Dlaczego Koptowie stali się celem terrorystów?

Powstanie swojej wspólnoty w Egipcie wiążą z podróżą do Aleksandrii, którą odbył święty Marek - uczeń Chrystusa i autor jednej z ksiąg Nowego Testamentu.

Tradycja mówi, że ich Kościół jako jeden z najstarszych na Bliskim Wschodzie i pierwszy w Afryce powstał zaledwie dekadę lub dwie po faktycznym dniu zmartwychwstania, który dziś świętują chrześcijanie na całym świecie. Kościół koptyjski był filarem wczesnego chrześcijaństwa.

Mniej więcej dwa tysiące lat później koptyjscy chrześcijanie z Egiptu stali się ulubionym celem ataków grup powiązanych z Państwem Islamskim - apokaliptycznym ruchem aktywnie dążącym do wojny religijnej.

W samym środku Egiptu, najbardziej popularnego arabskiego kraju świata, Państwo Islamskie chce siać zamęt, podburzać przeciwko prezydentowi Abd al-Fattahowi as-Sisiemu i doprowadzić do podziału kraju.

Tę samą strategię organizacja zastosowała wcześniej w Iraku, podminowując zaufanie do rządu oraz podżegając szyitów przeciwko sunnitom, aby wywołać eskalację przemocy. Wydaje się, że taka taktyka nie ma szans zadziałać w Egipcie, gdzie sunnici znacznie przewyższają liczebnie koptyjską mniejszość. Koptowie stanowią tam zaledwie 10 procent z 92 milionów mieszkańców, będących w przeważającej mierze oddanymi zwolennikami prezydenta as-Sisiego.

Mimo że raczej nie ma szans na powodzenie, strategia Państwa Islamskiego znacznie zmniejsza poczucie bezpieczeństwa chrześcijan w tym kraju.

Koptyjki z Erytrei, które uciekły na Maltę. Erytrea jest rządzona przez jeden z najsurowszych reżimów na świecie

(fot. Giannis Papanikos / Shutterstock.com)

Przyjrzyjmy się bliżej koptyjskiej społeczności w Egipcie, jej zwyczajom i wyzwaniom, z którymi mierzy się na Bliskim Wschodzie.

W co wierzą Koptowie?

Tak jak katolicy Koptowie uznają dziesięć przykazań, przystępują do sakramentów takich jak chrzest, spowiedź święta czy bierzmowanie oraz wierzą w obcowanie świętych. Jednak w 451 roku na skutek sporu o naturę Chrystusa, Koptyjski Kościół ortodoksyjny oddzielił się od innych chrześcijan. W przeciwieństwie do rzymskich katolików, Koptowie ortodoksyjny nie uznają dogmatu o nieomylności papieża czy istnieniu czyśćca. Wierzą w niepokalane poczęcie Jezusa, ale nie Dziewicy Maryi. Duchowni koptyjscy mogą zawierać małżeństwa.

Koptowie wyznaczają dni obchodów Bożego Narodzenia według kalendarza juliańskiego. Przypadają one 7 stycznia. Boże Narodzenie jest poprzedzone 40-dniowym okresem, w trakcie którego nakazuje się post od czerwonego mięsa, drobiu oraz produktów mlecznych. Post można przerwać dopiero po zakończeniu obchodów liturgii wigilii Bożego Narodzenia, które kończą się około północy. W podobny sposób Wielkanoc jest poprzedzona okresem 55-dniowego postu, podczas którego nie można jeść mięsa, ryb ani nabiału.

Współczesne prześladowania

W czasach współczesnych relacje Koptów z muzułmanami zasadniczo układały się dobrze, chociaż w okresie hipernacjonalizmu lat 50. XX wieku i prezydentury wojskowego hegemona Gamala Abdel Nasera sytuacja zaczęła ulegać zmianie. Za sprawą dążeń Nasera, by wyzwolić kraj spod zachodnich wpływów i "oczyścić" naród arabski, chrześcijanie, których religia jest znacznie szerzej praktykowana na Zachodzie, zaczęli być przedstawiani w mniej korzystnym świetle niż muzułmańska większość.

Wielu Koptów uważa się za potomków starożytnych Egipcjan, co oznaczałoby ich bezpośredni związek z okresem przedarabskim. Takie usytuowanie w historii narodu i kraju bynajmniej nie przysporzyło im popularności w czasach wojującego panarabizmu.

W miarę jak warunki życia w Egipcie ulegały pogorszeniu w związku z kilkoma kolejnymi bliskowschodnimi wojnami, rozpoczął się eksodus Koptów. Zabiegi prezydenta Anwara Sadata mające na celu zjednanie sobie fundamentalistów i dodanie do konstytucji odniesień do muzułmańskiego prawa, szariatu, pobudziło Koptów do wyjazdu. Dziś miliony z nich żyją jako wygnańcy.

Koptyjski ksiądz błogosławiący dwie koptyjki z Egiptu

(fot. Senderistas / Shutterstock.com)

Chociaż Koptowie mają pozwolenie na praktykowanie swojej wiary w Egipcie, muszą się liczyć z restrykcjami dotyczącymi zawierania mieszanych małżeństw, wznoszenia kościołów i nawracania muzułmanów. Aktywiści uważają, że Koptowie są dyskryminowani i mają ograniczone możliwości ubiegania się o wysokie stanowiska w państwie. Z tego powodu wielu z nich uczestniczyło w kampanii na rzecz usunięcia informacji o wyznawanej religii z dowodów osobistych.

Ataki ekstremistów na chrześcijańskich Koptów

Mimo że w latach 70. w Egipcie miały miejsca zabójstwa na tle religijnym, w okresie późniejszym podobne przypadki zdarzały się sporadycznie. Wyjątek stanowią lata 90., kiedy państwo zmagało się z powstaniem fundamentalistycznych ugrupowań muzułmańskich przeciwko panującej władzy, a na skutek odwetu ze strony fundamentalistów ucierpieli także Koptowie.

W sylwestra 2011 roku wybuch bomby w kościele w Aleksandrii spowodował śmierć 20 osób. Był to pierwszy duży zamach z tak wysokim bilansem ofiar, który ciągle żyje w pamięci mieszkańców miasta. Tajemnicy jego zorganizowania nie rozwiązano do dziś. W konsekwencji Arabskiej Wiosny w Egipcie - powstania, które rozpoczęło się kilka tygodni przed atakiem na kościół w Aleksandrii - zamachy nasiliły się, a swój szczyt osiągnęły w 2013 roku. Wtedy to armia odsunęła od władzy wybranego w demokratycznych wyborach, ale szerzącego podziały fundamentalistycznego prezydenta.

Kolejna odsłona ataków miała miejsce w 2016 roku, kiedy zamachowcy samobójcy z Państwa Islamskiego spowodowali śmierć 30 osób w katedrze koptyjskiej w Kairze. Bezpośrednio po tym zdarzeniu organizacja nawoływała do przeprowadzania kolejnych aktów przemocy skierowanych przeciwko mniejszości koptyjskiej i zagroziła zorganizowaniem także własnych zamachów.

W lutym miała miejsce seria zabójstw w północnym Synaju, do których przyznało się Państwo Islamskie, a które przyczyniły się do ewakuacji setek rodzin z tego obszaru i przesiedlenia ich na zachód. Kolejne z ostatniej fali ataków miały miejsce w Niedzielę Palmową.

Tekst ukazał się pierwotnie na America Magazine