"Zazieleńmy nasze parafie. Przez ten projekt możemy wcielić słowa Franciszka w życie"

- Papież Franciszek podkreśla, że nawrócenie ekologiczne jest także nawróceniem wspólnotowym. “Zielone parafie” to projekt, poprzez który słowa te mogą zostać wcielone w życie - mówi Piotr Abramczyk, prezes zarządu GCCM Polska – Światowego Ruchu Katolików na rzecz Środowiska. W rozmowie z KAI opowiada o tym, jak i dlaczego warto troszczyć się o ekologiczną wrażliwość w parafiach oraz o polskiej inicjatywie Niedziela Świętego Franciszka.

Dawid Gospodarek (KAI): Czym jest Niedziela św. Franciszka?

Piotr Abramczyk: Papież Franciszek ogłaszając swoją encyklikę Laudato si’ przypomniał światu, że Kościół nie tylko dostrzega problem kryzysu ekologicznego, ale chce być częścią rozwiązania. Nawołując do tego, by „usłyszeć zarówno wołanie ziemi, jak i krzyk ubogich” wezwał katolików, chrześcijan innych tradycji, ale też wszystkich ludzi dobrej woli do weryfikacji swojego stylu życia i spojrzenia z większą wrażliwością na świat, w którym żyjemy i ludzi wokół nas – zwłaszcza tych najuboższych, najsłabszych i najbardziej potrzebujących.

Niedziela św. Franciszka jest odpowiedzią na to wezwanie. Mamy nadzieję, że jako zwieńczenie Czasu dla Stworzenia – gorąco wspieranego przez Ojca Świętego miesiąca modlitw i działań w intencji świata stworzonego – stanie się nową, rokroczną tradycją, trwale wpisującą się w krajobraz polskiego Kościoła i społeczeństwa.

Ideą obchodów Niedzieli Św. Franciszka, które odbywają się w pierwszą niedzielę po, a w tym roku dokładnie - 4 października (tj. dniu liturgicznego wspomnienia Św. Franciszka z Asyżu), jest zwrócenie uwagi Polaków na palące problemy ekologiczne i społeczne współczesnego świata, w istotny sposób dotykające naszego życia i zdrowia, a także zachęcenie do podjęcia kroków w kierunku „ekologicznego nawrócenia”, do którego wzywał św. Jan Paweł II.

KAI: Jakie szczególne treści w tym roku towarzyszą tej Niedzieli?

- Zależy nam by dzień ten był okazją do dziękowania Bogu za wspaniały, ale i kruchy dar, jakim jest ten piękny świat, a z drugiej strony - do zwrócenia uwagi na ekologiczne wyzwania współczesności. Co roku Niedzieli św. Franciszka towarzyszy temat przewodni: w 2018 r. była to kwestia marnotrawienia żywności, rok temu czystego powietrza, zaś obecnie zwracamy uwagę na wodę, z którą mamy dziś niemały problem – coraz częściej zmagamy się i z suszami i z powodziami błyskawicznymi, a postępujące ocieplenie klimatu jeszcze bardziej pogarsza sprawę. Do tego należy pamiętać, że mamy jako kraj jedne z najmniejszych zasobów w Europie. W ramach Niedzieli św. Franciszka oprócz zaproszenia do wspólnej modlitwy, będziemy chcieli poprzez przygotowane materiały przypomnieć co każdy z nas może zrobić by zadbać o wodę w swoim otoczeniu. Ale to nie wszystko…

KAI: Chcecie przy okazji zazielenić parafie. Co to za projekt?

- Papież Franciszek podkreśla, że nawrócenie ekologiczne jest także nawróceniem wspólnotowym. “Zielone parafie” to projekt, poprzez który słowa te mogą zostać wcielone w życie. Jest to program wdrażania przyjaznych ludziom i środowisku rozwiązań w parafiach w całej Polsce. Dlaczego parafie? Uważamy, że mają ogromny potencjał! Mogą stać się znakiem dla tysięcy odwiedzających je wiernych - przykładem odpowiedzialnego wykorzystania zasobów, np. wody czy energii, otoczone pięknym ogrodem pełnym zieleni, czy wreszcie miejscem prawdziwego spotkania, wspólnoty – w wymiarze duchowym, społecznym i praktycznym, choćby jako przestrzeń dzielenia się jedzeniem czy ubraniami.

To się oczywiście w jakimś stopniu już dzieje i pokazując takie parafie chcielibyśmy zainspirować inne. Jednak jest jeszcze wiele do zrobienia – i to jest zaproszenie dla nas wszystkich.

KAI: Jak można się zaangażować? I kto może się zaangażować?

- To proste. Najlepiej zacząć od wizyty na stronie programu: zieloneparafie.pl, gdzie znajdziemy pomysły i wskazówki. Zaproszenie skierowane jest do wszystkich – do wiernych świeckich i duchownych. Wypełniając formularz i klikając „Dołącz” automatycznie nawiązujesz kontakt z przedstawicielem Światowego Ruchu Katolików na rzecz Środowiska, który będzie starał się wesprzeć Cię w realizacji Twojego pomysłu na zazielenienie parafii.

Pamiętajmy, że to nie muszą być od razu wielkie rzeczy – nawet proste działania, takie jak wywieszenie w kluczowych pomieszczeniach parafialnych informacji o potrzebie oszczędzania wody czy energii już są jakimś ziarnem dobra, które, jak przypomina papież, „zawsze owocuje, niezależnie od tego, co można naocznie stwierdzić”.

KAI: Zaciekawiła mnie propozycja, by w ramach "zazieleniania parafii" pościć oprócz piątku w środy i soboty. Rzeczywiście, tradycyjnie chrześcijanie w te dni pościli. A co ma post do ekologii?

- Och, o tym można by naprawdę sporo napisać. Trzeba sobie powiedzieć, że żyjemy – my kraje globalnej Północy - w kulturze przesadnej konsumpcji. Papież Franciszek w Laudato si’ mówi wręcz o obsesyjnym, krótkowzrocznym konsumpcjonizmie. A liczne procesy (związane choćby z produkcją czy transportem), mające na celu zaspokoić naszą rosnącą zachłanność, zachodzą bez poszanowania środowiska naturalnego. Prowadzi to do nadmiernej eksploatacji i marnotrawienia zasobów, degradacji przyrody, ocieplenia ziemskiego klimatu i wielu innych kryzysów – także społecznego.

Post jest świetną odtrutką. Pozwala dostrzec o ile mniej jest nam potrzebne do szczęścia, odwraca uwagę od fałszywych potrzeb, które nas tylko ogłuszają, sprawia, że potrafimy cieszyć się z małych rzeczy, a ponadto może mieć dla nas – wierzących – istotny wymiar duchowy. Częstym doświadczeniem osób podejmujących się różnych form postu, powracających do prostoty i umiarkowania jest większa radość, głębia i satysfakcja z życia. Chyba warto spróbować, prawda?Dlaczego warto, by na terenie parafii było oczko wodne?

Z co najmniej kilku powodów. Jeżeli udałoby się zbudować je w taki sposób, że trafiałaby doń deszczówka z dachu kościoła, a dno nie byłoby w 100% szczelne (naturalne podłoże) – taki zbiornik pomaga w walce z suszą, zatrzymując wodę, która spadła, w środowisku. Poza tym oczko wodne może być enklawą bioróżnorodności – stanowiąc dom dla wielu gatunków roślin i zwierząt. Może być to początek pięknego ogrodu przy parafii, do stworzenia którego można zaprosić wiernych. Wspólna praca (najlepiej w połączeniu ze wspólnym jedzeniem) to coś, co buduje więzi. Takie doświadczenia mogą wspomóc budowę realnej wspólnoty parafialnej. Wreszcie, taka zielono-niebieska przestrzeń, w której np. umieszczone zostałyby tabliczki z fragmentami biblijnymi czy cytatami z Laudato si’ mogłaby być miejscem odpoczynku, kontemplacji, modlitwy, a także znakiem dla wiernych, przypominającym o pięknie stworzenia i o konieczności troski o ten świat. W dobie kryzysu ekologicznego to bardzo ważne.

Jak jesteście w stanie wspomóc parafie przy realizowaniu tego programu?

Chcemy, by strona zielonaparafie.pl była źródłem inspiracji, pomysłów oraz materiałów dotyczących zielonych rozwiązań przy parafiach. Jesteśmy w kontakcie z osobami, które zgłoszą się poprzez formularz i staramy się podpowiedzieć jak można zrealizować ich zamierzenia. Czasem wystarczą proste rozwiązania i tak naprawdę inicjatywa jednej lub kilku osób – jak we wspomnianym wcześniej przypadku rozwieszenia informacji o potrzebie oszczędzania energii lub wody. Innym razem dobrym pomysłem może być zorganizowanie za zgodą ks. proboszcza zbiórki środków – np. na stojak dla rowery. Ponadto szukamy partnerów do realizacji różnych aspektów programu i tak np. w niektórych parafiach możemy wspomóc w bezkosztowym zainstalowaniu czujnika jakości powietrza – co udało się już przy kościele pw. Bogurodzicy Maryi na warszawskim Bemowie.

Liczymy także, że strona stanie się miejscem wymiany dobrych praktyk. Będziemy na niej prezentować zrealizowane projekty, tak by mogły inspirować innych. Cała inicjatywa jest w zasadzie oddolna i chcielibyśmy do niej zaprosić każdego, komu bliskie jest przesłanie Laudato si’. Jeżeli więc masz ciekawy pomysł i chcesz działać w swojej parafii – skontaktuj się z nami. Niedziela św. Franciszka jest doskonałą okazją, by się zaangażować!