Nasi urzędnicy nie umieją prosto pisać

- Urzędnicy nie umieją lub nie chcą pisać językiem prostym; tworzą teksty hermetyczne i przesycone informacją - usłyszeli posłowie sejmowej komisji kultury, którzy w środę zapoznali się z raportem Rady Języka Polskiego ws. językowej poprawności centralnych urzędów.

Posłowie Sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu wysłuchali "Sprawozdania o stanie ochrony języka polskiego w latach 2010 - 2011", które przedstawił im przewodniczący Rady Języka Polskiego prof. Andrzej Markowski. Dokument ten omawia poprawność językową i sprawność komunikatywną internetowych materiałów pisemnych, kierowanych do obywateli przez ministerstwa i instytucje centralne.

- Twórcy stron internetowych urzędów centralnych zakładają tylko jeden typ odbiorcy: wykształconego, o wysokich kompetencjach językowych i takiego, który zna styl urzędowy. Gotowego do odbioru tekstu trudnego, skomplikowanego składniowo i terminologicznie. Inaczej mówiąc, człowiek, który się w tym dobrze nie orientuje jest zniechęcany przez strony internetowe do uzyskiwania za ich pośrednictwem informacji - powiedział prof. Markowski.

W raporcie Rada zwraca uwagę, że większość analizowanych przez nią tekstów ma charakter oficjalny, a ich autorzy zbyt często odwołują się do źródeł prawnych, czyniąc swe komunikaty trudnymi w odbiorze. - Nie umieją, bądź nie chcą albo się boją pisać językiem prostym. Tworzą teksty hermetyczne, przesycone informacją, szablonowe, trudne w odbiorze, bardzo rzadko zróżnicowane w zależności od adresata, co obniża ich skuteczność komunikacyjną - zaznaczyła Rada.

Językiem urzędowym są pisane nawet informacje o bieżących wydarzeniach, co - zdaniem Rady - może niektóre osoby zniechęcać do stałego korzystania ze stron internetowych instytucji państwowych. Rada przypomniała przy tym, że osoby odwiedzające strony internetowe np. ministerstw łączy potrzeba informacji, natomiast różni wykształcenie, status społeczny i poziom sprawności językowej.

- Tacy różnorodni odbiorcy wymagają komunikatów zróżnicowanych pod względem językowo-stylistycznym - podkreślili w sprawozdaniu językoznawcy, którzy analizowali strony internetowe Narodowego Funduszu Zdrowia oraz siedmiu ministerstw. Były to resorty edukacji, szkolnictwa wyższego i nauki, pracy i polityki społecznej, kultury i dziedzictwa narodowego, sportu i turystyki, środowiska i zdrowia.

Eksperci szczegółowo opisali błędy, które znaleźli na każdej z analizowanych stron internetowych, poświęcając każdej instytucji osobny rozdział sprawozdania. Kilka uwag powtarza się jednak w przypadku wszystkich witryn. Plagą jest nadużywanie wyrazów takich jak "aplikowanie" (w znaczeniu "próba, staranie"), "kondycja" (w znaczeniu "stan") czy też "dedykowany" (w znaczeniu "poświęcony" np. "panel dedykowany problematyce handlu"). Językoznawcy wskazali też na problem nadmiernie długich zdań, nadużywanie imiesłowów oraz liczne błędy interpunkcyjne i gramatyczne. Powszechne jest też nadużywanie wielkich liter, szczególnie w przypadku nazw stanowisk, godności, tytułów naukowych czy zawodowych.

Radę razi też używanie wyrazów w znaczeniach przeniesionych z języka angielskiego, jak na przykład w słowie "delegować" w zdaniu z witryny MEN "delegowanie zadań wychowawcom" zamiast "przydzielanie im zadań". Na stronie ministerstwa kultury znaleziono zdanie "ustawa implementuje zapisy dyrektywy", które oznacza "ustawa wprowadza zapisy dyrektywy".

Powszechne jest też stosowanie angielskich słów, które mają swoje odpowiedniki w polszczyźnie. - Dość nisko należy ocenić kompetencję językową autorów tych tekstów, a szczególnie ich umiejętności dostosowania językowego kształtu tekstu do potrzeb odbiorców. Komunikaty zamieszczone na analizowanych stronach internetowych są szablonowe, trudne w odbiorze, hermetyczne, przesycone informacjami. Dominuje w nich styl urzędowy ze skłonnością do skomplikowanej składni i trudnej terminologii. (...) Jak wykazują badania, trzeba być co najmniej absolwentem wyższej uczelni, by zrozumieć treść tych przekazów. Tymczasem według danych statystycznych tylko co dziesiąty Polak ma wyższe wykształcenie - podkreślają autorzy raportu.

- Najbardziej naganny jest jednak brak korekty tekstów i swego rodzaju nonszalancja graficzna, charakterystyczna dla komunikacji w Internecie, niedopuszczalna na oficjalnych stronach poważnych instytucji - uznali badacze w podsumowaniu wprowadzenia do raportu. Ich zdaniem, rozwiązaniem problemu mogłoby być zatrudnienie przez instytucje centralne specjalistów od kultury języka, którzy adiustowaliby publikowane dokumenty.

Po wysłuchaniu wystąpienia przewodniczącego Rady Języka Polskiego część posłów komisji kultury zgodziła się, że istnieje potrzeba zatrudniania specjalistów, którzy mogliby nadzorować językową poprawność komunikowania się urzędów z obywatelami.

Posłowie podkreślali też, że w Polsce powinna być lepiej prowadzona edukacja dotycząca kompetencji językowych, m.in. w publicznych środkach masowego przekazu. Przyznali też, że problem jasnego, ale i stylistycznie bezbłędnego formułowania myśli dotyczy także ich samych i wyrazili przy tym gotowość do wzięcia udziału w kursach doszkalających.