Katastrofa, która zasłoniła Słońce i zatrzymała życie

Kiedy asteroida uderzyła w Ziemię 66 milionów lat temu, kataklizm ten zapoczątkował jedno z najbardziej tajemniczych i niszczycielskich wydarzeń w historii planety. Osiągnąwszy prędkość ponad 72 000 km/h, kolizja ta wyrzuciła w atmosferę ogromne ilości pyłu i gazów, tworząc nieprzeniknioną zasłonę blokującą światło słoneczne. Efekt? Ciemność, która zatrzymała fotosyntezę na blisko dwa lata i ochłodziła Ziemię tak drastycznie, że życie zamarło. Nowe badania ujawniają, jak rozległa chmura pyłu oraz zimowe miesiące, trwające nie tygodnie, a dekady, zmusiły ekosystemy do bezprecedensowej adaptacji lub wymierania.

Wyginięcie przez ciemność

Wiemy dziś, że samo uderzenie asteroidy, jakkolwiek katastrofalne, nie było głównym zabójcą dinozaurów. To, co nastąpiło po nim - zjawiska wtórne - sprawiło, że Ziemia stała się środowiskiem śmiertelnie nieprzyjaznym dla większości życia. Wybuch wyrzucił miliardy ton pyłu oraz siarki wysoko do atmosfery, tworząc rozciągającą się na wiele kilometrów zasłonę, która przez dwa lata zatrzymywała fotosyntezę - proces niezbędny do przetrwania roślin, a więc także całego łańcucha pokarmowego.

Siarka w atmosferze zamieniła się w aerozole siarczanowe, które skutecznie ograniczyły dostęp światła do powierzchni Ziemi. Naukowcy z Nature Geoscience podkreślają, że te substancje mogły pozostać w atmosferze przez nawet 15 lat, chłodząc planetę do tego stopnia, że doprowadziły do powstania globalnej zimy. Warto zaznaczyć, że symulacje wykazują obniżenie średniej temperatury o 15°C - różnica ta jest szokująca, ponieważ dla wielu gatunków była nie do przeżycia.

Jak Ziemia przeżyła beztlenowy koszmar?

Blokada fotosyntezy przez dwa lata przyniosła dramatyczne skutki dla sieci troficznych, czyli powiązań pokarmowych między gatunkami. Fotosynteza jest fundamentem życia na Ziemi - przetwarza energię słoneczną na związki organiczne, dostarczając pożywienia dla roślin i produkując tlen, który następnie przenika do łańcucha pokarmowego zwierząt. Kiedy nagle zabrakło dostępu do światła, rośliny zaczęły obumierać, co sprawiło, że całe ekosystemy się załamały, doprowadzając do „efektu domina”.

Naukowcy sugerują, że warstwa pyłu miała wystarczającą gęstość, aby całkowicie odciąć aktywne promieniowanie fotosyntetyczne, które zasilało biosferę. Bez tego promieniowania fotosynteza stanęła w miejscu, a planeta doświadczyła bezprecedensowego kryzysu biologicznego. To właśnie rośliny były pierwszymi ofiarami - a za nimi podążyły zwierzęta.

Globalna zima

W obliczu nowych dowodów badacze odrzucają wcześniejsze teorie, które sugerowały, że wpływ asteroid był krótkotrwały. Zamiast tego dowiadujemy się, że po uderzeniu pył oraz gaz siarkowy pozostawały zawieszone w atmosferze przez lata, a może nawet dziesięciolecia, ochładzając Ziemię i przekształcając jej klimat w coś, co naukowcy określają jako „globalną zimę”. Po tym katastroficznym wydarzeniu dinozaury i wiele innych gatunków nie miało szans na przetrwanie.

Symulacje wykazały, że pył siarkowy i krzemianowy, unosząc się w atmosferze przez lata, skutecznie redukował ilość ciepła słonecznego docierającego do powierzchni Ziemi. Na skutek tego ochłodzenia życie roślinne i oceaniczne zamarło, a ekosystemy ziemskie oraz morskie weszły w okres stagnacji. Z badań wynika, że po dwóch latach bez fotosyntezy rośliny miały olbrzymie trudności z powrotem do dawnej aktywności, co jeszcze bardziej obciążało łańcuch pokarmowy.

Czy asteroida była jedyną przyczyną?

Okazuje się, że sama siła uderzenia nie była kluczowym mechanizmem niszczącym - to właśnie globalna ciemność i brak fotosyntezy stanowiły prawdziwe wyroki dla dinozaurów i większości ówczesnych form życia.

Dinozaury - śmierć w ciemności

Choć minęło 66 milionów lat, to badania nad zagładą dinozaurów nadal rozpalają wyobraźnię naukowców i badaczy. Przy pomocy symulacji i nowych technologii nauka zbliża się do odpowiedzi na pytanie, co dokładnie działo się po uderzeniu asteroidy. Obecne odkrycia pokazują, że Ziemia, zasłonięta pyłem, stała się miejscem pełnym ciemności, które nie mogły przetrwać rośliny, zwierzęta ani nasi najwięksi poprzednicy - dinozaury. 

Źródło: national-geographic.pl / jh