Ikona nie jest zwyczajnym obrazem o tematyce religijnej. Jest dziełem sztuki zrodzonym w modlitwie i niosącym w sobie symbolikę wypracowaną przez setki pokoleń chrześcijańskich twórców. Warto choć na chwilę zanurzyć się w ich tajemniczym i niezrozumiałym świecie oraz poznać ich istotną, najgłębszą - duchową stronę.
Twórcy ikon mówią zawsze o "pisaniu" obrazu, a nie malowaniu. Ikona jest bowiem - jak pisze Jim Forest - "teologią wyrażoną liniami i kolorem". Zrodziła się w kręgu wschodniego, apofatycznie nastawionego chrześcijaństwa. Tę apofatyczność czyli twierdzenie, że nie możemy wiele powiedzieć o Bogu w naszym ograniczonym, ludzkim języku, i że cokolwiek o Nim powiemy będzie bardziej niepodobieństwem niż podobieństwem, widać w ikonografii wyraźnie.
Ikony są raczej surowe, oschłe, wstrzemięźliwe, statyczne. Twarze i sylwetki postaci ukazane w przedstawieniach nie pokazują ich uczuć. Każda kreska i każdy kolor użyty w ikonie są podporządkowane tajemnicy, o której obraz ma opowiedzieć.
Ikony winny być wrotami prowadzącymi do modlitwy. Zawsze anonimowy autor ikony jest jakby autorem mapy, którą chce pomóc nam podążać we właściwym kierunku. Pisze więc kolorami i kształtami licząc, że wywołają drgnienia naszej duszy, że pobudzą nas i otworzą na mistyczną, Bożą rzeczywistość, że pomogą nam dobrze i pewnie kroczyć naszą drogą do Królestwa Niebieskiego.
Patrząc na ikony teologowie komentowali (i postulowali) nie urodę malowidła, lecz piękno niewidzialne, jakie obrazy miały ucieleśniać językiem niezmiennym jako słowa Biblii, symboliką dźwięczącą teologiczną głębią i czystością, której strzegły kanony. Dla malarzy ikon drogowskazami były cudowne wizerunki odtwarzane wielokroć w ciągu wieków, pomagające w pracy przewodniki i wzorniki - greckie hermeneje, słowiańskie podlinniki -oraz mistrzowie wprowadzający w tajniki warsztatu.
Wzorami dla prezentowanych na wystawie w Tyńcu ikon namalowanych przez o.Zygfryda Kot SJ oraz jego uczniów były ikony pochodzące z różnych epok i centrów malarstwa; dzieła greckie, italo-kreteńskie, rosyjskie, a nawet rodzime karpackie.
Zapatrzeni w nie ikonopiscy przekładali własnym pędzlem na swoje deski różnorodną stylistykę wzorców. Nadali jej przyćmione blaskiem złota i przysłonięte werniksem własne piętno. Dyskretne, bo powściągane kanonizowaną dyscypliną i nie sygnowane.
Opatrzyli natomiast wszystkie ikony zgodnie ze zwyczajem podpisami greckimi lub cerkiewno-słowiańskimi, które niejako przypieczętowują prawdziwość wizerunków i chwałę przedstawionych, wtórując pieśni Psalmisty i wyrażając imię Boże „wewnątrz w złocistych obramowaniach i szatach różnorodnych" (Ps. 44,14).
Wystawa rozpoczęła się 14 sierpnia 2010 r. w Benedyktyńskim Instytucie Kultury w Tyńcu, a zakończyła 15 sierpnia 2010 r.otwartym pokazem pisania ikon.
Zobacz ikony wykonane przez Chrześcijańskie Stowarzyszenie Twórców Sztuki Sakralnej "Ecclesia".
Skomentuj artykuł