Teoktysta

Imię pochodzenia greckiego, żeński odpowiednik męskiego TEOKTYST.

Odpowiedniki obcojęz.: łac. Theoctista, gr. Theoktíst-.

Bizantyńczycy wymieniali trzy święte niewiasty tego imienia. Ale matka świętych Teodora Studyty i Józefa z Tesaloniki nigdy nie została wprowadzona do liturgii, por. LThK 10 (1965), 57; natomiast jedna z czterech niewiast, wspominana pod tym imieniem w dniu 31 stycznia, jest postacią z legendy o Cyrusie i Janie, męczennikach aleksandryjskich. Do omówienia pozostaje jedynie trzecia:

Teoktysta z Lesbos. Pochodzić miała z Methymny, miejscowości położonej na wyspie Lesbos. Razem z innymi uprowadzono ją stamtąd w czasie jednego z napadów arabskich. Udało się jej wymknąć, gdy napastnicy zatrzymać się musieli na wyspie Paros. Uszła wówczas w las i tam przez trzydzieści pięć lat wiodła życie pustelnicze. Odkrył ją pewien myśliwy, któremu opowiedziała swe dzieje i który za następnym przybyciem na wyspę obiecał przynieść jej Komunię św. Wkrótce po jej przyjęciu Teoktysta wyzionęła ducha. Ciała nie odnaleziono. Wszystko to z pewnym talentem opisał Nicetas Paflagończyk, a spopularyzował Metafrastes. Legenda zdobyła sobie duże wzięcie, Teoktystę zaś pod dniem 8 lub 10 listopada wpisano do synaksariów. Nie spostrzeżono się, że legenda była -unowocześnioną- i zmodyfikowaną repliką legendy o Marii Egipcjance.