Prudencjusz

Jest to imię pochodzenia łacińskiego, genetycznie cognomen utworzone od imienia Prudens, powstałego od przymiotnika prudens 'roztropny, doświadczony'. Obok formy męskiej była też u Rzymian w użyciu żeńska forma tego imienia - Prudentia. Z okresu późnego cesarstwa znany jest poeta chrześcijański Aurelius Prudentius Clemens (348-405).

W Polsce imię to jest znane, ale nigdy nie osiągnęło większej popularności.

Odpowiedniki obcojęz.: łac. Prudentius, fr. Prudent, Prouent, Prudence, hiszp. Prudencio, ros. Prudentij, wł. Prudenzio.

W literaturze hagiograficznej spotykamy co najmniej czterech Prudencjuszów. Nie wszyscy z podobną wyrazistością wyłaniają się z pomroki zamierzchłych czasów. Jeden z nich, rzekomy biskup w Atino, wspominany 1 kwietnia, wydaje się nawet późnym wymysłem lokalnej wyobraźni; tego więc tutaj pominiemy. Trzem innym poświęcamy krótkie informacje.

Prudencjusz, męczennik czczony w B-ze. O czasie, w którym żył, i o okolicznościach jego męczeństwa nic nie wiemy. Biskup Gilon z Langres przeniósł w 883 r. jego relikwie do opactwa w B-ze (dziś diecezja Dijon). W początkach XII w. mnich Teobald skomponował jego Vita, ale jest ona najzupełniej legendarna. Wedle tego żywota Prudencjusz był archidiakonem w Narbonne. Jego wspomnienie obchodzono 6 października.

Prudencjusz, biskup Tarazony. Znamy go z późnych ksiąg liturgicznych oraz z dokumentów, które z wielu względów nie zasługują na szczególną uwagę. Miał być synem możnej rodziny. Św. Saturiusz miał go zaprawiać w życiu eremickim. Potem przybył do Calahorry i zasłynął ze swych kazań oraz z daru czynienia cudów. W Tarazonie powołano go do kapituły, potem obrano biskupem. Gdy zmarł, pochowano go w pobliżu Logro-o, gdzie później, przed 950 r., powstało opactwo. Część relikwii przeniesiono do Najery. Wspominano go w dniu 28 kwietnia.

Prudencjusz z Troyes. Pierwotnie nosił imię Galindo. Pochodził z Hiszpanii, prawdopodobnie z rodu Aznarów, który osiedlił się w Gaskonii i zdobył tam niemałe znaczenie. Za Ludwika I Pobożnego był Prudencjusz na dworze kapelanem i wówczas to zapewne dla cesarzowej Judyty ułożył Florilegium z psalmów. Od r. 835 do śmierci kontynuował Annales Bertiniani, bezstronne i cenne dla poznania tamtych czasów. W r. 843 został biskupem w Troyes. Wkrótce też na zlecenie Karola II Łysego wizytował wraz z biskupem Lupusem z Ferri-res-en-Gâtinais klasztory, ale po r. 853 przeszedł na stronę przeciwników króla i Hinkmara z Reims. Jego usiłowania, aby przezwyciężyć przywileje poszczególnych kościołów, rozbiły się o opór tych dwóch osobistości. Potem włączył się w spory o predestynację i broniąc skrajnie augustyńskiej pozycji, wystąpił przeciw Gotschalkowi i Rathramnusowi. Zachęcony przez arcybiskupa Wanilo z Sens, zwalczał następnie Jana Szkota Eriugenę i jego filozoficzne spekulacje. Wystąpił również przeciw czterem tezom, których podpisanie na synodzie w Quierzy (853) było dziełem Hinkmara. Broniąc własnego stanowiska Prudencjusz powołał się na Izydora z Sewilli. Przyznać jednak trzeba, że głosił niektóre błędne poglądy, które później potępione zostały jako jansenistyczne. Żeby to należycie ocenić, pamiętać trzeba o tym, jak wielkim autorytetem był wówczas Augustyn i w jaki sposób go interpretowano. Prudencjusz zmarł 6 kwietnia 861 r. W Troyes czczony był zawsze jako święty.

Wydania pism, ich omówienie i inne w DSp 12 (1986), 2491 n., a także w Catholicisme 12 (1990), 155 n.