Uaktualniona wersja VELM – Norm zwalczania nadużyć seksualnych w Kościele

Papież ogłosił uaktualnioną wersję Listu apostolskiego Vos estis lux mundi, który obowiązywał przez ostatnie cztery lata w formie eksperymentalnej. Zawiera on normy dotyczące zwalczania nadużyć seksualnych wobec małoletnich i bezbronnych dorosłych. Najistotniejszą nowością jest rozszerzenie zobowiązań na świeckich moderatorów międzynarodowych stowarzyszeń wiernych. Nowy tekst został zharmonizowany z innymi reformami normatywnymi wprowadzonymi od 2019 r.

Po prawie czterech latach eksperymentów, konsultacji z episkopatami i dykasteriami Kurii Rzymskiej, Franciszek definitywnie promulgował procedury przeciwdziałania zjawisku nadużyć seksualnych w Kościele katolickim. Opublikowana dziś nowa wersja Motu proprio Vos estis lux mundi, która wchodzi w życie 30 kwietnia i uchyla poprzednią z maja 2019 roku, potwierdza wolę kontynuowania walki z tymi przestępstwami.

Najistotniejsza nowość wprowadzona w nowej wersji dotyczy drugiej części dokumentu, zawierającej przepisy dotyczące odpowiedzialności biskupów, przełożonych zakonnych i duchownych, którym powierzono kierowanie Kościołem partykularnym lub prałaturą. Do tej kategorii dodano także „wiernych świeckich, którzy są lub byli moderatorami międzynarodowych stowarzyszeń wiernych, uznanych lub erygowanych przez Stolicę Apostolską”, którzy mają odpowiadać za czyny popełnione w czasie pełnienia przez nich urzędu.

Wprowadzono też wiele innych zmian w celu zharmonizowania procedur przeciwko nadużyciom z innymi normami wprowadzonymi od 2019 r. do chwili obecnej, w szczególności z rewizją motu proprio Sacramentorum sanctitatis tutela (normy zmienione w 2021 r.); ze zmianami w księdze VI Kodeksu Prawa Kanonicznego (reforma w 2021 r.) oraz z nową Konstytucją o Kurii Rzymskiej Praedicate Evangelium (promulgowana w 2022 r.).

Modlitwa do św. Józefa dla odtrąconych i porzuconych

Należy do nich np. norma dotycząca bezbronnych dorosłych. O ile wcześniej była mowa o „aktach seksualnych z osobą małoletnią lub bezbronną”, o tyle w nowej wersji mówi się o „przestępstwie przeciwko szóstemu przykazaniu Dekalogu popełnionym z osobą małoletnią lub z osobą, która zazwyczaj posługuje się rozumem w sposób niedoskonały lub z bezbronnym dorosłym”. Kolejna zmiana dotyczy ochrony osób zgłaszających domniemane nadużycie: podczas gdy wcześniej stwierdzono, że na osobę zgłaszającą nie może być nałożony żaden przymus milczenia, teraz dodano, że ochrona ta ma być rozciągnięta nie tylko na osobę zgłaszającą, ale także na „osobę, która twierdzi, że została skrzywdzona, oraz na świadków”. Rozszerzono również część wzywającą do „uzasadnionej ochrony dobrego imienia i sfery prywatnej wszystkich osób zaangażowanych”, a także do domniemania niewinności osób, wobec których prowadzone jest dochodzenie w oczekiwaniu na ustalenie ich odpowiedzialności.

Nowa wersja Vos estis lux mundi precyzuje również, że diecezje i eparchie muszą utworzyć „organy i biura” – stary tekst mówił bardziej ogólnie o „stabilnych systemach” – łatwo dostępne dla społeczeństwa, aby przyjmować zgłoszenia o nadużyciach. Sprecyzowano też, że przeprowadzenie dochodzenia jest obowiązkiem biskupa miejsca, w którym miało dojść do zgłoszonych faktów.

Przypomniano, że wprowadzone w 2019 roku procedury dokładnie określają sposób postępowania ze zgłoszeniami o nadużyciach i stanowią, że biskupi i przełożeni zakonni - teraz także świeccy stojący na czele międzynarodowych stowarzyszeń – są zobowiązani i odpowiedzialni – na mocy powszechnie obowiązującego nakazu prawnego – za zgłaszanie nadużyć, o których się dowiedzieli.

Dokument ten dotyczył i nadal dotyczy nie tylko molestowania i przemocy wobec dzieci i bezbronnych dorosłych, ale także przemocy seksualnej i molestowania wynikającego z nadużycia władzy. Obowiązek ten obejmuje zatem również każdy przypadek przemocy wobec zakonnic ze strony duchownych, a także przypadki molestowania pełnoletnich seminarzystów lub nowicjuszy.