Hildegarda

Jest to imię żeńskie pochodzenia germańskiego. Złożone jest z elementów: hild- 'walka, bitwa' i -garden 'bronić, otoczyć' (por. ang. garden 'ogród'). Całość interpretować można jako 'ta, która broni się otoczona w walce'.

Imię to należy do dość licznej grupy imion germańskich zawierających element hild-, np. Hildegunda, Mathilda. Ten właśnie element bywa też traktowany jako imię skrócone Hilda (niem. Hilde) od Hildegardy i Hildegundy.

W Polsce imię szerzej nie występuje.

Odpowiedniki obcojęz.: łac. Hildegardis, Hildegarda, ang. Hildegarde, Hilda, fr. Hildegarde, niem. Hildegard, Hildegardis, Hiltgarten, Hilda, Hilde, wł. Ildegarda, Ilda.

Święte pojawiające się w wykazach pod tym imieniem nie są liczne. Spotykamy tam właściwie dwie tylko postacie: czczoną jako błogosławioną drugą żonę Karola Wielkiego oraz benedyktyńską ksienię z Bingen, która nie była formalnie kanonizowana, ale wpisana do martyrologium, uchodzi powszechnie za świętą. Obydwie tu prezentujemy:

Hildegarda, cesarzowa. Urodziła się około 758 r. w możnej rodzinie szwabskiej, nazywanej domem Udalryków. W r. 771 poślubił ją jako swą drugą żonę Karol Wielki. Ponieważ córkę Dionizego, króla Longobardów, którą poślubił o rok wcześniej, cesarz odesłał ojcu, niektórzy uważali, że jego drugie małżeństwo nie jest ważne. Hildegarda zjednała sobie cały dwór. Cesarzowi urodziła czterech synów i pięć córek. Gdy o pierwszych chodzi, wypada wyliczyć: najstarszego Karola (772-811), który był królem we wschodniej Francji; Pepina (776-810), który został królem Italii; Ludwika Pobożnego, który był najpierw królem Akwitanii (781), a w r. 814 wstąpił na tron po ojcu; wreszcie jego brata bliźniaka, Lotara, który zmarł w r. 780. Te czasowo bardzo bliskie macierzyństwa wyczerpały niewątpliwie organizm popularnej cesarzowej. Zmarła w Diedenhofen pod Metzem w dniu 30 kwietnia 783 r., mając zaledwie lat dwadzieścia sześć. Między innymi pozostawiła po sobie pamięć hojnej fundatorki i protektorki kościołów. Zachowało tę pamięć zwłaszcza opactwo w Reichenau, które wspomagała razem ze swym bratem, margrafem Geroldem, podobnie jak fundacja Św. Arnulfa w Metzu, gdzie ją pochowano. Jej epitafium ułożył Paweł Diakon. Najgorliwiej jednak przyznawało się do niej opactwo w Kempten, które też później postarało się o część jej relikwii. Imieniem błogosławionej sygnowano liczne fałszywe dyplomy.

Hildegarda z Bingen. Urodziła się w r. 1098 jako córka hrabiego Hildeberta z Bermersheim (Hesja). W ósmym roku życia powierzono ją benedyktynkom na Disibodenbergu, gdzie wpływ na jej duchowe i umysłowe urobienie wywierała przede wszystkim bł. Juta ze Sponheim. Gdy ta w r. 1136 zmarła, Hildegardę wybrano na ksienię zgromadzenia. W r. 1147 założyła nowy dom zakonny na Rupertsbergu, niedaleko Bingen, i tam przeniosła się z całą społecznością sióstr. Później (1165) założyła ponadto bliźniaczy klasztor w Eibingen, niedaleko Rüdesheim. Gdy dodamy do tego, że mniszka odbyła wiele podróży - do Lotaryngii, Kolonii, Szwabii, w dół Renu itd. - zrozumiemy, jak wielka była jej aktywność i niespożyta energia. Nie to jednak stanowi cechę charakterystyczną tej zakonnicy, która zawsze była słabego zdrowia i ciągle chorowała. W zakresie darów naturalnych znamionowała ją przede wszystkim wyjątkowa wrażliwość w odczuwaniu sił fizycznych i biologicznych. Stąd też jej wyjątkowe uzdolnienia lecznicze. Najbardziej jednak znamiennym dla jej osobowości był nadprzyrodzony dar wizji, który posiadała od wczesnej młodości i który sprawił, że stała się prawdziwą prorokinią wieku pełnego rozmaitych napięć. Owocem tych proroczych wizji stała się duchowa trylogia pozostawiona przez Hildegardę na piśmie: Sci vias (skrót od Scito vias Domini = Poznaj drogi Pańskie), Liber vitae meritorum oraz Liber divinorum operum. Dochodzą do tego listy oraz kilka mniejszych pism, że wymienimy jeszcze Objaśnienie Reguły św. Benedykta. Osobną grupę stanowią dzieła, które nie miały tego wizjonerskiego charakteru. Najsławniejszym pośród nich stał się Liber subtilitatum naturarum creatarum, dziełko z dziedziny medycyny ludowej (farmakopia i terapeutyka), które przyniosło Hildegardzie zaszczytną nazwę pierwszej niewiasty pośród lekarzy i przyrodników Niemiec. Wizjonerka-lekarka zmarła 17 września 1179 r. Jej życiorys, napisany przez Guiberta z Gembloux, zachował się jedynie we fragmentach. Proces kanonizacyjny, rozpoczęty w r. 1227, dokończony nie został. Mimo to wpisano ją do martyrologium jako świętą i w diecezjach niemieckich obchodzono jej liturgiczną pamiątkę. W ostatnim czasie zainteresowali się nią uczeni, zwłaszcza historycy nauk medycznych i przyrodniczych. Podejmuje się też nowe wydania jej pism.