Dziś Wielka Sobota w Kościołach wschodnich

Prawosławni i wierni innych Kościołów wschodnich 30 kwietnia obchodzą uroczystość Wielkiej Soboty. W greckokatolickich i prawosławnych cerkwiach w Polsce święcone są pokarmy.

Wierni przez cały dzień odwiedzają też groby Pańskie, adorując płaszczenicę, czyli całun z wizerunkiem Jezusa złożonego do grobu.

W niektórych wiejskich parafiach na Białostocczyźnie zachował się zwyczaj święcenia w dużych koszach wszystkich potraw przygotowanych na wielkanocne śniadanie. Święcenie odbywa się tam nie tylko w cerkwiach, ale także przed nimi, czy przy przydrożnych, wiejskich krzyżach.

Wielka Sobota kończy tydzień ścisłego postu, choć w ten dzień post jeszcze obowiązuje. Pierwszym posiłkiem bez postu będzie dla wiernych Kościołów wschodnich wielkanocne śniadanie. W niektórych rodzinach spożywane bywa bardzo wcześnie rano, po powrocie z nocnych uroczystości paschalnych. Prawosławną tradycją Wielkiej Soboty jest również odwiedzanie cmentarzy.

W tym roku Kościoły wschodnie, posługujące się kalendarzem juliańskim, Wielkanoc obchodzą 1 maja. Okres Zmartwychwstania rozpocznie się liturgią Niedzieli Wielkanocnej, nazywaną też Wielkim Dniem. Odbywa się to w czasie nabożeństwa całonocnego, które poprzedza procesja z Ewangelią i Płaszczenicą. Celebransi idący na czele procesji wiernych trzykrotnie okrążają świątynię, po czym zatrzymują się przed jej zamkniętymi drzwiami. Kapłan trzy razy stuka krzyżem do drzwi, po czym zgromadzeni wchodzą do środka.

Różnica daty Wielkiej Nocy pomiędzy Kościołem rzymskim a Kościołami wschodnimi wynika nie tylko z odmiennej rachuby czasu, ale też z kilku innych uwarunkowań, m.in. tego, że Święta Zmartwychwstania muszą przypadać po żydowskim święcie Paschy i po pierwszej wiosennej pełni Księżyca, ale po 19 marca. Dlatego rozbieżność między zachodnio- a wschodniochrześcijańską datą uroczystości Zmartwychwstania Pańskiego wynosi zwykle do 5 tygodni; a czasami obie daty się pokrywają.

W Polsce Kościół greckokatolicki liczy obecnie ok. 50 tys. wiernych w dwóch jednostkach terytorialnych: archidiecezji przemysko-warszawskiej i diecezji wrocławsko-gdańskiej.

Przedstawiciele Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego szacują, że prawosławnych w Polsce jest 450-500 tys., z czego ok. połowy mieszka w północno-wschodniej Polsce. Według danych GUS, w spisie powszechnym z 2011 r. przynależność do Kościoła prawosławnego w Polsce zadeklarowało 156 tys. osób. Hierarchowie uznają te dane jednak za niemiarodajne.