Talibowie i tabu przeszkodą kobiet w wyborach

Po raz pierwszy w historii Pakistanu wyłoniony w wyborach rząd cywilnych polityków dotrwał do końca swojej kadencji i przekaże władzę kolejnemu, wyłonionemu w wolnej elekcji. W 66-letniej historii Pakistanu nigdy wcześniej coś podobnego się nie wydarzyło, a prawie połowa niepodległego bytu kraju to czas zamachów stanu i dyktatorskich rządów generałów.

Ponad 85 milionów osób, w tym 48 mln mężczyzn i 37 mln kobiet, zostało oficjalnie uprawnionych do głosowania w tym liczącym ponad 180 mln mieszkańców kraju.

Jednak w konserwatywnych regionach Pakistanu kobiety pozostaną jedynie obserwatorkami, a nie uczestniczkami przemian. W wyborach w 2008 r. żadna kobieta nie oddała głosu w 564 z 28 tys. specjalnie dla nich przewidzianych lokali wyborczych. Ponad połowa z tych lokali znajdowała się w prowincji Chajber Pachtunchwa (dawna Północno-Zachodnia Prowincja Pograniczna) na północnym zachodzie kraju - przy granicy z Afganistanem oraz w sąsiedztwie terenów plemiennych uważanych za kryjówkę talibów i innych grup związanych z Al-Kaidą.

"Czekaliśmy przez cały dzień, ale żadna kobieta nie pojawiła się z powodu zakazu nałożonego przez przywódcę wioski" - opowiada Badama Begum, nauczycielka, która pracowała wówczas w miejscowym lokalu wyborczym.

W regionach tych frekwencja kobiet w wyborach oscylowała między 10 a 15 proc. "Nasze społeczeństwo nie pozwala nam wypuszczać kobiet na zewnątrz" - mówi Sharif Khan, sprzedawca z Miranszah, głównego miasta regionu plemiennego Północny Waziristan. "Boimy się talibów, którzy sprzeciwiają się, by nasze kobiety głosowały, więc dlaczego mamy ryzykować" - mówi.

Talibski Ruch Pakistanu (TTP) sprzeciwia się nawet przeprowadzeniu wyborów i od początku kampanii zwiększył liczbę zamachów - pisze AFP.

W regionach ultrakonserwatywnych kobiety żyją w zaostrzonej izolacji (purdah); nie tylko noszą zakrywające całe ciało burki, ale mogą się poruszać jedynie po określonych częściach domu. Kobiety nie mogą pracować poza domem, ani samodzielnie wychodzić na zakupy.

Wszelako po raz pierwszy w historii Pakistanu jedna kobieta startuje w wyborach w tych regionach. W Pakistanie 60 mandatów w liczącym 342 miejsca Zgromadzeniu Narodowym jest zarezerwowanych dla kobiet i przydzielanych w sposób proporcjonalny: im więcej miejsc dana partia zdobędzie w parlamencie, tym więcej kobiet będzie mogła nominować na deputowane. 10 miejsc przewidziano dla przedstawicieli mniejszości religijnych. 272 deputowanych wybieranych jest w głosowaniu powszechnym.

Pomimo tych zasad jedynie kilkadziesiąt kobiet figuruje wśród 4 671 kandydatów w majowych wyborach.

Poza presją ze strony talibskich rebeliantów i tabu kulturowymi miliony kobiet w Pakistanie nie posiadaja dokumentów tożsamości - podkreśla działaczka na rzecz praw kobiet Farzana Bari. Na wsiach kobiety nie mogą podróżować samodzielnie, bez mężczyzny; bez osoby towarzyszącej nie mogą też głosować.

Chcąc zachęcić kobiety do głosowania Centralna Komisja Wyborcza chciała wprowadzić przepisy mówiące o tym, że co najmniej 10 proc. kobiet musi zagłosować w okręgu wyborczym, żeby wynik na poziomie lokalnym był ważny. Jednak reforma ta została odrzucona przez deputowanych.

Komisja Wyborcza będzie za to próbowała ściśle stosować się do prawa, które mówi, że osobie nakłaniającej drugą do rezygnacji z oddania głosu grozi do trzech lat więzienia lub kara grzywny w wysokości 50 dolarów. "Dzięki tym regulacjom mam wreszcie nadzieje, że zagłosuję" - mówi Khalida Bibi, gospodyni domowa z Malakand na północnym zachodzie kraju. Kobieta nie głosowała ani w wyborach w 2008, ani w 2002 roku, ponieważ - jak tłumaczyła - "miejscowa społeczność zdecydowała, że kobiety nie mogą głosować".