie i przed ołtarzem św. Franciszka Ksawerego złożyła ślub udania się na Wschód. Wkrótce zetknęła się z biskupem Placencji, Scalabrinim, który wskazał jej inne pole pracy: wśród włoskich emigrantów za oceanem. Zachęcona przez samego Leona XIII, wyjechała zatem w roku 1889 do Stanów Zjednoczonych. Wracała potem do Europy, by zdobyć nowe kandydatki. Dzięki temu założyła w Ameryce wiele domów swego zgromadzenia, które w r. 1907 zatwierdzone zostało przez Stolicę Świętą. Franciszka oparła je na duchowości ignacjańskiej, niemniej nadała mu równocześnie rysy własnej osobowości, przenikniętej duchem wiary i pełną gotowością misjonarską. Zmarła 22 grudnia 1917 r. w Chicago. Kanonizował ją w r. 1946 Pius XII, który także w cztery lata później ogłosił ją patronką emigrantów. Jej święto obchodzono przez pewien czas 13 listopada (1961-1969).