Teodora
Jest to żeńska forma imienia TEODOR. Nosiła je m.in. Teodora (ok. 497-548), cesarzowa bizantyjska, od r. 527 żona cesarza Justyniana Wielkiego.
W Polsce jest to imię rzadkie.
Odpowiedniki obcojęz.: łac. Theodora, fr. Théodora, Dora, hiszp. i wł. Teodora, ros. Fedora, ukr. Fedora, Todora.
W synaksariach i martyrologiach spotykamy ponad dziesięć świętych niewiast, które nosiły to imię. Uwzględnimy z nich osiem, pomijając te, które dla badaczy są jak pura nomina, imiona pozbawione bliższych określeń czy wiadomości.
Teodora, męczennica rzymska. Mówią o niej legendarne Passio Alexandri, Eventii et Theoduli oraz Passio Balbinae. Miała być siostrą męczennika Hermesa. Za cesarza Aureliana została rzekomo ścięta. Pochowano ją na cmentarzu przy Via Salaria. W pierwotnych zapisach i pomnikach wczesnej liturgii jej nie było. Dopiero Ado umieścił ją w swym martyrologium pod dniem 1 kwietnia. Stamtąd przeszła do Martyrologium Rzymskiego. Jest to wspomnienie historycznie nie umotywowane.
Teodora, matrona rzymska. Ona także nie widniała we wczesnych zapisach martyrologicznych. Baroniusz odnalazł ją w Passio Abundii, Abundantii, Marciani et soc. i umieścił w swym martyrologium pod dniem 17 września. W jej domu rzekomo aresztowano wspomnianych męczenników. Ona podobno pochowała ich potem na cmentarzu ad clivum cucumeris oraz w swej posiadłości przy Via Flaminia. Wiemy jednak, że wspomniana pasja ułożona została raczej dla wzbudzenia ciekawości i pobożności, nie zaś dla ukazania historycznej prawdy.
Teodora i Didymus, męczennicy. Według opisu męczeństwa, którego znawcy przedmiotu nie uważają za zbyt wiarogodny, Teodora pochodziła ze znakomitej rodziny aleksandryjskiej. Dziewictwo swe ofiarowała Bogu. Gdy wybuchło prześladowanie dioklecjańskie, zamknięto ją w domu rozpusty. Wówczas przybył do niej w przebraniu żołnierskim młody chrześcijanin Didymus, zamienił z nią ubiór i w ten sposób umożliwił jej ucieczkę. Passio mówi w dalszym ciągu o przesłuchaniu Didymusa i jego męczeństwie; późniejsza wersja dołącza także opowieść o śmierci Teodory. W sumie sprawia to wrażenie opowiadania o charakterze czysto legendarnym, a jest to tym bardziej prawdopodobne, że podobny motyw spotykamy w wielu innych przekazach. Niemniej o Teodorze mówili tacy pisarze, jak Euzebiusz z Emesy oraz Ambroży z Mediolanu. Pierwszy zlokalizował jej męczeństwo w Aleksandrii, drugi w Antiochii, przy czym nie wymienił imienia Teodory. Martyrologium Rzymskie wspominało męczenników w dniu 28 kwietnia.
Teodora, pokutnica z Aleksandrii. Także i ona jest bohaterką hagiograficznego romansu. Była jako mężatka zbyt ustępliwa wobec jakiegoś admiratora, dlatego dla ukarania samej siebie obcięła włosy, przywdziała męski strój i wstąpiła pod Aleksandrią do społeczności mnichów. Przez osiem lat spełniała tam najskromniejsze posługi. Została potem oskarżona o to, że jest ojcem jakiegoś nieślubnego dziecka. Nie broniła się i wzięła chłopca na wychowanie. Gdy dorósł, został opatem w jakimś klasztorze. Cała zaś prawda o Teodorze wyszła na jaw dopiero po jej śmierci. Wszystko dziać się miało w czasach cesarza Zenona (+ 491). Zachowała się aramejska opowieść o Teodorze, a obok niej wersje greckie i łacińskie. Nie jest rzeczą wykluczoną, że inspiracją były tutaj niektóre z Apoftegmatów. Wspomnienie bohaterki obchodzono 10, 12 lub 17 lipca. W synaksariach oraz w Martyrologium Rzymskim widnieje pod 11 września.
Teodora z Cezarydy (ap- Kaisarídos). Była długo oczekiwaną, wyproszoną u Matki Boskiej i św. Anny córką patrycjusza Teofila i jego żony Teodory. Wychowywała się w klasztorze Rhigidion. Za cesarza Leona III Izauryjczyka (716-740) mimo jej oporów wydano ją za cezara Krzysztofa. Cenionego przez się dziewictwa nie utraciła, bo w noc poślubną nastąpił nagły atak -Scytów- (Bułgarów), a mąż wezwany do boju, zginął. Uszła wtedy do klasztoru i na powtórne małżeństwo z młodszym bratem poległego nie przystała. Długie lata przeżyła w celi zakonnej, praktykując radykalną ascezę i oddając się bogomyślności. Zmarła około 775 r. W synaksariach wspominano ją pod dniem 29 grudnia.
Teodora II, cesarzowa. Urodziła się około r. 810 w Elissie, w Paflagonii. W r. 830 poślubiła cesarza Teofila. Dla czci obrazów nie zdołała go pozyskać. Gdy jednak po jego śmierci (842) objęła rządy regencyjne w imieniu trzyletniego syna Michała, wezwała z wygnania prześladowanych uprzednio wyznawców, a sprzyjającego obrazoburstwu patriarchę Jana Grammatikosa zastąpiła Metodym I. W r. 843 zwołała do Konstantynopola synod, który potwierdził uchwały soboru nicejskiego drugiego i ustanowił Święto Prawowierności. Przeprowadziła następnie wymianę jeńców z Bułgarami i tak utorowała drogę do ich nawrócenia. Starała się też pozyskać paulicjan (sektę o charakterze manichejskim) dla prawowierności, ale próbowała to osiągnąć częściowo siłą. W ogólności rządy jej były mądre i energiczne. Wspierali ją w tym logoteta Teoktyst, jej stryj Manuel oraz jego brat Bardas. Bardas jednak miał zły wpływ na jej syna i odwiódł go od matki. Toteż gdy w r. 856 Michał III, zwany potem Opilcą, objął osobiste rządy, Teodora musiała opuścić dwór i zamieszkać z córkami na uboczu. Patriarcha Ignacy, który nie chciał wówczas wręczyć jej welonu zakonnego, został z kolei skazany na wygnanie. Papież Mikołaj I napisał do Teodory list pocieszający. Zmarła 11 lutego 867 r.
Teodora z Tesaloniki. Urodziła się około 812 r. na jednej z wysp Morza Egejskiego. Na skutek ciągłych napadów pirackich uszła później z mężem do Macedonii. Gdy owdowiała, razem z córką wstąpiła do klasztoru pod wezwaniem św. Szczepana. Zasłynęła z cnót i zdziałanych za jej przyczyną cudów. Cudowną woń miały także wydawać jej relikwie. Jeszcze kapucyn Robert z Dreux, który dotarł do Tesalonik w 1669 r., świadczył o tej właściwości. Teodora zmarła w 892 r. Synaksaria wspominały ją w rozmaitych dniach: 1 lub 5 kwietnia, 24 marca, 29 lub 30 sierpnia.
Teodora z Rossano. Urodziła się około 900 r. w Rossano, w Kalabrii, jako córka skromnego małżeństwa, Euzebiusza i Rozalii. Wcześnie zdecydowała się oddać na służbę Bogu. Habit mniszek przywdziała w klasztorze w Arenario, który pozostawał pod duchową opieką św. Nila. Dawała przykład wielkiego umartwienia i pobożności. Gdy św. Nil zakładał klasztor pod wezwaniem św. Anastazji, jej powierzył kierownictwo. Rządziła z wielką roztropnością. Zmarła 19 lipca lub 28 listopada 980 r. Z czasem jej żywy kult przygasł, poszedł niemal w zapomnienie.