Wschód spotkał się z Zachodem. 30 lat od rozpoczęcia VI Światowych Dni Młodzieży w Częstochowie

10 sierpnia 1991 r. w Częstochowie rozpoczęły się VI Światowe Dni Młodzieży. Wzięło w nich udział 1,6 miliona pielgrzymów z ponad 170 państw świata. Wydarzenie to było pierwszą okazją na tak liczne spotkanie się młodych chrześcijan ze Wschodu oraz Zachodu. W historii szczególnie zapisały się słowa Jana Pawła II, że „Kościół w Europie może w końcu oddychać swobodnie obydwoma swoimi płucami”. Papież przypomniał młodym, że to oni są nadzieją Kościoła i świata oraz zaapelował, aby dobrze korzystali z daru wolności na progu trzeciego tysiąclecia.

Wybór miejsca miał szczególne znaczenie. Zgodnie z zamysłem Jana Pawła II do Polski przybyła młodzież z Zachodu oraz z rozpadającego się w tym czasie Związku Radzieckiego: Białorusi, Rosji, Ukrainy, krajów nadbałtyckich i innych państw. Duża część z nich to prawosławni, bądź wychodzący z ukrycia grekokatolicy. Organizatorzy zapewnili bezpłatny transport pociągami dla uczestników z państw bloku wschodniego. Łącznie w ŚDM 1991 wzięło udział 1,6 mln pielgrzymów, z czego ponad 100 tys. z ZSRR, co ze względu na ówczesne okoliczności było wielkim sukcesem.

Papież powiedział wtedy: „Trzeba, ażeby to, co przez długie dziesięciolecia było na tym kontynencie oddzielone przemocą, zbliżyło się do siebie. Ażeby Europa dla dobra całej rodziny ludzkiej szukała na przyszłość jedności, wracając do swych chrześcijańskich korzeni. Te korzenie znajdują się na Wschodzie i na Zachodzie”.

Takie były Światowe Dni Młodzieży w Częstochowie

Hasło ŚDM 1991 „Otrzymaliście Ducha przybrania za synów” (Rz 8,15) przypominało, że Bóg jest naszym Ojcem, a my jego dziećmi. Temat wiodący sprzyjał odkrywaniu międzyludzkiego braterstwa - skoro mamy wspólnego Ojca, to „wszyscy jesteśmy braćmi, jedną rodziną”, jak głosi jedna ze zwrotek hymnu „Abba Ojcze”. Słowa tej popularnej - podchwytywanej we wszystkich językach pieśni, która stała się nieformalnym hymnem spotkania - ułożył słynny dominikanin o. Jan Góra.

Około pół miliona młodych pielgrzymowało do Częstochowy pieszo. Byli to młodzi ze wszystkich diecezji polskich, do których dołączyły grupy zza granicy. W samej Częstochowie zostali zakwaterowani głównie cudzoziemcy i honorowi goście, a Polacy koczowali na licznych obozowiskach wokół miasta. Przy organizacji i przebiegu ŚDM pracowało kilkanaście tysięcy wolontariuszy w kilkunastu grupach językowych. Przed rozpoczęciem ŚDM na Jasnej Górze miało miejsce III Światowe Forum Młodzieży w Częstochowie. Wzięło w nim udział 240 uczestników z 76 krajów. Uczestnicy Forum dyskutowali w 19 grupach, w 6 językach, dzieląc się swoim doświadczeniem wolności w Chrystusie. Owocem był apel do młodych zaprezentowany na Jasnej Górze w obecności papieża Odbył się także Kongres Teologów Europy Środkowo-Wschodniej.

W pierwszych dniach ŚDM biskupi z całego świata głosili młodym katechezy (10-13 sierpnia). Towarzyszyła im nieustanna modlitwa, przeżywanie sakramentu pokuty i Eucharystii oraz świadectwa dawane przez poszczególne ruchy i stowarzyszenia katolickie z całego świata. Świątynie w Częstochowie zostały powierzone największym międzynarodowym ruchom apostolskim, takim jak Droga Neokatechumenalna, Comunione e Liberazione, Odnowie w Duchu Świętym, Fokolarinom czy ekumenicznej Wspólnocie z Taizé.

Jan Paweł II: Jesteście przyszłością i nadzieją tego świata!

Pierwsze spotkanie młodzieży z papieżem miało miejsce 14 sierpnia. Jan Paweł II powoli wchodził na jasnogórski szczyt po schodach, a wielobarwny i wielojęzyczny tłum entuzjastycznie falował. Młodzi wypełniali szczelnie nie tylko błonia, ale też całe centrum miasta. Nad głowami powiewały tysiące transparentów, wiele z nich z napisami cyrylicą. Jan Paweł II zwrócił się do młodych w kilkunastu językach. „Wy młodzi, jesteście przyszłością i nadzieją tego świata” – przypomniał już w pierwszych słowach – co wywołało powszechną owację. Zachęcał, aby młodzi „odważyli się być świętymi”. „Bądźcie protagonistami nowej ewangelizacji, bądźcie nadzieją Kościoła trzeciego tysiąclecia chrześcijaństwa” – apelował. Podobnie jak podczas wcześniejszych pielgrzymek do Polski, nawiązywał często do wątku Pięćdziesiątnicy, mówiąc: „Oto nowe Zielone Święta, (…) Kościół jeszcze raz zgromadzony z Maryją, Kościół młody, Kościół misyjny, świadom swego posłannictwa”.

Po zapadnięciu zmroku papież w swym rozważaniu nawiązał do trzech „słów filarów” z Apelu Jasnogórskiego: „Jestem”, „Pamiętam”, „Czuwam”.

Noc z 14 na 15 sierpnia młodzi spędzili tam gdzie stali, na błoniach wokół klasztoru oraz na częstochowskich ulicach. Wielką gorliwość, chcąc być bliżej Ojca Świętego, okazali w tym czasie pielgrzymi ze Wschodu, wypełniając szczelnie miejsca tuż pod wałami, a nawet usuwając stamtąd młodzież z Zachodu.

Rano nikt już nie był w stanie przywrócić ustalonego wcześniej porządku.

Nie popadajcie w przeciętność…

Papieska poranna msza w uroczystość Wniebowzięcia skoncentrowana była wokół tematu wolności: Jak ją wykorzystać w nowych czasach. Liturgia była sprawowana przez kilkuset biskupów oraz 2,5 tys. kapłanów z całego świata.

Jan Paweł II przypomniał na wstępie, że XX stulecie było szczególnym poligonem walki dobra ze złem. A nawiązując do hasła ŚDM „Otrzymaliście Ducha przybrania za synów” ostrzegał, że wciąż „tyle środków pracuje nad tym, aby człowieka wyzuć z przybrania za synów”. Zachęcał młodych aby, w ślad za Maryją, odważnie poszli drogą ewangelicznych błogosławieństw. „Wy drodzy młodzi przyjaciele, dziewczęta i chłopcy, macie być świadkami wiernymi i odważnymi tych wielkich rzeczy w waszych środowiskach, wśród rówieśników, we wszystkich okolicznościach życia” – zachęcał, wzywając do budowy „cywilizacji miłości”, dodając, że jej program wyznacza społeczne nauczanie Kościoła.

Apelował do młodych: „Nie popadajcie w przeciętność, nie ulegajcie dyktatom zmieniającej się mody, która narzuca styl życia niezgodny z chrześcijańskimi ideałami, nie pozwólcie się mamić złudzeniom konsumizmu!” Przypominał, że „Chrystus wzywa was do rzeczy wielkich, nie sprawcie Mu zawodu, bo w ten sposób sami spotkalibyście się z zawodem”.

Nawiązując do nowego okresu, jaki przeżywa Europa, papież mówił: „Na ciebie, droga młodzieży europejskiego Wschodu i Zachodu, stawia stary kontynent w budowaniu owego ‘wspólnego domu’, od którego oczekujemy przyszłości zbudowanej na solidarności i pokoju”. Przypominał, że to właśnie na dzisiejszych młodych spoczywa wielka odpowiedzialność za „zabezpieczenie w jutrzejszym świecie takich wartości, jak pełna wolność religijna, poszanowanie osobowego wymiaru rozwoju, ochrona prawa człowieka do życia począwszy od momentu poczęcia aż do naturalnej śmierci, troska o rozwój i umocnienie rodziny, dowartościowanie kulturowych odrębności dla wzajemnego ubogacania się wszystkich ludzi, ochrona równowagi naturalnego środowiska”.

W szczególnie ciepłych słowach zwracał się papież do młodych z Europy środkowo-wschodniej, podkreślając, że „dziś nadeszła wasza godzina”, i dodając, że „Kościół powszechny potrzebuje waszego świadectwa chrześcijańskiego jako cennego skarbu: świadectwa, za które trzeba było płacić wielką cenę cierpienia w wyobcowaniu, prześladowaniach czy w więzieniu’. Przypominał zarazem jak to spotkanie w Częstochowie, będące znakiem „wielkiego daru Ducha Świętego”, jest istotne przed zaplanowanym na kilka miesięcy później w Rzymie Synodem Biskupów dla Europy.

Na zakończenie Eucharystii młodzi z ponad 170 krajów świata złożyli „Akt Zawierzenia młodzieży Matce Bożej”.

Rok po spotkaniu Jan Paweł II napisał: „Cały świat ujrzał znowu Kościół bogaty młodością i entuzjazmem apostolskim Zielonych Świąt. Szczególnie wymowna była liczna obecność młodych z Europy środkowo-wschodniej, widomy znak przemian, jakie się dokonały. Było to świadectwo wiary, które wprawiło w zdumienie cały świat: jak wielu jest młodych, którzy wybrali Chrystusa jako swoją Drogę, Prawdę i Życie!”.