Sejm: Projekt nowelizacji ustawy żłobkowej

We wtorek podczas posiedzenia Komisji Polityki Społecznej i Rodziny odbyło się pierwsze czytanie rządowego projektu nowelizacji ustawy o formach opieki nad dziećmi do lat trzech; posłowie powołali podkomisję, która będzie pracować nad projektem.

Nowela była zapowiadana przez premiera Donalda Tuska w tzw. drugim expose i jest częścią pakietu ustaw wychodzących naprzeciw potrzebom rodzin, które mają ułatwić godzenie pracy z życiem prywatnym.

Jak mówiła wiceminister pracy i polityki społecznej Elżbieta Seredyn, projekt został opracowany m.in. na podstawie uwag zgłaszanych przez podmioty prowadzące żłobki lub kluby dziecięce oraz postulatów zebranych podczas debaty zorganizowanej w Kancelarii Prezydenta RP w kwietniu ub.r. Ma być odpowiedzią na najczęściej zgłaszane problemy przy realizacji ustawy.

Ustawa żłobkowa weszła w życie w kwietniu 2011 r. Jak poinformowała dyrektorka Departamentu Polityki Rodzinnej w MPiPS Janina Szumlicz, liczba wszystkich miejsc w żłobkach i oddziałach żłobkowych w Polsce wynosiła wtedy niespełna 32 tys. Do końca 2012 r. przybyło ich ponad 9 tys., z czego ponad 7 tys. to miejsca dofinansowane z budżetu w ramach programu "Maluch", polegającego na dofinansowaniu gmin tworzących nowe miejsca w żłobkach i klubach dziecięcych.

"Szacujemy, że w tym roku przybędzie 8,5 tys. miejsc" - powiedziała Szumlicz. Dodała, że wciąż brakuje ok. 22 tys. miejsc w skali kraju, wyraziła jednak nadzieję, że - biorąc pod uwagę tempo, w jakim ich przybywa - wkrótce te potrzeby zostaną zaspokojone.

Poinformowała także, że przeciętny koszt utrzymania jednego miejsca w żłobku to ok. 1 tys. zł, z czego 70 proc. pokrywają gminy, 30 proc. to opłaty rodziców.

Szumlicz powiedziała, że dynamicznie rozwijającą się formą opieki, zwłaszcza w ostatnich miesiącach, jest opiekun dzienny, choć nadal niewiele osób podejmuje się tej funkcji. Do końca 2011 r. w ogóle nie było chętnych, jednak już na koniec 2012 r. było ich ok. 30; mają pod opieką ok. 80 dzieci. Podkreśliła, że MPiPS będzie wspierało rozwój tej formy opieki, ponieważ jest ona tania, a przy tym korzystna dla dzieci i wygodna dla rodziców.

Dodała, że przybywa też legalnie zatrudnionych niań; jej zdaniem można mówić nawet o tendencji dynamicznego wzrostu: od października 2011 r., kiedy weszło w życie to rozwiązanie, do końca 2011 r. było ich 3 tys., a już na koniec 2012 r. - ok. 9,5 tys. Podkreśliła, że wartość składek od minimalnego wynagrodzenia, które za nianie opłaca budżet państwa, to ok. 500 zł miesięcznie. "Wkład państwa jest więc spory" - zaznaczyła.

Projektowana ustawa ma m.in. zmienić zasady przyznawania dofinansowania na tworzenie i utrzymywanie placówek opieki nad małymi dziećmi. Dotację celową z budżetu państwa będą mogły otrzymać nie tylko gminy, jak to jest obecnie, ale także inne podmioty - osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej.

Dotacja będzie mogła wynieść do 80 proc. kosztów (obecnie 50 proc.). Oznacza to, że wkład własny gminy lub innego podmiotu zostanie zmniejszony z 50 proc. do 20 proc., co ułatwi ubieganie się o te środki.

Projekt poszerza też katalog podmiotów mogących zatrudniać dziennego opiekuna; obecnie może być zatrudniony tylko przez gminę na umowę zlecenie, a po nowelizacji będą mogły zatrudniać go również organizacje pozarządowe oraz prywatne podmioty. Zmiany mają sprawić, że ta forma opieki i zatrudnienia stanie się bardziej atrakcyjna.

Projektowana nowela wprowadza też możliwość otrzymywania dofinansowania z budżetu gminy na każde dziecko pozostające pod opieką dziennego opiekuna. Obecnie takie dofinansowanie mogły otrzymywać tylko podmioty prowadzące żłobki lub kluby dziecięce.

Projekt ma również umożliwić organizowanie przez instytucje opieki nad dziećmi w wieku do lat trzech wspólnej obsługi administracyjnej, finansowej i organizacyjnej ze szkołami i innymi placówkami oświatowymi. Będzie to dotyczyć zarówno podmiotów publicznych jak i prywatnych. Pozwoli to na dokonywanie wspólnych zakupów, organizowanie wspólnej obsługi finansowej, księgowej oraz kadrowej, a tym samym obniżenie kosztów funkcjonowania placówki.

W projekcie zawarto też regulacje dotyczące przetwarzania danych osobowych dotyczących dzieci oraz ich rodziców i opiekunów. Obecnie dane osobowe konieczne przy naborze zbierane są na podstawie podejmowanych przez samorządy uchwał bądź zarządzeń poszczególnych dyrektorów żłobków lub osób prowadzących kluby dziecięce. Budzi to wątpliwości natury prawnej, ponieważ kwestia zbierania danych osobowych wymaga regulacji rangi ustawowej, a obecnie ustawa nie zawiera rozwiązań regulujących proces rekrutacji dzieci do żłobka.

Projekt ma także na celu uregulowanie wymagań lokalowych i sanitarnych w stosunku do żłobka i klubu dziecięcego. Choć wymagania te zostały określone w rozporządzeniu MPiPS, jednak inspektoraty sanitarne stosują nie tylko przepisy tego rozporządzenia, ale także inne przepisy, np. te, które obowiązywały, gdy żłobki były traktowane jak zakłady opieki zdrowotnej. Dlatego w myśl noweli wymagania lokalowe i sanitarne mają zostać uregulowane w rozporządzeniu wydanym przez ministra właściwego do spraw rodziny w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia, a kontrole będą odnosiły się wyłącznie do wymagań zawartych w nowym rozporządzeniu.

Ostatnią ważną zmianą zaproponowaną w noweli jest skrócenie okresu, w którym placówki sprawujące opiekę nad dziećmi do lat trzech działające na podstawie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, bez konieczności wpisu do rejestru żłobków lub klubów dziecięcych, muszą dostosować się do wymogów określonych w ustawie (chodzi o placówki założone przed jej wejściem w życie). Obecne regulacje pozwalają prowadzić taką działalność bez wpisu do rejestru do marca 2014 r. Okres przejściowy ma zostać skrócony do 31 sierpnia 2013 r.