Tychon

Imię pochodzenia greckiego Tychón, od wyrazu pospolitego tych- 'zrządzenie boskie, przypadek, pomyślny los'.

Odpowiedniki obcojęz.: łac. Tichonus, gr. Tychón, ros. Tichon.

W Martyrologium Rzymskim i w synaksariach widnieje tylko jeden mąż, oznaczany tym imieniem i uznawany w chrześcijaństwie za świętego. Wiemy jednak skądinąd, że podobnej, jeśli nie rozleglejszej czci doznawał też wybitny przedstawiciel prawosławia rosyjskiego, Tychon z Zadońska. Można by ponadto uwzględnić jeszcze Tychona (Wasyla Iwanowicza Bellawina, 1865-1925), patriarchę moskiewskiego z lat 1917-1925, zwłaszcza, że przed wyborem na odnowioną stolicę patriarszą przebywał on jako biskup w Lublinie i w Wilnie: por. LThK 10 (1965), 419 n.; nie wiemy jednak, jaki kanonicznie charakter miała jego świeża -kanonizacja-. Tak więc przedstawimy tu dwie postacie:

Tychon, biskup Amathus (na Cyprze). Jego poprzednik Mnemoniusz miał go wyświęcić na diakona i ustanowić administratorem dóbr kościelnych. Sakry biskupiej udzielił mu podobno św. Epifaniusz z Salamis. Dowiadujemy się o tym z żywotu, który nie jest dokumentem historycznym na wskroś wiarygodnym; zredagował go Jan Jałmużnik. Tychon miał energicznie zwalczać wierzenia pogańskie, w szczególności kult Afrodyty. Z podobieństwa do nazwy cypryjskiego bóstwa winorośli H. Usener wywnioskował, że Tychon jest postacią całkowicie legendarną, chrześcijańską kontynuacją pogańskiego kultu. H. Delehaye wykazał, że tezy takiej utrzymać się nie da, nie znaczy to jednak, by do ludowego kultu świętego nie mogły przeniknąć niektóre z elementów onegdajszych festynów, urządzanych ku czci pogańskiego bóstwa. Wspomnienie Tychona obchodzono 16 czerwca. Wiemy też, że do jego grobu zdążali pielgrzymi z VII stulecia.

Tychon Zadoński. Timofiej Sawelicz Sokołow, syn diaka, urodził się w 1724 r. w Korocku, w guberni nowogrodzkiej. Do seminarium w Nowogrodzie wstąpił w 1740 r. W 1754 r. został tamże profesorem retoryki, potem filozofii. W 1758 r. przyjął habit mnisi i święcenia kapłańskie. Wtedy właśnie otrzymał imię Tychon. W rok później mianowano go rektorem seminarium duchownego w Twerze. W 1761 r. został biskupem pomocniczym w Nowogrodzie, skąd w dwa później przeniesiono go na stolicę biskupią do Woroneża. Nie zasiadał na niej długo. Z uwagi na stan zdrowia w 1768 r. podał się do dymisji. Osiadł wówczas w klasztorze w Tołszewie, później w Zadońsku. Żył tam jak pustelnik, dzieląc czas na pisanie i modlitwę. Wiele wycierpiał, i to nie tylko fizycznie - na skutek chorób, ale także moralnie przez niechęć mnichów i przeżycia duchowe. Były to jego noce, po których nastąpiły oświecenia i wizje. Otrzymawszy dar czytania w sercach ludzkich, podjął jeszcze zadania starca, to znaczy kierował postępem duchowym wielu wiernych, w tym także dzieci. Od 1779 do swej śmierci żył w rekluzji. Zmarł 13 sierpnia 1783 r. Święty Synod kanonizował go w 1861 r. Tychon pozostawił po sobie kilka dziełek: Plot' i duch, Sokrawiszcze duchownoje, Pisma kelajnyja itd. W pismach tych wyczuwa się wpływy Naśladowania Chrystusa, Dymitra Rostowskiego, kijowskiej szkoły Mohyły. Wedle Gorodeckiej Tychon, a nie Ambroży Optyński stał się dla Dostojewskiego pierwowzorem w kreowaniu postaci Zozyma w Braciach Karamazow.