Kuria jako wicepapież

Jeszcze przed Wielkim Tygodniem kard. Marc Ouellet ujawnił, że nowy papież zamierza poważnie zreformować Kurię Rzymską. Franciszek miał to zasugerować już 15 marca (dwa dni po wyborze) na spotkaniu z kardynałami. - Nawet ja byłem tym zaskoczony. Nie chcę wchodzić w szczegóły, ale zrobił bardzo stanowcze gesty - powiedział kanadyjski hierarcha.

Cień Vatileaks

Duchowny, który jest w Watykanie prefektem Kongregacji ds. Biskupów i był uważany za jednego z głównych kandydatów na następcę Benedykta XVI nie boi się o tej sprawie mówić otwarcie.  - Wiemy, że Kuria potrzebuje reformy, aby odzyskać moralną wiarygodność. Afera Vatileaks wyrządziła Kościołowi wielką szkodę. Wyciekły złe informacje, bardzo poufne, różnego rodzaju komentarze, którym niekoniecznie można zaprzeczyć. Myślę, że papież będzie potrafił coś z tym zrobić - zaznaczył kard. Ouellet.

Przypomnijmy, że po tej głośnej aferze Benedykt XVI zlecił trzem zaufanym hierarchom przeprowadzenie gruntownego śledztwa i sporządzenie raportu na temat stanu Kurii. Ci kardynałowie-detektywi, jak ich ochrzciła prasa, wyniki swojego śledztwa spisali i przekazali ówczesnemu biskupowi Rzymu. Wielu komentatorów uważa, że lektura tego materiału była dla niego na tyle zaskakująca (negatywnie) i poruszająca, że ostatecznie znacząco wpłynęła na decyzję o ustąpieniu z urzędu.

Treść owego raportu była również jednym z ważniejszych elementów dyskutowanych podczas kongregacji poprzedzających konklawe. Nie wiemy, jak wiele szczegółów kardynałowie-detektywi zdradzili współbraciom. Jednak z głosów kilku elektorów wypowiedzianych tuż po wyborze kard. Bergoglio wynika jasno, że wielu z nich za priorytet postawiło sobie popieranie kandydatów zupełnie nie związanych z Kurią Rzymską i jej problemami. Z czego należy wnioskować, że sprawa kryzysu Kurii i pilność jej reformy jednak miała wpływ na konklawe.

Więcej kolegialności

Ale samo zepsucie rzymskich urzędów i słabość ludzi tam pracujących to nie jedyny problem nowego papieża. Równie ważne, o ile nie ważniejsze, wydaje się strukturalne zreformowanie Kurii i nowe określenie jej zadań oraz kompetencji.

Kuria jest oczywiście biskupowi Rzymu potrzebna jako pomoc w wypełnianiu jego misji. Czy jednak jej rola w ostatnich dziesięcioleciach nie urosła do rangi wicepapieża, pomniejszając w dużym stopniu rolę biskupów całego świata? Wszak to oni są następcami apostołów, których wybrał osobiście Jezus z Nazaretu i to na nich ciąży obowiązek wynikający z samej istoty urzędu ordynariusza diecezji. "Troska o głoszenie Ewangelii w całym świecie należy do grona pasterzy, którym wszystkim wspólnie Chrystus dał przykazanie, nakładając na nich wspólny obowiązek" - czytamy w dokumentach ostatniego soboru.

Od wielu hierarchów i komentatorów można było w ostatnich miesiącach usłyszeć sugestie, że ograniczanie roli biskupów głównie do wypełniania dyrektyw płynących z Watykanu wychodzi Kościołowi na złe. Kto jeszcze dziś pamięta, że w sprawowaniu urzędu nauczycielskiego Kościoła oraz w nieomylności papieża z zasady mają swój ważny udział biskupi z całego świata? W powszechnej świadomości wiernych atrybuty te przynależą raczej Kongregacji Nauki Wiary. Czy tak być powinno?

Nie tylko papież

Postulat większej kolegialności w zarządzaniu Kościołem oraz większej autonomii krajowych episkopatów wybrzmiał przy okazji konklawe równie mocno, co oczekiwanie oczyszczenia i reformy Kurii Rzymskiej. Franciszek jest tego oczywiście świadom i będzie musiał zmierzyć się z tymi oczekiwaniami. O ile wierzyć zapewnieniom kard. Ouelleta, możemy spodziewać się w tym względzie wielu stanowczych gestów.

Pamiętajmy przy tej okazji, że główny ciężar odpowiedzialności za głoszenie Ewangelii, za przekazywanie depozytu wiary oraz za prowadzenie ludzi do Boga spoczywa nie tylko na jednym człowieku, papieżu - choćby był nie wiadomo jak wspaniały - ale na wszystkich biskupach, którzy są następcami grona dwunastu apostołów.