Remigiusz
Imię pochodzenia łacińskiego: Remigius, genetycznie cognomen utworzone od słowa pospolitego remigium, -ii 'wiosło'. Remigius to pierwotnie 'wioślarz'.
W języku polskim imię to otrzymało końcówkę -iusz, jak wiele zapożyczonych imion łacińskich na -ius, np. Wergiliusz (Vergilius), Owidiusz (Ovidius) itp. Pojawiło się ono dość późno, dopiero w wieku XVII, i nigdy nie zyskało wielkiej popularności.
Odpowiedniki obcojęz.: łac. Remigius, fr. Rémy, Rémi, Ramey, Ramezy, Rem-ze, Rhémy, Romie, Romme, niem. Remigius, Rehm, Remeis, Mieg, wł. Remigio.
W literaturze hagiograficznej odnaleźć można sześciu świętych lub błogosławionych o tym imieniu. Pięciu z nich było biskupami, a czterech reprezentowało ponadto wczesny episkopat Galii. Szóstym był męczennik z 1900 r., ale o nim wystarczająco wspominaliśmy pod hasłem Ignacy Mangin i tow.
Remigiusz (Remediusz) z Reims. Urodził się około r. 436 w okolicy Laon, w galloromańskiej rodzinie o pewnym znaczeniu. Matką jego była św. Cilinia, a bratem Pryncypiusz ze Soisson. Nie jedyne to zresztą więzy pokrewieństwa łączące go ze świętymi tych czasów. Wykształcenie, jakie otrzymał, zapewniło mu poważną pozycję wśród ówczesnego kleru, tak że w bardzo młodym wieku (niezgodnie z kanonami) objął biskupstwo w Reims (458). Gdy na tron wstąpił Chlodwig I, Remigiusz złożył mu gratulacje i życzenia, zachęcając także do współpracy z biskupami i poszanowania dóbr kościelnych. Największym jednak osiągnięciem Remigiusza był chrzest Chlodwiga, który odbył się na Boże Narodzenie 498 r. (496, 506-). Remigiusz rozpoczął równocześnie dzieło intensywnej chrystianizacji Franków. W związku z tym powstają nowe biskupstwa w Arras, Laon, Thérouanne oraz Tournai-Cambrai. W r. 514 odbył się synod, któremu prawdopodobnie przewodniczył. Dzieł literackich nie tworzył. Pozostały jednak po nim cztery listy oraz Testament (interpolowany). Zmarł około r. 533 w Reims. Niepewna jest też data dzienna. Martyrologia wspominały świętego w rozmaitych terminach (13 i 15 stycznia, 1 października, 30 grudnia itd.), co stwarza dodatkową trudność w określeniu dnia śmierci. Nowe Martyrologium Rzymskie przyjęło datę 13 stycznia. Kult Remigiusza był w średniowieczu bardzo żywy. Relikwie spoczywały od r. 1049 w opactwie jego imienia, później przeniesiono je do katedry w Reims. Dedykowano mu wiele kościołów we Francji i w Niemczech. Czczono go także w średniowiecznej Polsce. Na Zachodzie miesiąc październik nazywano nawet miesiącem Remigiusza. Powstało też kilka wczesnych jego biografii. Pierwotna Vita zaginęła. Niewielką wartość ma utwór z VIII w., przypisywany mylnie Wenancjuszowi Fortunatowi. W r. 878 trzeci utwór tego typu napisał biskup Hinkmar z Reims.
Remigiusz (Remediusz), biskup Rouen. Był bratem Pepina Krótkiego, a na stolicę arcybiskupią wstąpił w 755 r. Objął ją po Reginfrydzie, którego z niej usunięto. Już to nasuwa myśl o nieładzie, jaki zastał w stosunkach kościelnych. O nim jednak zachowały się jak najlepsze wspomnienia. W 760 r. spełniał u papieża Pawła I i Dezyderego, króla Longobardów, misje polityczne. Dla wprowadzenia śpiewów gregoriańskich ściągnął z Rzymu Symeona, kierownika szkoły kantorów. Swoich mnichów wysłał zaś do Rzymu, aby tam uzupełniali wykształcenie. W 765 r. wziął udział w synodzie w Attigny. Zmarł 19 stycznia około 771 r.
Remigiusz, biskup Strasburga. Był synem hrabiego Alzacji, Hugona. Wcześnie oddano go na wychowanie do klasztoru pod Colmarem. Został tam potem opatem, a około 770 r. powołano go na stolicę biskupią do Strasburga. Gdy odbywał pielgrzymkę do Rzymu, podarował mu Hadrian I relikwie -świętej Zofii i jej córek, Wiary, Nadziei i Miłości-. W 777 r. ufundował w Eschau klasztor dla kanoniczek. W rok później sporządził testament, w którym wszystkie swe dobra ofiarował Matce Najśw. Zmarł 20 marca 783 r. Pochowany został w Eschau. Na początku XVI w. Leon X zaaprobował jego kult.
Remigiusz, biskup Lyonu. O jego pochodzeniu i karierze przed objęciem stolicy biskupiej nic nie wiemy. Sakrę przyjął w 852 r. z inicjatywy cesarza Lotara. Od początku dążył do odzyskania dóbr, które biskupom zagarnięto albo w związku z najazdami Saracenów, albo na skutek zachłanności feudałów. Zaangażował się też w spór, który rozgorzał w przedmiocie nauki o predestynacji. W 855 r. uczestniczył w Valence w synodzie, który miał odrzucić pretensje Hinkmara z Reims. W cztery lata później był na synodzie w Savonni-res, który nazwano Tullense primum. Wziął również udział w następnym, obradującym w Tusey, a nazwanym Tullense secundum (860). Tam to właśnie zakończono kontrowersje, wywołane wystąpieniem mnicha Godeskalka. Jedenaście lat później był jeszcze w Douzy, gdzie biskupi obradowali nad sprawą rozwodową Lotara II. Mimo tej synodalnej aktywności Remigiusz nie był chyba w pełnym tego słowa znaczeniu teologiem. Zasłużył się raczej jako administrator. Nie pozostawił też niczego na piśmie. To, co mu przypisywano, wyszło spod pióra jego diakona Florusa. Zmarł 28 października 875 r. Jego relikwie odnaleziono w 1287 r. Potem wspominano go 29 października. Od 1982 r. razem z innymi świętymi diecezji wspominany jest 8 listopada.
Źródła i literatura w Catholicisme 12 (1990), 864 n. lub w Bibl. Ss. 11 (1968), 103 n.
Remigiusz, biskup Lincoln. Przebywał jako mnich w Fécamp, gdy Wilhelm Zdobywca wybierał się na podbój Anglii. Towarzyszył potem energicznemu władcy i był u jego boku w czasie bitwy pod Hastings. Po zwycięstwie został biskupem w Dorchester, przy czym dość dyskusyjna była kanoniczność jego wyboru. Mówiono nawet wówczas o symonii. W każdym razie za sprawą Lanfranka, a potem także synodu w Windsorze (1072) sytuacja została uzdrowiona. Zaraz na początku Remigiusz przeniósł swą stolicę do Lincoln. Wcześniej jeszcze udał się z Lanfrankiem do Rzymu. Arcybiskupowi towarzyszył też w czasie jego drugiej podróży do papieskiej stolicy (1076). W Lincoln wybudował katedrę, wzorowaną na katedrze w Rouen. Konsekrowano ją w maju 1092 r. Biskup zmarł kilka dni wcześniej. Pochowano go w nowej świątyni, przed ołtarzem Świętego Krzyża. W XII i XIII w. wiele pisano o cudach dokonanych za jego wstawiennictwem. Wspomnienie obchodzono 7 maja.