Melchizedek

Imię biblijne pochodzenia hebrajskiego Malki-sedeq 'mój król jest sprawiedliwością'. Znamy je z Biblii (Rdz 14, 17-20), z dziejów Abrahama. Spotkanie Abrahama z królem Szalemu jest tematem mozaik w bazylikach rzymskich, w Rawennie, a także tematem wielu obrazów, m.in. pędzla Rafaela, Tintoretta i Rubensa.

Odpowiedniki obcojęz.: łac., ang., fr., niem. Melchisedech.

Melchizedek z Księgi Rodzaju. Pojawia się przede wszystkim w czternastym rozdziale tej starobiblijnej księgi, a rozdział nie przystaje do żadnej z tradycji kształtującej Pięcioksiąg. Melchizedek jest tam głową plemienia nomadów, które broni osiadłych sąsiadów przed najazdem obcych. Odwdzięczają się darami w naturze. Jest zarazem królem i kapłanem, to zaś doskonale przystaje do obyczajowości kananejskiej. W czasach królewskich, zainicjowanych panowaniem Dawida, postać króla-kapłana, związanego z Abrahamem, posłużyła do uzasadniania królewskich uprawnień w zakresie kultu religijnego (por. 2 Krl 8, 18; 2 Krn 26, 16-20 oraz Ps 110, 4). Później Szalem było pojmowane jako nazwa Jerozolimy w rozumieniu Ps 76, 3. Teksty rabinistyczne zmierzały z kolei do interpretacji alegorycznej, opartej na nadziei przeniesienia kapłaństwa. Nieco inaczej było u Greków i u Filona. Natomiast esseńczycy dopatrywali się w Melchizedeku wodza dobrych aniołów. W Liście do Hebrajczyków staje się figurą Jezusa Chrystusa, który dopiero co objawił się ludzkości. Autor zwraca uwagę na podobieństwo imienia, tytułu, braku genealogii, tego, że równocześnie jest w ciele i historii oraz jako Syn Boży ponad wszystkim (5, 6; 7, 1-28). Jezus jest nowym Melchizedekiem, który odnawia epokę przedabrahamową, a zarazem tworzy religię uniwersalną. Wszystko to Ojcowie, od św. Ireneusza i św. Cypriana poczynając, na rozmaity sposób komentują i rozwijają. W Melchizedekowym chlebie i winie dopatrują się zapowiedzi Eucharystii. Znajdzie to swoje echo w modlitwie eucharystycznej, nazywanej Kanonem Rzymskim. Może z uwagi na to codzienne wspominanie nie umieszczono Melchizedeka w Martyrologium Rzymskim. W synaksarium etiopskim znajduje się pod dniem 26 sierpnia. W kilku innych martyrologiach wraz z niektórymi świętymi Starego Testamentu wspominany był 25 marca. Poczynając od słynnych mozaik w Rawennie (VI w.), zajmował też poczesne miejsce w ikonografii chrześcijańskiej.