Oto cel po prostu każdej modlitwy

Stała świadomość Boga - czegóż więcej można oczekiwać od praktyki duchowej? Pamiętajmy jednak o stwierdzeniu Ignacego, że miłość powinna się wyrażać raczej w czynach niż w słowach.

Pełna wdzięczności refleksja, do której prowadzi rachunek sumienia, nie jest celem samym w so­bie, podobnym do stanu szczęśliwości osiąganego w zen.

Chcemy być świadomi tego, co Bóg czyni w naszym życiu, abyśmy potrafili Mu lepiej odpowiedzieć. Pytanie, na któ­re szukamy odpowiedzi, brzmi: Co uczynimy?

Ignacy nie wynalazł rachunku sumienia, nie był też raczej pierwszym chrześcijaninem, który podkreślał znaczenie aktywnego działania w świecie w odpowiedzi na Bożą łaskę.

Ale jednym z jego wielkich osiągnięć było umieszczenie modlitwy, działania i duchowego wzrostu w kontekście, który wyjaśnia ich sens. Zaproponował fascynującą, szeroką perspektywę, wizję świata, która tra­fiła do przekonania wielu ludziom w ciągu minionych pięciu wieków.

Ignacy przedstawił tę szeroką perspektywę w krót­kim fragmencie na początku Ćwiczeń duchowych, zatytułowanym "Zasada pierwsza i podstawowa (Funda­ment)" (ĆD 23).

Pierwsze zdanie odpowiada na pytanie: Po co tu jesteśmy? "Człowiek po to jest stworzony, aby Boga, Pana naszego, chwalił, czcił i Jemu służył, a przez to zbawił duszę swoją".

Dwa kolejne zdania precyzują, jak ma się to stać: Inne zaś rzeczy na obliczu ziemi są stwo­rzone dla człowieka i aby mu pomagały do osiągnięcia celu, dla którego jest on stworzony. Z tego wynika, że człowiek ma korzystać z nich w całej tej mierze, w jakiej mu one pomagają do jego ce­lu, a znów w całej tej mierze winien się od nich uwalniać, w jakiej mu są prze­szkodą do tegoż celu.

Oto wielkie życiowe wyzwanie: wybierać dobro ("korzy­stać z nich w całej tej mierze, w jakiej mu one pomagają do jego celu"), a unikać zła ("w całej tej mierze... się od nich uwalniać, w jakiej mu są przeszkodą do tegoż celu"). "Nich" odnosi się do "innych rzeczy na obliczu ziemi", innymi słowy, do wszystkiego - do naszej pracy, do lu­dzi, z którymi żyjemy, do naszych obowiązków, ambicji, nadziei i rozczarowań, do szans i niepowodzeń, do na­szych kontaktów z instytucjami społecznymi. Wszystko to ma znaczenie. Nic nie jest tak małe, tak ulotne, tak przykre ani tak okropne, żeby zostało wykluczone z dra­matu życia.

W szerokiej perspektywie ignacjańskiej najważniej­sze właściwie jest to, w jaki sposób dokonujemy wybo­rów. Fundament Ćwiczeń określa niektóre z warunków niezbędnych do dokonywania dobrych wyborów.

I dlatego trzeba nam stać się ludźmi obojętnymi [nie robiącymi różnicy] w stosunku do wszystkich rzeczy stwo­rzonych, w tym wszystkim, co podlega wolności naszej wolnej woli, a nie jest jej zakazane [lub nakazane], tak by­śmy z naszej strony nie pragnęli więcej zdrowia niż choroby, bogactwa [wię­cej] niż ubóstwa, zaszczytów [więcej] niż wzgardy, życia długiego [więcej] niż krótkiego, i podobnie we wszystkich innych rzeczach. [Natomiast] trzeba pragnąć i wybierać jedynie to, co nam więcej pomaga do celu, dla którego jesteśmy stworzeni.

Nie powinniśmy więc przejmować się tym, czy umrze­my młodo, czy zachorujemy albo czy będziemy żyli w biedzie? Święty Ignacy ma na myśli coś innego. Mówi, że nie powinniśmy martwić się o swoje zdrowie, bezpie­czeństwo finansowe, reputację lub cokolwiek innego do tego stopnia, by te sprawy determinowały nasze wybory. Powinniśmy stać się "obojętni" - to znaczy wolni od przywiązania do tych rzeczy.

Tylko dzięki oderwaniu się od rzeczy stworzonych możemy podejmować dobre decyzje co do nich tak, abyśmy mogli osiągnąć cel, do którego jesteśmy stworzeni.

To szeroka perspektywa. Jesteśmy tu po to, żeby ko­chać Boga i służyć Mu. Rzeczy tego świata pomagają nam i przeszkadzają w wypełnianiu tego zadania. Mu­simy dokonywać dobrych wyborów, a żeby dobrze wy­bierać, musimy być wolni. Rachunek sumienia jest narzędziem, z którego korzystamy przez cały czas - aby znajdować wolę Boga w naszym życiu, aby odkrywać, co należy uczynić, aby przemyśleć nasze działania i moty­wy i aby dokonywać dobrych wyborów.

Na tym, w skrócie, polega duchowość ignacjańska. Ignacy połączył kontemplację i działanie, ale pierw­szeństwo w tym związku ma działanie. W modelu igna­cjańskim kochamy Boga i służymy Mu, będąc złączeni z Chrystusem w dziele zbawienia i uzdrowienia świata.

* * *

Tekst pochodzi z książki Jima Manneya "Prosta modlitwa, która zmienia życie".