Broad Peak - sukces w cieniu tragedii

5 marca na wierzchołku góry w Karakorum stanęli (według czasu lokalnego): 29-letni Adam Bielecki (KW Kraków) o godz. 17.20, 33-letni Artur Małek (KW Katowice) o 17.50 oraz 58-letni Maciej Berbeka (KW Zakopane) i 27-letni Tomasz Kowalski (KW Warszawa) o 18.00. W bazie (4900 m) pozostał kierownik ekspedycji 62-letni Krzysztof Wielicki (KW Katowice), zdobywca Korony Himalajów i Karakorum.

"Tego jeszcze w historii nie było, aby cztery osoby, w tak krótkim przedziale czasowym, zaledwie 40 minut, stanęły na ośmiotysięczniku, i to jeszcze zimą. Niestety, dwóch naszych kolegów - Maciek i Tomasz - pozostało tam na zawsze. Taki jest jednak ten sport wysokogórski, sport ekstremalny, w którym Polska zajmuje pierwsze miejsce" - powiedział Onyszkiewicz podczas wtorkowej konferencji prasowej w Centrum Olimpijskim im. Jana Pawła II w Warszawie.

Polityk, matematyk, himalaista i speleolog, który w 1976 roku brał udział w wyprawie narodowej na K2 (8611 m) przypomniał, że na dziesięć spośród 14 ośmiotysięczników jako pierwsi wspięli się zimą Polacy, w tym na jeden z Włochem Simonem Moro. Niezdobyte pozostały jeszcze dwie góry - Nanga Parbat (8126 m) i osławiona K2 (8611 m).

Do ataku na Broad Peak wyruszyli z obozu IV na wysokości 7400 m o świcie 5 marca Berbeka, Bielecki, Kowalski i Małek. Na decyzję o porze wyjścia (5.15) wpływ miały bardzo korzystne warunki atmosferyczne i równie dobra prognoza pogody na najbliższe doby oraz klasyczna zasada mówiąca o tym, że do ataku zimowego w nocy się nie wychodzi.

"Analizowaliśmy wcześniej, jak kształtowały się warunki na tej górze w ostatniej dekadzie. W ciągu 10 lat nie było tak idealnych, jak tym razem. Przewidywane okno pogodowe na dwie doby, wydłużyło się nawet" - podkreślił koordynator krajowy wyprawy, kierownik programu "Polski Himalaizm Zimowy 2010-2015" Artur Hajzer.

Wielicki zaznaczył, że istotne było również to, iż poprzedniego dnia cała czwórka dotarła do obozu IV na 7400 m późno, wprost z "dwójki" (6200 m) i potrzebowała więcej godzin na odpoczynek. W drodze na szczyt alpiniści pokonali trzy szczeliny, z których najtrudniejszą ubezpieczyli liną poręczową.

Na przełęcz i grań (ok. 7900 m) weszli o 12.30 Bielecki i Berbeka, a chwilę potem Małek i Kowalski. Z założenia wspinali się w dwóch zespołach: Bielecki-Małek oraz Berbeka-Kowalski.

"Od przełęczy w górę, z powodu trudności do przedwierzchołka Rocky Summit (8027 m) szli związani liną w dwóch osobnych zespołach. Pierwsi wspinali się Bielecki i Małek. Od przełęczy osiągniętej o 12.30 do zdobycia szczytu przez pierwszego alpinistę, czyli Adama, minęło więcej czasu niż zakładał pierwotny plan ataku szczytowego. Było to spowodowane nieprzewidzianymi trudnościami technicznymi, przede wszystkim szczelinami, jakie napotkano przed wierzchołkiem Rocky Summit. Latem takie problemy nie występują" - wspomniał Wielicki.

Na Rocky Summit (8027 m) czwórka alpinistów była ok. godziny 16. Z tego szczytu zarówno Bielecki i Berbeka łączyli się z bazą. Poinformowali wówczas Wielickiego, który zachęcał ich do przerwania ataku, że podjęli decyzję o kontynuowaniu wspinaczki.

Wielicki dodał, że mimo późnej pory, atak kontynuowano, choć w imię zasady "trzymania się razem" mógłby zostać przerwany. "Himalaiści mieli prawo do takiej decyzji - warunki pogodowe i prognoza były bowiem wyjątkowo sprzyjające. Temperatura wynosiła od minus 29 do 35 w nocy, było prawie bezwietrznie, całkowicie bezchmurnie, przy pełnej, niezakłóconej widoczności" - podkreślił.

Pomiędzy pierwszym (Bieleckim, o 17.20), a ostatnim zdobywcą Broad Peak było 40 minut różnicy. Alpiniści schodzili z wierzchołka osobno.

"Oczekiwanie w warunkach zimowych na tej wysokości nie jest możliwe - grozi wychłodzeniem, hipotermią i innymi następstwami zdrowotnymi. Czekanie powiększałoby niebezpieczeństwo dla całego zespołu. W drodze na szczyt żadna osoba nie zgłaszała oznak słabości. Również cofnięcie się pod górę, po wolniejszych kolegów w warunkach zimy na tej wysokości, po kilkunastogodzinnej akcji, jest bardzo trudne i niezwykle ryzykowne" - zaznaczył Wielicki.

Podkreślił, że do czasu zdobycia wierzchołka Broad Peak przez całą czwórkę alpinistów, nie miał żadnych wiadomości, które by go zaniepokoiły. Dopiero w trakcie schodzenia na podstawie rozmów prowadzonych z Kowalskim zorientował się, że coś jest nie tak.

"Kiedy pytałem go, gdzie jest Maciek, odpowiadał mi, że idzie przed nim. W następnej łączności mówił, że Maćka nie widzi, a w kolejnej, że widzi. Potem przekazał wiadomość w liczbie mnogiej, że siedzą na kamieniu. To ja na to - daj mi do słuchawki Maćka. W odpowiedzi usłyszałem, że Berbeka nie chce rozmawiać. Kompletnie niezrozumiałe było dla mnie, co się tam z nimi działo" - zaznaczył kierownik wyprawy.

Podkreślił, że Kowalski ani razu nie poprosił o pomoc. Jedynie poinformował, że nie ma siły schodzić ze szczytu i planuje spędzić tam noc.

"Wywnioskowałem, że Tomek miał problemy z oddechem, co by świadczyło o obrzęku płuc. Miał przy sobie lekarstwa, ale nie wiem, dlaczego nie zdołał po nie sięgnąć. Powiadomił również, że wypiął mu się od buta rak, ale - jak wyjaśniał - miał trudności, aby go przypiąć" - dodał Wielicki.

Po zdobyciu szczytu u Kowalskiego nastąpiło prawdopodobnie gwałtowne, niepoprzedzone żadnymi objawami wyczerpanie energetyczne i szybkie zmiany patologiczne związane z wysokością oraz niską temperaturą. Nie był w stanie schodzić. Normalnie godzinny odcinek drogi do przełęczy, gdzie przypuszczalnie pozostał, zajął mu 12 godzin.

"Z Tomkiem parokrotnie nawiązałem łączność radiową. Z Maciejem od momentu zdobycia góry nie miałem żadnego kontaktu. Nie schodzili razem, nie jest też jasne, czy choć przez moment przebywali obok siebie. Maciej szedł pierwszy, na odległość wzroku od Tomasza, parę razy był przez niego widziany. Również w przypadku Berbeki można przypuszczać, iż doszło do skrajnego wyczerpania energetycznego, w wyniku którego mógł on przy tak dużych trudnościach technicznych wpaść do szczeliny lub spaść w przepaść" - powiedział Wielicki.

Bielecki powrócił ze szczytu do obozu IV o godzinie 22.10, natomiast Małek o drugiej w nocy z 5 na 6 marca. Obaj w czasie zejścia nie łączyli się radiotelefonicznie z powodów technicznych (przestawienie się częstotliwości w radiu Adama, trudności z uruchomieniem sprzętu przez Artura).

Bielecki podkreślił, że nic nie wskazywało na dramatyczne wydarzenia. Wszyscy wspinali się w znakomitej formie.

"Schodząc ze szczytu rozmawiałem krótko z Arturem, Maćkiem i Tomkiem. Wszyscy byli mocno zmotywowani i z wielką wiarą pokonywali ostatnie metry, że im też się uda stanąć na wierzchołku. Przestrzegałem ich, aby przypadkiem nie wpadli na pomysł biwakowania po zejściu ze szczytu. Wysokość ośmiu tysięcy metrów to strefa śmierci. Trzeba z niej jak najszybciej uciekać. Ja na szczycie byłem minutę, góra dwie. Na tej wysokości nie da się przeżyć. Każdy krok w dół przybliża do życia, każda sekunda zastoju - do śmierci" - powiedział Bielecki, który w lipcu ubiegłego roku zdobył K2 (8611 m).

Po odpoczynku, jeszcze tej samej nocy wyszedł z namiotu w górę naprzeciw Małkowi i pozostałym schodzącym. Zdołał wspiąć się zaledwie kilkadziesiąt metrów i musiał zawrócić z powodu wyczerpania fizycznego.

"Nie dało się iść. Miałem osiem oddechów na jeden krok. Po trzech musiałem siadać i odpoczywać. Byłem potwornie osłabiony. Pokonałem 50 m i zawróciłem. Ucieszyłem się, gdy doszedł Artur. Czekaliśmy na Maćka oraz Tomka. Niestety, nie doczekaliśmy się" - wspomniał pochodzący z Tychów, a mieszkający w Krakowie Bielecki.

Małek dodał, że był zaskoczony kondycją kolegów, a zwłaszcza nestora polskiego himalaizmu Berbeki. "W pewnym momencie się zawstydziłem, kiedy popatrzyłem na Maćka. Miał niesamowitą +parę+ jak 25-latek. Również i Tomek imponował dobrą formą. Doprawdy trudno jest mi określić, co się tak naprawdę przydarzyło naszym kolegom. To się stało tak nagle i tak niespodziewanie. W najczarniejszych myślach ani ja, ani Adam nie przypuszczaliśmy, że nasi koledzy zostaną na tej górze na zawsze".

Rano po odpoczynku, także i on podjął próbę poszukiwania pozostałej dwójki. Wyposażony w płyny w termosie wyszedł w górę, w stronę przełęczy. Zdołał wspiąć się zaledwie kilkadziesiąt metrów i podobnie jak Bielecki, z powodu ogólnej słabości, zszedł do obozu IV.

6 marca wspinacz pakistański Karim Hayat wyruszył z obozu II (6200 m) celem zlustrowania stoków pod przełęczą i kontynuacji poszukiwań. Doszedł aż do szczelin na wysokości około 7700 m. Pomimo bardzo dobrej widoczności nie dostrzegł żadnych śladów Berbeki i Kowalskiego.

Następnego dnia Wielicki uznał szanse na przeżycie dwójki zaginionych po spędzeniu dwóch nocy bez sprzętu biwakowego w ekstremalnie trudnych warunkach za zerowe. Wyprawę zakończono 8 marca po południu. Po symbolicznym pożegnaniu i modlitwie za zmarłych rozpoczęto zejście w doliny.

Kierownik zimowej wyprawy na Broad Peak Wielicki i nadzorujący jej przebieg z kraju Hajzer poinformowali na konferencji prasowej, że wystąpili do Polskiego Związku Alpinizmu o powołanie specjalnej komisji, która oceni ich działania.

"Nasze poglądy na temat tego, co działo się pod szczytem Broad Peak są subiektywne. Niech oceni nas specjalna komisja" - oznajmił Wielicki podczas konferencji. Zarówno on, jak i Hajzer podkreślili jednak, że ekspedycja była przygotowana profesjonalnie pod każdym względem.

Co dalej z programem "Polski Himalaizm Zimowy"? Dziewicze o tej porze roku pozostały dwie góry - Nanga Parbat (8126 m) i K2 (8611 m). "Nie czas i pora by o tym dziś mówić. Jak na razie do wyjazdu szykuje się kolejna wyprawa szkoleniowa na Dhaulagiri" - powiedział Hajzer.

Na Białą Górę (8167 m), szczyt w Himalajach środkowo-zachodnich, wyruszy z początkiem kwietnia siedem osób pod kierunkiem Jerzego Natkańskiego, dyrektora generalnego Fundacji Wspierania Alpinizmu Polskiego im. Jerzego Kukuczki. 

"W odpowiedzi na lawinę pytań o możliwość udzielenia pomocy bliskim tragicznie zmarłych kolegów, Fundacja prowadzi zbiórkę pieniędzy, które zostaną przekazane bezpośrednio wdowie po Macieju Berbece oraz jego synom, z których dwóch jest na utrzymaniu matki. Natomiast pomoc rodzinie Tomka Kowalskiego będzie udzielona i zorganizowana w innej formie" - poinformował PAP Natkański.