Wilfryd

Imię pochodzenia germańskiego, złożone z członów: will- / wil- (swn., stsas. willio) 'wola' i -frid / -frit (swn. fridu, stsas. frithu) 'przyjaźń, pokój'. Pod wpływem romańskim -frid może ulegać zmianie w -fred lub w wyniku metatezy w -ferd. W piśmiennictwie kościelnym mogło się mieszać z Walfrydem.

Odpowiedniki obcojęz.: łac. Wilfridus, Wilfredus, Wilferdus, ang. Wilfrid, Willfrid, Wilfrith, niem. Wilfrid, Wilfrith, wł. Vilfrido, Vilfredo.

Hagiografia anglosaska zna dwóch świętych tego imienia. Wilfryda, zwanego Młodszym, biskupa Yorku (+ około 744), nie otoczyła jednak żywsza cześć wiernych (zob. Bibl. Ss. 12, 1091 n), i dlatego tutaj go pominiemy. Drugim był

Wilfryd, biskup Yorku i Hexham. Urodził się w 634 r. w możnej anglosaskiej rodzinie, osiadłej w Northumbrii. Wychowywał się w iroszkockim opactwie w Lindisfarne. Tam też stał się zwolennikiem obyczajów rzymskich. W 653 r. razem z Benedyktem Biscopem jeździł do Rzymu, gdzie jeszcze bardziej zasmakował w przyjętych w Italii zwyczajach mniszych. Gdy wracał do kraju, biskup Lyonu udzielił mu -rzymskiej- tonsury. Po 660 r. król Alchfryd ufundował klasztor w Ripon, a Wilfryd wprowadził doń liturgię rzymską oraz regułę benedyktyńską. Potem na synodzie w Whitby (664) stał się rzecznikiem liturgii i obserwy rzymskiej. Wkrótce król Alchfryd powołał go na stolicę biskupią w Yorku, a jego przyjaciel, Agilbert, i dwunastu biskupów frankońskich udzieliło mu w Compi-gne sakry. Gdy w 666 r. wrócił na Wyspę, okazało się jednak, że jego stolicę obsadził już Ceda, i mógł na niej zasiąść dopiero w 669 r. W Yorku wybudował potem okazałą katedrę, natomiast w Hexham i Ripon powstały imponujące bazyliki. Gdy po synodzie w Hertfordzie (673) Teodor z Canterbury podzielił diecezję Yorku na cztery mniejsze, żywo zaprotestował. W 678 r. udał się po obronę do Rzymu. Po drodze przez cały rok zajmował się pracą misyjną wśród Fryzów. Uzyskawszy u papieża potwierdzenie swych praw, wrócił do kraju, ale stolicy biskupiej nie odzyskał. Przez dziewięć miesięcy przesiedział w surowym więzieniu, potem wydalono go z kraju. Zajmował się wtedy ewangelizowaniem mieszkańców południowych krańców Anglii oraz Isle of Wright. W 685 r. doszło do pojednania. Wilfryd otrzymał klasztor i biskupstwo w Hexham. W końcu odzyskał także stolicę w Yorku. Ale w 691 r. znów doszło do nieporozumień: z królem o dobra kościelne, z arcybiskupem Brytwaldem o nowe próby podziału diecezji. Wilfryd uszedł wówczas do króla Mercji Etelreda i zaapelował do papieża. W 703 r. udał się znów do Rzymu i u Jana VI uzyskał pełną rehabilitację. Swe ostatnie lata Wilfryd spędził wśród współbraci z Ripon, gdzie też w 710 r. zakończył życie i został pochowany. Jego wspomnienie obchodzono zrazu 24 kwietnia, potem 12 października. Nowe Martyrologium przyjęło termin pierwotny.