Naucz dziecko szanować cudzą własność

Człowiek żyje jednocześnie w sferze wartości materialnych i duchowych. Do życia potrzebuje zarówno dóbr duchowych, jak i materialnych. Dobra materialne samu bowiem niezbędne do realizacji pełnego człowieczeństwa.

Dla tych racji, jak wskazuje Objawienie Boże, Bóg stworzył świat, ze wszystkimi jego dobrami naturalnymi i oddał go we władanie człowieka. Własność jest istotnym czynnikiem zaspokojenia potrzeb własnych i rodziny. Prawo do niej przysługuje każdemu człowiekowi. Jak zauważa Katechizm, w oparciu o Objawienie Boże (Rdz 1, 26 i 29), człowiekowi gwarantuje ona wolność i godność oraz pomoc w zaspokojeniu podstawowych jego potrzeb, zwłaszcza takich, za które ponosi odpowiedzialność. W związku z tym niezmiernie ważnym zagadnieniem w pedagogice jest wychowanie człowieka do poszanowania cudzej własności.

Krzywda naruszająca cudzą własność może zaistnieć w podwójnej postaci: zabranie cudzej własności, w tym także pożyczanie pieniędzy na nieusprawiedliwiony procent i zniszczenie cudzego mienia. Zabranie cudzej własności obejmuje się mianem kradzieży (potajemne naruszenie własności), a przy użyciu siły, nazywa się je rabunkiem.

Kradzież, jako wykroczenie przeciw sprawiedliwości, jest czymś niegodziwym. Przy ocenie moralnej liczy się: przedmiotowa wartość zabranej rzeczy oraz użyteczność tej rzeczy dla właściciela. Rabunek natomiast jest wielkim wykroczeniem moralnym, niezależnie od tego jaką szkodę materialną wyrządza. Użycie siły powoduje lęk, utratę zdrowia lub życia. Znamię szczególnej złości moralnej przejawiają akty poszkodowania - kradzieży i rabunku, dokonywane na osobach biednych, wdowach i sierotach. Tradycja chrześcijańska mówi w takich wypadkach o grzechach wołających o pomstę do nieba.

Warto przy omawianiu tego zagadnienia zwrócić uwagę na oszustwa związane z handlem. Otóż sprzedawca powinien przekazać kupującemu właściwy towar za właściwą cenę. Natomiast kupujący ma obowiązek spełnić uzgodnione warunki sprzedaży. Towar winien być dobrej jakości. Jednak handlowcy nie zawsze dysponują tylko takim towarem, dlatego należy powiedzieć kupującemu, że towar jest wybrakowany. Jest zwykłym oszustwem i rzeczą moralnie niedopuszczalną, wprowadzeniem kupującego w błąd w kwestii jakości towaru. Kupujący natomiast popełnia nieuczciwość, gdy nie wypełnia warunków ustalonych przy kupnie. Np. płaci fałszywymi pieniędzmi, albo wykorzystuje nieświadomość, strach lub przymusową sytuację sprzedającego, nabywając od niego towar poniżej minimalnej ceny rynkowej.

Należy pouczać wychowanków, że naruszenie cudzej własności (w tym także państwowej) domaga się wyrównania, czyli restytucji. Chodzi o zwrot właścicielowi zabranej mu rzeczy lub odszkodowanie osobie poszkodowanej. Można szkodę naprawić potajemnie lub nawet w formie daru, byleby była właściwa intencja i wartość odpowiadająca wyrządzonej krzywdzie materialnej.

Jednakże nie każde potajemne przywłaszczenie cudzego mienia ma charakter kradzieży. Może bowiem zaistnieć kradzież tzw. pozorna, np. w sytuacji krańcowej potrzeby i w wypadku potajemnego wyrównania.