Zenobiusz

Jest to imię pochodzenia greckiego, złożone z członów: dzeno- i -bios. Pierwszy człon pochodzi od homeryckiej formy imienia Zeus (Dz-n, Dz-nós). Człon drugi pochodzi od rzeczownika -biós 'życie'. Jest to więc imię teoforyczne. Wymowa Zenóbios, zamiast starszej Dzenóbios, pochodzi z czasów rzymskich.

Imię Zenóbius przyswojone zostało w Polsce w formach: Zenobi, Zenobiusz, ale było zawsze imieniem rzadkim.

Odpowiedniki obcojęz.: łac., ang., niem. Zenobius, fr. Zénobe, ros. Zinowij ukr. Zynowij, wł. Zenobio.

W literaturze hagiograficznej pojawia się pod tym imieniem czterech męczenników oraz wyznawca. O jednym z męczenników wspominaliśmy już pod hasłem Tyranion. Jest chyba identyczny z tym, którego jako męczennika z Sydonu wspomina się osobno 29 października. Do zdublowania postaci łatwo mogło dojść na skutek mało precyzyjnej relacji Euzebiusza (por. Com. mart. rom. 483). Inny, wymieniony w grupie męczenników z Trypolisu, jest postacią zupełnie nierozpoznaną (por. ib. 599, pod dniem 24 grudnia); przy nim także zatrzymywać się nie musimy. Do omówienia pozostają więc tylko dwaj:

Zenobiusz, biskup Egei, i jego siostra Zenobia. Doczekali się kultu odrębnego, a także poczesnego miejsca w bizantyńskiej literaturze hagiograficznej. W gruncie rzeczy są postaciami legendarnymi. Asumpt do tworzenia opowieści o pozornych podstawach rzeczowych dało może zamieszanie, jakie powstało w zapisach martyrologicznych; zasygnalizowaliśmy je powyżej. Komentatorzy Martyrologium Rzymskiego wysuwają również przypuszczenie, że na inwencję hagiografów bizantyńskich mógł oddziałać żywy kult dwóch braci-lekarzy: Kosmy i Damiana. Imię Zenobiusza mogło w końcu dostać się do synaksariów przez przeinaczenie formy Zenovi, występującej pod dniem 24 sierpnia. Zenobiusza i Zenobię wspominano w dniu 30 października.

Zenobiusz, biskup Florencji. Jego żywot powstał późno, może dopiero w XI stuleciu. On sam urodził się chyba około 350 r. we Florencji. Wychowywał się u boku biskupa Teodora, potem udał się do Rzymu, gdzie papież Damazy powierzył mu misję na dworze konstantynopolitańskim. Kiedy powołano go na stolicę biskupią w rodzinnym mieście, nie wiemy. Z ułamkowych wzmianek wolno przypuszczać, że stało się to na początku V stulecia. Żył jeszcze w 442 r. Pochowano go u Św. Wawrzyńca, a w IX w. przeniesiono do kościoła Św. Reparaty, który dziś znany jest jako Santa Maria del Fiore. Wspomnienie obchodzono zawsze w dniu 25 maja.